हेर्ने कथा

लकडाउनले धेरै प्रभावित भए । धेरैले रोजगारी गुमाए । उद्योगधन्दा ठप्प भए । तर, झापा विर्तामोडकी ३२ वर्षीया विना दाहालको उद्यमले लकडाउनममा पनि निरन्तरता पायो ।

“लकडाउन मलाई त अवसर पो बन्यो विनाले सुनाइन्,‘ लकडाउनमा सबैले घर बसीबसी मिठो र स्वस्थकर खाना खाए, मैले उहाँहरुको माग पुरा गरिदिएँ”

लकडाउनका बेला पनि विना पुलिसको आँखा छल्दै भए पनि आफूले उत्पादन गरेका सामान वोकेर बजार चाहारिन् । घरघर पुगिन् ।

विनाले घरेलु उद्योग संचालन गरेको धेरै भएको छैन, ७४ फागुनबाट हो । यिनको साथमा  १८ सय रुपैंया थियो । त्यही रकमले एकमन मकै र २० किलो कोदो किनेर ल्याइन् । धोइपखाली गरेर सुकाइन् । मिलमा गएर कुटेर ल्याइन् र घरमै प्याकेजिङ गरेर बजार पुर्याइन् ।

१८ सयबाट सुरु गरेकी यिनले अहिले मासिक ८, १० लाखको कारोवार गर्छिन् । तीन जना महिला ज्यालादारी कामदार समेत राखेकी छन् । ‘खर्च सर्च कटाएर मासिक ४०,५० हजार आम्दानि भइरहेको छ’, उनले सगौरव सुनाइन् ।

एस.के.डी.फुड्स झापा सप्लायर्स नामको कम्पनी दर्ता गरेर लेवलिङसहित उनी उत्पादित सामग्री बजारमा विक्री गर्छिन् । अर्ग्यानिक फापर, कोदो, मकै, सिस्नोको धुलो, टिमुर, तोरीको तेल झापाका धेरैजसो सपिङ कम्प्लेक्समा विक्री हुन्छन् ।

‘झापाको बजारमा मागको २५ प्रतिशत मात्रै उत्पादन दिन सकेकी छु’, उनी भन्छिन्,‘एउटा मात्रै मेसिन छ, कुटानी पिसानीमा समस्या हुन्छ ।’ 

इलामको दानाबारी, रोङ गाउँपालिका, मोरङको मधुमल्ला, पाँचथर, भोजपुर, झापाकै गरामनी, हल्दिबारी, सालमारा लगायतका ठाउँबाट कच्चा पदार्थ ल्याएर उनी फापर र कोदाको पिठो, तोरीको तेल, सिस्नोको ढुटो, बेसार, तिलको छोप, टिमुर लगायतका सामग्री तयार पार्छिन् ।

जनशक्ति, लगानी र समयको अभावका कारण माग  बमोजिमको सामान  पुर्याउन नसकेको उनी बताउँछिन् ।

२०६३ सालमा समिर दाससंग विहे गरिन् । एउटा छोरा छ । २०७३ चैतमा श्रीमान् गुमाइन् । श्रीमानको मृत्युपछि विनालाई जीवन निर्वाह गर्न गाह्रो भयो । अनि घरेलु उद्योग संचालनको योजना वुनिन् । 

छोरालाई अटिजम रोग लागेको छ । २४ सै घन्टा छोराकै साथमा बस्नु पर्ने वाध्यता छ । यसका वावजुद पनि उनले हरेश खाइनन् । निरन्तर मेहनत गरिन् । उद्योगमा दिनरात आफैं खट्छिन् । अन्न सुकाउने, धुने र पिस्ने सम्मको काममा आफैं अगाडि वढ्छिन् । भविष्यमा उद्योगलाई अलि वृहत ढंगले अघि वढाउने विना योजना छ । तर, पूँजि भने छैन । ‘सरकारले ऋण सहयोग गरे पनि उद्योगलाई बढाउन सक्ने थिएँ । सरकारले म जस्ता एकल महिलालाई उद्यम गर्न अनुदान पनि दिन्छ रे भन्नु सुनेकी छु, तर कसरी पाउने थाहा छैन ।’

भिडियो – विना दाहालको कर्मको कथा

कोरोनालाई जितेका उनि अहिले गरिबीसँग हार्दै छन् । 

उनी अर्थात रुपन्देहीका पहिलो कोरोना संक्रमित कृष्ण पासी । दिल्लीमा एउटा गार्मेन्ट उद्योगमा काम गर्ने कृष्ण दिल्लीमा कोरोना संक्रमण बढ्दै गए पछि सुरक्षित हुन आफ्नै देश फर्किएका थिए ।

कोटहीमाई गाउँपालिका वडा नम्बर १ घर भएका कृष्णलाई सीमामा खटिएका नेपाली सुरक्षाकर्मिले छिर्न नदिए पछि उनि आफ्नै देशका चोर जस्तै लुकेर आउनु परेको थियो ।

नेपाल छिरेका कृष्ण नै रुपन्देहीको पहिलो कोरोना संक्रमित ठहरिए । त्यस पछि उनलाई बुटवलमा रहेको कोरोना बिशेष अस्पतालमा उपचारको लागी भर्ना भए । अस्पताल भरि नै एक्लो संक्रमित रहेका उनिमा कुनै डर त्रास थिएन । एक्लै भए पनि उनि नाचेरै कोरोना माथी बिजयी पाए । त्यतिबेला आईसोलेसनमा नाचेका कृष्णको नृत्य भाईरल बनेको थियो ।  

कोरोना माथी जित हासील गरे फर्किएका कृष्ण भने त्यस यता हाँस्न पाएका छैनन् । कारण उनको आमा तिलेश्वरी पासी हुन । अहिले तिलेश्वरी क्यान्सरसँग लड्दैछिन् ।

सम्पत्तिको नाममा बाटो नै नभएको थोरै करिब ४ धुर घडेरी छ । भएको एक डेढ कठ्ठा खेत पनि आमाको उपचारको लागी बन्धकी राखेका छन् । त्यतिले मात्र नपुगेर २ लाख ६० हजार ऋण पनि बोकेका छन् ।

विपन्न परिवारका कृष्ण र उनका दाइ अहिले काममा पनि जान सकेका छ्रैनन् । यता उता गर्ने बित्तिकै आमालाई केही भई हाल्ने हो कि भन्दै दुवै जना उनकै स्याहार सुसारमा लागेका छन् । उनिहरुको दैनिकी आमाको स्याहार सुसार गर्नेमा बितिरहेको छ ।

यति हुँदा पनि कृष्णको जोश मरेको छैन । उनी पहिलो कोरोना संक्रमित भएकोले आफु जस्तै अन्य कोरोना संक्रमितहरुको लागी अहिले प्रेरणको श्रोत बनेका छन् । उच्च मनोबल राख्ने हो भने कोरोना माथी सहजै जित पाउने उनको भनाई छ ।

आईसोलेसनमा हुँदा आफुले सिकेका कुराहरु अहिले उनी गाउँपालिकामा रहेको आईसोलेसनमा सिकाई रहेका छन् । 
तत्कालको लागि आमाको स्याहारमा लागेका उनलाई र उनका दाजुलाई रोजगारकै ठूलो चिन्ता छ । दुवै जना अब भारत फर्किन चाहँदैनन् । सरकारले रोजगारको व्यवस्था गरिदिए आफ्नै देशमा काम गर्ने उनीहरुको धोको छ ।

भिडियो – कृष्ण पासीको कथा

बाग्लुङकी ६५ वर्षिया मनकुमारीले कसरी कोरोनालाई जितिन्? उनकै अनुभव सुनौं