Taroko Katha EP46

म्याग्दी सदरमुकाम बेनीबाट म्याग्दी खोलालाई नै पछ्याउँदै हामीले दरबांग जाने बाटो समातेका थियाैं । हामी कथाको खोजिमा थियाैं । 

कथा खोजीका हाम्रा यात्राहरु यस्तै हुने गर्छन् । कहाँ कतिखेर अडिन्छौं पत्तो हुँदैन । पात्रहरुले लोभ्याएपछि गन्तव्य बिर्सिदिन्छौं र त्यही सेरोफेरोमा कथा बुनिदिन्छौं । 

बजार बन्दै गरेका गाउँहरु छिचोल्दै थियौं । बाबियाचौर नजिकै मेला लागेको छ भन्ने सुनेर उत्साहित भएका थियौं । हामीलाई गाउँको मेला हेर्न मन थियो । आँगनमा उभिएर पारिलो घाम तापिरहेका नारायणदत्त अधिकारीले एउटा भाका लगिदिनोस् न भन्दै हामीलाई बोलाए । 

अधिकारी बासँग बिदा भएर केही बेर मोटर चढेपछि बाटोको तल्लापटि मेला लागेको देखियो । फलामे रोटे पिङ थियो । पाल टाँगेर बनाइएका ससाना खाजा पसल थिए । एकातिर फुटबल हुँदै थियो अर्को तिर हातमा धनुस समातेका मान्छेहरु तारो हान्दै थिए । हामीलाई तारोले तान्यो । 

माघे संक्रान्तिको छेकोमा बर्सेनी हुने मेला हिजो मात्र सुरु भएको थियो । मेलाको रौनक अझै दुई चार दिनमा बढ्ने बताइरहेका थिए मेला भर्नेहरु । 

तारो हान्ने ठाउँमा नेत्र मगर भेटिए । हामीले नेत्रलाई पछ्यायौं । 

सन्त कुमार राना पहिले पहिले खुब तारो हानी हिँड्थे । धनुषका ढाँचा र खेल्ने नियम फेरिँदै गएपछि उनी छेउ लाग्न थाले । तर पनि मन मान्दैन । आफ्नो पुरानो धनु बोकेर यस्तै मेलामा उनी भेटिन्छन् । 

खिम जुग्जालीसँग अरुको जस्तो महँगो धनुष छैन । कलिलै उमेरदेखि यो खेलमा लोभिएका खिमले आफ्नो सामान्य धनुसले नै आज चार खोल गरिसकेका छन् । 

साँझ ढल्न लाग्यो । मेलामा आएकाहरु घरतिर फर्कन लागे । दिनभरि तारो हान्ने केटाहरु चाहिँ एउटा छाप्रोभित्र पसेर आजको समिक्षा गर्न लागे । हामीलाई पनि बेनी बजार फर्कुन थियो ।

Sapanako Katha EP38

रौतहटको चन्द्रनिगाहपुर महिला फूटवलमा नाम चलेको ठाउँ रहेछ । यहाँका चेलीहरु कसरी फूटवलमा पोख्त भए भनेर बुझ्न हामी त्यही पुगेका थियौं ।  एकाविहानै जंगल छेउको चौरमा धमाधम अभ्यास हुँदै थियौं । 

पहिले शेरबहादुर दर्लामी केटीहरुले पनि फूटबल खेल्नु पर्छ भनेर घर घर पुग्थे । त्यो बेला छोरीहरुलाई हाफ प्यान्ट र टिसर्ट लगाएर खेल्न पठाउन आमा बा ले सजिलै मान्ने कुरा थिएन । शेरबहादुर साइकल ठेल्दै गाउँठाउँ पुग्थे र खेलाडी बटुल्थे । 

बिस्तारै फूटबलमा केटीहरु बलिया बन्दै गए । चुलो चौको र घाँस दाउरा गर्ने दिदीहरु खेलाडी भएर चरा जस्तै देश विदेश  घुमेको देख्दा बहिनीहरु लोभिन्थे । यसरि नै फूटबलले तानेको थियो सपना राईलाई । 

शेरबहादुर दिनरात खटिँदै थिए । चपुरका चेलीहरुको नाम चल्दैथियो । शेरबहादुरले देखेका सपना अझै फराकिला हुँदै थिए । विभागीय टोलीहरु सशस्त्र सेना र प्रहरीलाई चपुरले हराउन पाएको थिएन । उनीहरुलाई एक पटक जित्ने सपना देख्दा देख्दै शेरबहादुरले संसार छाडे । 

फूटबलको धरहारा ढलेपछि चपुरका चेलीहरु शोकमा परे । पढाई बिर्सेर वर्षौं मैदानमा बलको पछाडि दगुरेकाहरु आत्तिए । 

शेरबहादुरका छोरा चित्र कुमारले बाबुको सपना नजिकबाट देखे बुझेका थिए । उनले अठोट गरे चेलीहरुलाई म सिकाउँछु । उनीसँगै नुरराज काफ्लेले पनि सपना देखे । १३ दिनसम्म शोकमा मैदान खालि भयो । त्यसको दुई दिन पछि चपुरमा फेरि सुरु भयो फूटबल सपना । 

चित्र कुमार र नुर राजको पहिलो जिम्मेवारी गुरुले देखेको सपना पुरा गर्नु थियो । गुरु बितेको दुई वर्ष नपुग्दै उनीहरुले तयार पारेको चेलीका टोलीले सेना र प्रहरीको टोलीलाई हराइदियो । गुरुको सपना मुस्कुरायो । सशस्त्रलाई जित्ने मौका अझै आइसकेको छैन । 

भोलि यो टोली काठमाडौं जाँदैछ । उपमेयर कप फूटबल खेल्न । 

यहाँ फुटबल खेलेर गाउँ ठाउँको नाम रोशन गर्ने धेरजसौका परिवार माटो मजदुरी गर्ने रहेछन् । सपना राईका बुबा बजारमा ठेला चलाउने र भारी बोक्ने काम गर्छन् । 

सबिना चौधरी पनि असाध्यै राम्रो खेलाडीमा दरिन्छिन् ।हामी सबिनाको घर पुग्दा उनकी आमा घरमा थिइनन् । 

दाउरा बेच्ने र गिट्टी कुट्ने उनकी आमाले सक्दो बल दिएकी छिन् छोरीलाई ।

सबिना कुनै दिन बुबाको औंला समातेर पहिलो पटक यो मैदानमा छिरेकी थिइन् । फूटबल सिक्न ।

शेरबहादुर गुरु बितेकै ताका बुबा बिते । काठ बोक्ने मजदुरी गर्दा काठकै भारिले थिचिएर । 

सबिनाकी आमालाई व्यवहारले थिच्यो । केही महिना विदेशिइन् । छोराछोरीको मायाले तान्यो । फर्केर आइन् । घर बन्धकीमा छ । तर उनले बितेका श्रीमान् र छोरी सबिनाको सपनालाई बन्धकीमा राखेकी छैनन् । 

आज सबिनाकी आमा दाउरा खोज्न जंगल जाँदैछिन् । सबिना पनि कहिले काहिँ आमालाई सघाउन जान्छिन् । 

राति सबिना र सपनाले झोला कसे । भोलि विहानै घर छाडेर काठमाडौं जानुछ । ७६ वर्षको उमेरमा नदेखेको संसार २० वर्षकी नातिनीले देख्दा सपनाका हजुरबुबा गर्वले धपक्कै हुन्छन् । 

आज काठमाडौं हिँड्ने दिन । विहानीपख सपना बारीमा मकै भाँच्दै थिइन् । 

घरबाट सबै चेलीहरु विदावारी भए । सपनाका हजुरबुबाले बाटो खर्च थमाइदिए । 

रमाना हुनुअघि सबैजना मैदानमा पुगेर स्वर्गिय गुरुको तस्बिरमा फूल चढाए । चपुरका चेलीहरुलाई दुइवटा टाटा सुमो पर्खिरहेको थियो । उनीहरु उपमेयर कप फूटबल खेल्न काठमाडौंतिर लागे । 

सबिनाकी आमा सोच्दैछिन्: घरको ऋण चुक्ता गर्न जोर्डनतिर जानु पर्ला ।

Akashko Katha EP33

सगरमाथाबाट हाम्फालेर बंगालको खाडीमा पुग्ने लाक्पा शेर्पा, लाहुरे बन्न नसकेपछि घर फर्किन पनि नसकेका गोर्खाका जुद्ध गुरुङ र पोखरा पश्चिमको हर्पन डाँडा जस्तै उकाली ओराली खेपेका दीपक पौडेल । यी तिनै जनाको भेट विशाल आकाशमा भएको थियो ।

लाक्पा  कहिले हिमाल चढ्न हिँडिदिन्थे कहिल हावामा कावा खान । आकाश र हिमाललाई मोबाइलको टावरले के भेट्टाउँथ्यो र? बेखबर लाक्पाकी पत्नी गुम्बामा गएर बत्ती बाल्थिन् र श्रीमान्लाई हावाले नउडाओस् र हिमालले नखाओस् भनी कामना गर्थिन् । 

लाक्पा अहिले फेवातालको सिरानतिर एउटा टहरा बनाएर बस्छन् । बस्तु पाल्छन् । दुध खान्छन् । सोलुमै किवी  खेतीमा रमाउने लाक्पा पत्नी श्रीमान्को न्यास्रो मेट्न कहिले काहिँ आउँछिन् । श्रीमान्ले उडाउने इन्जिन विनाको जहाजमा उड्छिन् र रमाउँछिन् । 

दीपक पौडेल । लाक्पाका छिमेकी । सुःख दुःखका साथी । यही दोस्तीकै कारण लाक्पा पनि दीपककै छेउछाउ बसाइ सरेका हुन् । सोलुदेखि । दीपक पनि सराङ्कोटको डाँडाबाट हावामा उडान भर्र्छन् । 

उनी चाहिँ गोर्खाका जुद्ध गुरुङ । लाहुरे बन्न घरबाट हिँडेका जुद्ध पनि प्याराग्लाइडिङमै रमाएका छन् । आफ्ना ससाना बहिनीहरुलाई बिहे गरी पठाइदेलान् भन्ने डरले जुद्धले गाउँबाट पोखरा झिकाए । पढाए । उनका दुई बहिनी पनि प्याराग्लाइडिङ नै गर्छन् । दुर्गा जेठी । कान्छी भर्खर १३ वर्षकी। प्याराग्लाइडिङको लाइसेन्स  जाँच दिन स्याङ्जाका डाँडाकाँडातिर गएकी थिइन् । 

दीपक आजको उडान भर्नुअघि बिरामी आमालाई भेट्न अस्पताल जाँदैछन् । 

साँझ सबैजना जुद्ध गुरुङको डेरामा भेला भए । मनाङमा स्कुल पढाउने उनकी श्रिमती छुट्टीको मौकामा पोखरा झरेकी छिन् । 

भोलिपल्ट दीपक गाउँमा आमा एक्लै बस्ने गरेको पुरानो घर जान्छन् । बिरामी आमालाई पोखरामा आफूसँगै ल्याएर राख्न खोजेका छन् दीपकले । आमाको मन मानिसकेको छैन । दीपकले हार खाएका छैनन् । यसपालि चाहिँ अस्पतालबाट फिर्ता ल्याएर आफुसँगै राख्ने अडान लिएका छन् । 

बुबाको तस्बिर काखी च्यापरे दीपक पोखरातिर ओरालो लाग्छन् । 

Akhada EP28

यो गाउँमा कुस्ती को क्रेज कहिलेदेखि सुरु भयो ठ्याक्कै थाहा छैन । तर गाउँका दाह्री कपाल फुलेकाहरुको पनि सबैभन्दा पुराना सम्झनाहरु कुस्ति कै छन् । 

नवलपरासी सदरमुकाम परासी बजारबाट दक्षिणतिरको पाल्हीनन्दन गाउँपालिका । भारतसँगै सीमाना जोडिएको गाउँको नामा चाहिँ पडहरी । गाउँमा धेरैजसो यादवहरु बस्छन् । 

जिन्दगीमा एकपटक कुस्ती नखेलेको केटा मान्छे गाउँमा कोही पनि नहोला ।

रामसेवक यादव र शिवकुमार यादव एकाविहानै दगुर्न निस्कन्छन् । कुस्तीमा उनीहरु कहलिएका छन् । कलिला सिकारुहरु पनि रामसेवक र शिवकुमारको पछि लाग्छन् । 

नहर छेउमा उनीहरु दगुर्छन् र व्यायाम मार्छन् ।  

घर फर्केपछि समय मिलेसम्म रामसेवक थप कसरत गर्छन् । उनलाई भतिजोले साथ दिन्छन् । 

गोठ र भैंसीको काम पनि भ्याउनु पर्छ । दिउँसो क्यानममा दुध बेच्न परासी बजार जाने जिम्मा पनि रामसेवककै हो । 

यादवहरुो खेल भनेर चिनिए पनि गाउँका खुर्सिद मियाँ उदाउँदा कुस्तीबाज हुन् । ८ कक्षामा पढ्ने खुर्सिदले मेलाबजारका कुस्तिहरुमा आफूभन्दा ठूल्ठूलालाई पछारेका छन् । 

साँझपख गाउँ छेउ आँपगाछीको बगैचामाझ, एकान्त अखडामा कुस्तीका शौखिनहरु भेला हुन्छन् । 

सुरुमा उनीहरुले अभ्यास गर्ने ठाउँ सम्याए । यहीँ भेटिए कुस्तीका राष्ट्रिय खेलाडी बैजनाथ यादव । 

बैजनाथ यहाँ गाउँका भाइहरुलाई सँधै यसरि कुस्ती सिकाउँछन् । 

कुस्ती लड्नको लागि कुनै तिथि मिति चाहिँदैन । बस् बहाना भए पुग्छ । आज विहानै गाउँका एकसे एक कुस्तीवाजहरु लड्ने भए । हामीलाई कला देखाउन । दर्शकहरु भेला भइसके । 

शैलेश चौधरी अर्का शीपालु कुस्तीवाज हुन् । कुस्तीले परिवार पाल्न सकिन्न । उनी परासीको कागज फ्याक्ट्रीमा काम गर्न थालेका छन् । 

शिवकुमार यादवको समय पनि आजकल कुस्तीमा भन्दा फ्याक्ट्रीमा धेरै बित्छ । 

रहरै रहरमा कुस्ती सुरु गरेका गाउँका धेरैले यो खेल छाडेका छन् – अवसर नपाएर । सीमापारी भारतका कुस्तीवाजहरुले पाउने सुविधा र सम्मान देखेर पडहरी गाउँको चित्त दुख्छ ।  

शिवकुमार र शैलेसहरु आजकल भारतका पहलमानहरुसँग नभई बाध्यता र घर व्यवहारसँग कुस्ती खेल्छन् । 

पडहरी गाउँबाट फर्केर आएपछि शिवकुमारले हामीलाई दुई पटक फोन लगाए । एक पटक मलेसिया लैजाने म्यानपावर भेट्न काठमाडौं आएको सुनाउन र अर्को पटक क्षेत्रियस्तरको प्रतियोगितामा छनौट भएको खबर सुनाउन । 

थाहा छैन शिवकुमार मलेसिया जान्छन् कि कुस्ति खेल्न ! 

हेर्नुहोस् अखडा – हेर्ने कथा अंक २८