lockdown diary guest

म यति बेला व्यस्त सहर मानिने संघीय राजधानी काठमाडौंमा छु । लकडाउन भएको पनि करिब महिना दिन पुग्न थाल्यो । लकडाउनका कारण सडक सुनसान छन । शान्तिपूर्ण वातावरण छ । तर मनमा अनेकौं कुराहरुले डेरा जमाएका छन् । अनेकौ उद्देश्यका साथ सहर छिरेकाहरु आ-आफ्नो जन्मभूमी प्रस्थान गरिसकेका छन त कोही बन्दी बनिरहेका छन । वल्लो,पल्लो कोठामा बस्नेहरु पनि सावधानीका साथ मुखमा मास्क लगाएर अनुहार छोपिरन्छन ।

यत्रो सहरका मान्छेहरु कसरी गुम्सिएर बस्न सकेका होलान् ? गाडीको कोलाहल पनि छैन । सार्वजनिक यातायातका खलासीहरुको याद आइरहन्छ । कोचाकोच गरेर मान्छे ओसार्ने ती खलासी ड्राइभरहरु यति बेला के गर्दै होलान ? कलेजका साथीहरु यति बेला के गरिरहेका होलान ? चिया पिउने वहानामा भए पनि साथीहरुसँग भेटघाट भइरहन्थ्यो । आज भोलि केही साथीहरु घर गएका छन । उनीहरु पनि उतै घरायसी काम धन्दामा व्यस्त होलान् कि!

वसन्त ऋतुले सबैतिर हरियाली छाएको छ । फूलहरुको मधुमास छ । व्यस्त सहरमा  चराचुरुङ्गीले आज भोलि मान्छेहरुलाई जिस्काइरहेको अनुभूती भइरहेको छ । कोरोना सन्त्रास बढेसँगै यहाँ मान्छेहरू तर्सिएर हिँडेका छन् । मानौं उनीहरु एक अर्कालाई फरक ग्रहबाट आएका जीवात्मा हुन् कि भन्ने भान गर्छन । तनको दुरी मात्र हैन मनको दुरी समेत बढ्दै छ । एकले अर्कालाई देखेर तर्सिनु पर्ने अवस्था सिर्जना हुँदा मान्छे सामाजिक हो कि एकल भन्ने प्रश्न खडा भएको छ । बन्दाबन्दीको जीवनलाई कसैले जेल जीवनसँग गाँसेका छन । मान्छेको अन्तिम लडाई भनेको उसको स्वतन्त्रता सँग रहेको छ । मान्छेले स्वतन्त्राका लागि भन्दै अनेकौं कालखण्डमा व्यवस्था परिवर्तन गरेका थिए । तर यी सब कुरा अहिले छायाँमा परेका छन । स्वतन्त्रताको नाममा खासै केहि गर्न नसके पनि मैले चर्काे आवाजमा कराउन त सक्थें नि । तर अहिले म पनि कराउन नसक्ने गरि कोठा भित्र बन्दी बनिरहेको छु ।

अहिलेको सहारा भनेको मेरो लागि यहि इन्टरनेट छ । एक थान मोबाइल छ । जसबाट म यति सम्म चिच्याउन सकिरहेको छु । झ्याल,ढोका बन्द गरेर यही कोठामा बस्दाबस्दै मन बरालिएको छ । सृजनशिलतामा शून्यता जस्तै भइसकेको छ । बन्दी हुनु भनेको के रहेछ भन्ने कुरा आफैलाई ज्ञात हुँदैछ । यही नेट इन्टरनेट नभए अहिलेको मान्छे कस्तो हुन्थ्यो होला भन्ने कुराले मानसपटलमा प्रश्न गर्छ । भैरव अर्यालले भने झैं भगवान मानवको सृष्टि गरेका ब्रह्माको प्रयोगशाला कस्तो होला ? आदिम मानवको ठाउँमा कतै नयाँ आधुनिक प्रविधिको मानव तयार गर्न ब्रह्माले यो सब त गरेका छैनन् ? यो विचित्रको समस्याबाट गुज्रन पनि त यहाँ तह तहमा प्रश्न उब्जिरहेका छन् ।

मलाई त अब आफै वैज्ञानिक बन्न मन छ । विज्ञान र प्रविधिलाई चुनौती दिने महामारीबाट मुक्ति पाउन लकडाउन हैन जन्जिर तोडेर हिमालय पर्वत पुग्दै ब्रह्माको प्रयोगशाला अनुसन्धान गर्न मन छ । लकडाउन डायरीमा हरेक कुरा टिपोट र अभिलेख राख्न मन छ । हरेक मानवको मनमा शान्ति अनि अनुहारमा कान्ति भर्न मन छ ।मन त के के छ नि!

लकडाउन जिन्दगी बाँचिरहेका छौ हामी। तर घाम आफ्नै समयमा झुल्किन्छ, आफ्नै समयमा अस्ताउँछ। चराचुरुङ्गीहरु निर्वाध उडिरहेका छन्। प्रकृति उसैगरि हिमालमा मुस्कुराइ रहेको छ । फूलहरुमा रंग भरिरहेको छ। अनि हावा केही फरक चलेको छैन,ऊ चलिरहेछ आफ्नै गतिमा। यतिबेला मानव मात्रै आफ्नो गतिलाई सिमित गरिरहेको छ। 

मेरो जिन्दगी पनि यतिबेला घरमा नै सिमीत भएको छ । विहान साढे सात बजे उठेपछि शरीर तन्काउदै घरको छतमा निस्कन्छु । श्रीमती जीले रोपेका गमलाका फूलहरुमा नजर लगाउँछु । लकडाउन अघि सम्म यो छतमा म दश एघार दिनको फरकमा मात्र उक्लिन्थे । फूलहरुमा नजर फेरिसकेपछि मेरो घरै तलको रोडमा एकपटक आँखा डुलाउँछु । खाली रोड, तर रोडको भित्तामा थुपारिएको माटोको थुप्रोमा लडिरहेको हुन्छ सधै एउटा सजिव मुढा….हो सजिव मुढा! एउटा पुरानो मैलो मण्डी ओढेर माटाको ढिस्को माथि लडिरहको छ एउटा मान्छे । उसलाई हेर्दा लाग्छ न कोरोना, न लकडाउन, न साबुन पानी, न स्यानिटाइजर, न सामाजिक दुरी, केही मतलव छैन उसलाई। मतलव अनि डर छ त केवल घरभित्र सम्पूर्ण अनुशासनमा बसेको मलाई र हामीलाई। सुन्न त उसले पनि सुन्छ होला सुरक्षाकर्मीको गाडीमा घन्किरहेको कोरोना सतर्कताका सूचनाहरु, महसुस त उसलाई पनि हुँदो हो मान्छेहरु हिड्न छाडेका, गाडीहरु गुड्न छाडेका, अनि बन्द पसलका सटरहरु उसले पनि देख्छ होला। यति अनभिज्ञ पनि उ कहाँ होला र? रात र दिनको फरक थाहा नपाउने, यस्ता अनगिन्ति कुराहरु उसको बारेमा सोचिरहनु आजभोलि मेरो दैनिकी बनेको छ। 

मेरो आमा पनि म जस्तै त्यो मैलो मण्डी भित्रको मान्छेको कुरा गर्नुहुन्छ। भन्नुहुन्छ “त्यो के खान्छ होला ? त्यसलाई जाडो गर्मी केही महसुस हुँदैन कि? त्यो दिनरात बाहिर बस्छ रोग पनि लाग्दैन कि उसलाई?” म आमालाई दिने सही जवाफ कहिल्यै पाउँदिन। 

हुन त हिजो कोरोना अनि लकडाउनको समय भन्दा अगाडि पनि त्यो मान्छे त्यही थियो त्यसैगरी । त्यतिबेला मैले उसलाई मेरो पसल अगाडिबाट त्यसरी नियालिन पनि। जसरी अहिले घरको छतमा उसैलाई हेर्न भनेर दिनको तीन चार पटक उक्लन्छु। पुष माघको चिसो ठिहीर्याउनेमा पनि उ त्यही थियो। छेउमा आगो बालेर उसैगरि सुतिरहन्थ्यो। मैले कहिल्यै सोचिन उसको बारेमा। सायद म भित्रको मानवता भौतिक सुखको खोजिमा भौतारि रहने मेरो शरीर छाडेर कतै पर सुस्ताइरहेको थियो त्याे बेला। आज म उसलाई कहिले चलमलाइ रहेको, कहिले अलि पर सरेर बसेको त कहिले सुतिरहेको देख्छु। कहिले त ऊ मलाई फोहोरको थुप्रो जस्तै लाग्छ। वरिपरी कागज र प्लाष्टिकहरुको बिचमा लडिरहेको हुन्छ ऊ। हाम्रो दुनियाँ भन्दा फरक उसको दुनियाँ। 

उसलाई यसरी हेर्दा हेर्दा यो समय मेरो मनमा एउटा इच्छाको पालुवा पलाइरहेको छ। कुनै दिन म उसलाई एक छाक मात्रै भएपनि पेट भर खुवाउन चाहन्छु , अनि सोध्न चाहन्छु उसको सञ्चो बिसञ्चो। यही सोच्छु मुस्कुराउँछु, अनि हेर्छु पर क्षितिज तिर। घाम अस्ताउनै लागेको छ र त्यही घाम जस्तै मानवता पनि कतै अस्ताउन लागिसकेको पाे थियाे कि! जब घाम झुल्कन्छ, म फेरि उसैलाई हेर्छु अनि उसको भोक, जाडो, गर्मी, पिडा महसुस गर्न खोज्छु। तर अझैपनि उसको छेउमा गएर दुई बात बोल्ने साहस म मा आइसकेकाे छैन।  उसलाई पेटभरि खान दिने इच्छाले पनि मलाई उसको छेउ सम्म डोहोर्याइसकेकाे छैन। अनि यो दैनिकी लेखिरहँदा मनमा प्रश्न उब्जिएको छ “के म भित्रको मानवता अझै बाँकी छ होला?”

प्राय एकान्तमा ब्युँझने म, थाहै नपाइ आजभोलि खलबलीको माझमा ब्युँझन थालेछु। किर्तन दिदी जसलाई म किर्तु दिदी भन्छु, उहाँ पनि अस्ति यस्तै भन्दै हुनुहुन्थ्यो। फरक यति थियो उहाँ मन्दिरको भजनहरु सुनेर नेपालमा ब्युँझने, अनि म भने म्यासेन्जर, भाइबर, अनि ईन्स्टाग्रामा आएका म्यासेज र कलहरुको आवाजले अमेरिकामा ब्युँझने। बुवाआमा, श्रीमती, दाजु, दिदी, भिनाजु, मामा, ठूलाबा, काका, छरछिमेकी, अनि संसारभरका साथीहरु आजभोलि साँझ बिहानै सम्झन्छन्। मनचाहिँ मेरो पनि तिनै मन्दिरका भजन र परेवाका बथान उड्दा आउने हावाको आवाजबाट ब्युँझन चाहन्छ।

दैनिकी नै भयो फोनमा कुरा एउटै हुन्छ, ‘अमेरिका त नम्बर वानमा आयो। तेरो ठाउँतिर स्थिती के छ, बाहिर तिर नजानु।’ मेरो सबैलाई एउटै उत्तर रेकर्डर बोलेझैं  ‘मेरो ठाउँमा खासै संक्रमण छैन, म सुरक्षित छु तपाईंइहरु पनि सबैजना आ-आफ्नै ठाउँमा सुरक्षित रहनुस।’ तर यो कथा लेख्दै गर्दा अस्ति कोरोना संक्रमण सम्बन्धि “लासको शहरमा मेरो बाँच्ने आश“ भनेर एकजना कविले लेखेको याद आयो । म अझै पनि हाँसोको मुकुण्डो लगाउँदै सबैलाई सान्त्वना दिदैँ थिए, ‘मेरो ठाउँमा केही भएको छैन’ भनेर। त्यो दिन म बसेकोे राज्य मेनमा २११ संक्रमित २४ मृत थिए। आज ७७० संक्रमित र २४ को मृत्यु भएको छ।  

हेर्दा हेर्दै एक महिना हुन लागेछ घर भित्रै बसेर online class लिन थालेको। नढाँटी भन्छु कक्षा चलिरहँदा समेत म worldometer को मिटर घुमाउँछु बेलाबेलामा। किनकी आजभोलि याे बानी मेरै वशमा छैन, स्वचालित झैं भई सकेको रहेछ। पिडा यसमा छ कि सारा संसार ठप्प छ। 

अर्को कोणमा हेर्छु, म वन विज्ञानको पूर्व विधार्थी र हाल मानवशास्त्रसँगै वातावरणका नियम कानुन पनि पढ्दैछु। अझै भनौं भने climate justice अर्थात जलवायु तथा वातावरणको न्यायको वकालत गर्ने पनि मेरो जिम्मेवारी मै पर्छ। अहिले कोरोना संसारभर फैलिरहेको बेलामा संसारभर हरितगृह ग्यास उत्सर्जनमा कमी भएको, वन्यजन्तुले आफ्नो बासस्थान फिर्ता पाएको, पानीका श्रोतहरु सफा भएको, प्रदुशित हावा स्वस्छ भएको समुन्द्रमा प्लाष्टिकका थाना घटेको स्पष्ट देख्न पाईन्छ। म सालकको अनुसन्धानकर्ता तथा संरक्षक पनि हो । त्यसैले चाइनाले यसको अवैध शिकार तथा किनबेच गर्ने बजार बन्द गर्छु भनेको खबरले वन्यजन्तु तथा जैविक विविधता संरक्षणमा टेवा पुग्ने देखेर म खुशी पनि भएको छु।

खुसीको सिमा नै छैन। १०/१५ दिनमा बातचित हुन्थ्यो घरपरिवारसँग, आजभोलि दैनिक जस्तो हुन थालेकाे छ। नातागोता सबैजना सामुहिक च्याट बक्समा खुम्चिएर सबैसँग गफगाफ गर्न थालेका छन्। सबैजना फुर्सदिला भएका छौं। सबैलाई एक अर्काको साथ चाहिएको छ। 

एक महिना हुन लाग्यो याे चार कोठे संसारमा बसेको। सामाजिक स्नेह यस्तै मजबुत हुँदै, अन्य हजारौंले ज्यान नगुमाउँदै याे रागको विलय होस्। फेरि यसरी कोठाभित्रै थुनिएर बस्ने दिन नआओस। मेरो मनको आशा त अबको एक महिनामै कोरोनाको सम्पूर्ण व्याधी नष्ट होस् र म मेरो घर फिर्ने योजना पूरा गर्न पाँउ। मेरी श्रीमती, बा,आमा, नातागोता, साथीभाइ सबै मेराे पर्खाइमा छन्। अनि पश्चिम नेपालका दैलेखी र डोल्पाली किसानहरुसम्म पुगेर अनुसन्धान पनि गर्नुछ। सबैसँग थप सामाजिक निकटता बढाउनु छ। नमस्कार

              

            

महिना दिन हुन लागेछ। मेरा टाउकाका कपाल १३ सेन्टिमिटर लामा अनि चिउँडोमा उम्रेका दाह्री ३ सेन्टिमिटर लामा भएछन्। लकडाउन सुरु हुनु भन्दा केही आगडिका समय अस्तव्यस्त थिए। त्यतिबेला सोच्ने गर्थें के जिन्दगी अब यस्तै हो? गन्तब्य के हो? के खोजिरहेछु ?  के पाइरहेको छु? अलि दिन आराम गर्न पाए पनि हुन्थ्यो ! यो अस्तव्यस्त दिनचर्यामा केही क्षण यसरी नै बिताइदिन पाए पनि हुन्थ्यो। यस्तै यस्तै सोचिरहन्थेँ।

पक्कै पनि भगवानले मेरो मनका कुरा सुनेको हुनु पर्छ । एउटा भनाई छ नि “तँ सोच म पुर्याइदिन्छु।” त्यही अनुभव भयो। अहिले बिदामा छु। तर आफैले चाहेको बिदा आफैलाई बोझ भएको छ आजकाल। एक दिन ठिकै थियो, दुई दिन ठिकै थियो, तर महिना दिन पुग्न लागिसक्यो। वाक्क दिक्क लागि सक्यो। फेरि त्यही पुरानो समय आइदिए हुन्थ्यो जस्तै भइरहेको छ। हामी मान्छेहरु पनि कस्तो स्वार्थी है! एउटा भए अर्को चाहिने अर्को भए अर्को चाहिने। तर त्यही चाहनाले नै त नयाँ नयाँ कुराहरुको आविष्कार भइरहेको छ। कहिले लाग्छ ठिकै हो , फेरि कहिलेकाहीँ लाग्छ किन यस्तो छ? को संग होला यो प्रश्नको उत्तर। अनि म त्यही प्रश्नको उत्तरमा आफूलाई स्तब्ध पाउँछु। अनुतरित्त पाउँछु ।

आज भोलि खाना खाँदा हरेक गाँसमा आमाको गाली खानु पर्छ। नत्र त पहिले पहिले हतारमा गासँ टिप्दा आमाकाे मायाले भरिएका गाली सुन्न कहाँ पाउँथे होला र? फरक दिउँसोको समयमा हुन्छ। आज भोलि बिहानै भाइबरमा टुंग टुंग आवाज आउँछ। आवाज सुरु हुन्छ ‘तपाईलाई स्वागत छ’ भन्दै। रामलाल जोशीद्वारा लिखित ‘सखी’ पुस्तकको अडियो वाचन भाइबरमै आइ पुग्छ। आज सम्म यसरी सुनाउने र सुन्ने गरेको थिइन। तर नयाँ कुराको सुरुवात भयो। हरेक दिन केही समय उक्त किताबको वाचन सुनेर दिन अघि बढ्दै छ।

प्राय खालि खालि हुने घर आजभोलि भरिभराउ छ। तर म भने आफ्नै दुनियाँमा हराएको छु। म मात्रै होइन सबै आ-आफ्नै बेग्लै संसारमा रमाइरहेका हुन्छन्। बाबा, आमा, भाइसँग त्यही खाने बेला मात्र होला सँगै भेट्ने भनेको। नत्र सबै आफ्नै दुनियाँमा। आज भोलि सबैको दुनियाँ हात हातमा छ। त्यही मोबाइलको दुनियाँमा भुल्छाैं सबै। सामाजिक सञ्जालले दिनहरु कटाउन सजिलो बनाएको छ। को, कहाँ के गरिरहेको छ भन्ने कुराको खबर त्यहीबाट हुन्छ। तर आफ्नै घरको एकै छाना मुनि बसेको पल्लो कोठाको मान्छे के गर्दैछ भन्ने कुरा चाहिँ थाहा नै हुँदैन।

लकडाउन भएदेखि मेरो मोबाइल अनि ल्यापटप चौबिसै घण्टा खुल्ला छ। यसले एक छिन पनि आराम पाएको छैन। काम के गरेको पनि थाहा छैन, तर त्यही मोबाइल अनि ल्यापटपमा झुन्डिएको छु। कसैले बोलाउँदा पनि ‘एक छिन है’ भन्दै ल्यापटप र मोबाइल नै चलाइरहेको हुन्छु। तर थाहा छैन केको खोजीमा छु म अनवरत।

घरको उत्तर तिर हजुरबा हजुरआमाले गाई गोठ बनाउनु भएको छ। त्यहाँ दुइ चार वटा गाईहरु पनि छन्। हिजो एक्कासी गाई ठूलो स्वरमा कराउन थाल्यो। बाँ …. बाँ……  गर्दै। म पनि के भएछ भनेर झ्याल बाटै हेर्न थालेँ। बिचरा गाई दाम्लोले बाँधिएको रहेछ । कहीँ कतै जान नपाएको, आफूले भनेको, चाहेको गर्न नपाएको। गाई न बोल्न सक्छ न संकेत दिन सक्छ। बस दिएको घाँस पराल खान्छ, बस्छ। त्यत्तिकैमा मेरो मोबाइमा आवाज आउँछ ‘ब्याट्री लो।’ अनि मोबाइल चार्जमा राख्दै चलाउन खोजेँ । चलाउँदा चलाउँदै ठ्याकै गाईको याद आयो मलाई । गाईलाई त दाम्लोले बाँधेको छ, अरु कसैले। तर मान्छे ? मान्छेले आफ्नाे दाम्लो आफै बाँधेको छ।मोवाइलको र सामाजिक संजालको दाम्लो। मनले सोच्न थाल्यो मान्छेहरु पनि पशु हुन थालेछन् । मान्छेहरु पनि त बाँधिन थालेछन्।

लाग्याे, आजको विश्व यहीं दाम्लोमा अड्केको छ। हामी लकाडाउनमा छाैं तर ती गाई वस्तुहरु कति अगाडि देखि सधैँ लकडाउनमा परेका रहेछन् । साँच्चै यदि बाँधिरहेका गाईबस्तुलाई पनि स्वतन्त्र छोडिदिएको भए के हुन्थ्यो होला हगी ? उनीहरुले पनि आफ्नो जीवनयापन निर्वाह गर्न छुटै जीवन शैलीहरु बनाउँथे होलान्। सोच्दा रमाइलो लाग्याे। तर अहिलेको हाम्रो जीवन र ती अबोध प्राणीहरुको जीवनसँग दाँज्ने हो भने कुनै फरक देखिँन मैले। उनीहरु पनि एउटै ठाउँमा बाँधिएर बस्नु परेको छ र हामी पनि। यति फरक छ कि उनीहरुलाई खुवाउन आहारा हामीले बनाइ दिनु पर्छ र उनका अगाडि राखिदिनुपर्छ भने हामी आफैँ जे मन पर्छ त्यही बनाएर खान सक्छाैं। उनीहरु पनि स्वतन्त्र हुन्थे भने आफ्नै खुसीको आहारा खान्थे। कति खानु यो पराल भन्दै हरिया घाँसको खोजीमा निस्कन्थे होलान्। अनि फेरि हरिया घाँस पनि थरी थरीका खान्थे होलान्।

आफूलाई नपरेसम्म अरुको समस्या सानो देख्ने तुच्छ मानव प्रवृत्ति सायद सभ्यता सुरु भएदेखि नै विकसित भएर आजको दिनमा त्यसको पराकाष्ठामा पुगेकाे हाेला! तर समयले आफ्नो पाठ सबैलाई सिकाएकै हुन्छ। केही महिना अघि छिमेकिको घरमा आगो लाग्दा न त निभाउन गइयाे न आफ्नो घर वरिपरि अग्नि रेखा नै कोरियाे। न त्यस घटनावाट केही पाठ नै सिकियाे। 

सन्दर्भ कोरोना भाइरस, समय दिउँसो ३ वजे, स्थान मस्को आइडाहो अमेरिका। 

नमरि देखिने स्वर्ग यही नै हो भन्ठानेर होस् या अवसरका लागि मलाई अमेरिका नआएसम्म आफूले केही गर्न सके जस्तो लागेकाे थिएन । जेहोस् म पनि काेही भन्दा कम अंहकारी र स्वार्थी पक्कै छैन। आफ्नो देश, आफ्नो माटाे आफ्नी आमालाई हजाराै कोस पर छाडी विरानो ठाउँमा श्रम गरिरहेको छु। शारीरिक कम, मानसिक ज्यादा ।

अमेरिका आएको एक वर्ष तीन महिना बितेको छ। हिजो घरबाट आमाले भिडियो कल गर्दा उहाँका चिन्ता अनुहार र आवाजमा ऐना जस्तै छर्लगं थियो। मलाई बहिर धेरै ननिस्कन अनि अलि सुरक्षित भएर बस्न सुझाव दिँदा लगभग गला अवरुद्ध र आँखा भरि आँसु टिलपिल थिए। मैले आमालाई केही हप्तादेखि प्रत्येक दिन, बिहान बेलुका यही कुरा सम्झाइ  बुझाइ राखेको छु, “म घरबाट बाहिर निस्केको छैन, फ्रिज भरि खानेकुरा छ। चिन्ता मान्नुपर्दैन। तपाईंहरु त्यहाँ सुरक्षित भएर बस्नुहोला। म बस्ने ठाउँ नेपालको गाउँ अनि हाम्रो घर तिर जस्तै छ। शान्त छ, धेरै मान्छे छैनन्, म ठिक छु।” आमाका पाँच जना छोरीहरु, हामी तीनजना यता छौं । सन्तान जति भएपनि आमाको माया कसैकालागि कम नहुने। तर अहिले उहाँको सबै चिन्ता हामी घरमा नहुनुहरुकै धेरै छ। आमाको मनमा केही राहत होला भनेर अरु बेला भन्दा धेरै नै कुरा गर्ने गरेको छु। 

आज फेरि बाबाले फोन गर्दा भन्दै हुनुहुन्थ्यो – ‘अरु ठाउँमा भन्दा अमेरिकामा धेरै मान्छे मरिरहेका रैछन्, सुरक्षित भएर बस है।’ यति शब्दमै, समयको संवेदनशिलता र बाबुको माया सबै मिसाउनुभएको थियाे उहाँले । तर आमाको मुहार केही हप्तादेखि उज्यालो देखेको छैन। बहिनी भन्दै थिइ- छिमेकिले बाटोमा हिड्दा समेत अमेरिकामा यस्तो उस्तो भो नानीहरुलाई कस्तो छ भनेर सोधिरहन्छन्। उही त आमाको चिन्ता त्यस माथि झन चिन्ता थप्ने बाटो!

मलाई भने सानोठाउँमा बसेकोले पनि केही सुरक्षित महसुस भएको छ। उता न्युयोर्क  सहरको अवस्था सम्झेर पनि कहाली लाग्छ। त्यहाँ वसिरहेकाहरु कति मानसिक त्रासमा हाेलान्, म कल्पना पनि गर्न सक्दिन। उही नै छ मेरो दैनिकी, उठ्यो, खायो, काम गर्यो,फेरि खायो अनि सुत्यो। याे कसैलाई फुर्सद नहुने देशमा यतिबेला समय नै रोकिए जस्तै लाग्दैछ। पहिलेभन्दा परिवार र नजिकका साथीहरुसँग अलि वढी कुराकानी हुन्छ। अहिलेसम्म आर्थिक समस्या परेको छैन। काम र तलब नियमित भएकोले पनि ठूलो राहत मिलेकाे छ। तर म अनुभव गर्न सक्छु जसको काम रोकिएको छ, उनीहरुलाई कति कठिन परेको होला । चर्को शैक्षिक शुल्क तिर्नुपर्नेहरुकालागि त यस्तो अवस्थामा खान बस्न समेत मुस्किल परेकाे होला। यस्तै अवस्थामा आफ्ना घर र आमाको हातको मिठो मसिनो झनै सम्झना आउने। तर पनि आफ्नो वरिपरि सबै कुरा ठिकठाक्कै देखेर पनि होला त्यति हतास र निराश भैसकेको छैन म। 

रुममेटहरु सबैजना नेपाली अझ सबै भाइबहिनीहरु नै छन् ।  दिनभरि घरैमा भइन्छ। सबैजनासँग सँगै खाने मेसाे मिलेको छ।  गाह्रो साह्रो एक अर्काकालागि चाहिने सहयोगी भावना छ, बस्। अब कुनैदिन पुरानै रफ्तारमा अवस्य फर्कनेछाै। अनि त एक अर्कालाई देख्न फेरि विक एन्ड आउनपर्नेछ । सबैको व्यस्तता रकेट गतिमा बढ्नेछ । 

आफ्नै अस्तित्व बिर्सेर संसार जित्न निस्केका हामी सबै जनाको लागि यो आफ्नाे अन्तरमनसँग बिताउने समय हाे जस्तो लागेको छ । भाैतिक दुरी कायम गराैं। एक अर्का बीचको भावनात्मक दुरी कम गर्न त अहिलेको समयले सिकाउँदैछ । 

एकाबिहानै झिसमिसेमा निन्द्राले छोड्छ, म घडी हेर्छु बिहानको ५:२० बजेको रहेछ। केही दिनदेखिको लकडाउनले अहिले सहरको वातावरण स्वच्छ,शान्त, सुन्दर, प्रदुषण रहित भएका कारण चराचुरुङ्गीहरु खुसीले मिठो गीत गाइरहेका छन् । 

यो आनन्दमय बिहानीसँगै मेरो दैनिकी सुरु हुन्छ। 

म बाल्यकाल देखि नै हरेक दिन बिहान नियमित रेडियो नेपाल सुन्ने गर्छु। आज पनि रेडियो नेपालमा बिहान ६:०० बजेको समाचार सुने। समाचारमा अहिले विश्वभर कोरोना भाइरसको महामारीले लाख भन्दा बढी सङ्ख्यामा मानिसको मृत्यु र लाखौको सङ्ख्यामा संक्रमीत भएको खबरले मन नै खिन्न बनाउँछ। कति सुन्नु एकै खबर।

म बिहान ७ बजे देखि ९ बजे सम्म नियमित अध्ययन गर्छु। लकडाउनले झनै अध्ययन गर्ने अवसर मिलाइदिएको छ। केही दिन यता देखि मदन पुरस्कार विजेता निलम कार्की `निहारिका ´काे उपन्यास `योगमाया´को पढ्न सुरु गरे । याे पढ्दै गर्दा योगमायाले पाएको दु:ख, पिडामा भावुक त घरि रिस आक्रोशित पनि बन्न पुगे। केही समयको अध्ययन पश्चात फेसबुक, टुइटर जस्ता सामाजिक सन्जालमा केही समय बिताए ।

बिहानको खाना खाएपछि फेरि पढ्न थाल्छु। दिउँसोको २ बजे सम्म पढेर म युट्युबमा भारतीय एक साहसिक महिलाको जिवनकथामा आधारित •बन्धित क्विन• हेर्न सुरु गरे। सारै दु:खद कहानी पटक पटक बलात्कारको सिकार बन्नु परेको र डाँकु बनेर हिडेको लगायतका घटनाले धेरै ठूलो पाठ सिकायो । आजकाल अफिसको काम गर्नु नपरेकाले धेरै ज्ञान बर्द्धक र जानकारीमूलक भिडियो हेर्ने र अध्ययन गर्ने मौका मिलेको छ। यसरी नै दिन बित्दै साँझ पर्यो, खाना खाए पश्चात् केही समयको अध्ययन पश्चात्  फेरि सामाजिक संजालमा केही समय बिताए म पुनः रेडियो सुन्दै निन्द्रा देवीको काखमा पुग्छु।

 

बिहानको १० बजेको थियो। म अफिसमा बसेर काम गरिरहेको थिए। यत्तिकैमा एक जना साथीले मलाई मेरो नजिकै टेबलमा बसि काम गर्ने साथीलाई कोभिड-१९ (कोरोनाभाइरस) को संक्रमण भएको कुरा सुनायाे। ऊ (संक्रमित साथी) मेरो टेबलमा आउने, कहिले चम्चा, कहिले टिस्यु पेपर लिने गर्थ्यो। त्यो खबर सुने पछि मलाई त्यहाँ बस्न मन लागेन।

त्यत्तिकैमा Safety Manager ले हाम्राे त्याे साथीको सम्पर्कमा भएका सबैलाई अस्पताल गएर स्वास्थ्य परिक्षण गर्नु भनेर पठाउनुभयाे। त्याे बेलामा अफिसमा कति मानिसले त यस्तो ब्यवहार गरे कि, मानौ हामीलाई अहिले नै संक्रमण पुष्टि भइसकेकाे छ। मानिसहरु हामीलाइ देखेर टाढा भए। 

कम्पनीको सहयोगमा अस्पताल गएर स्वास्थ्य परिक्षण गर्याैं।  रिपोर्ट आउन ३/४ दिन लाग्ने रहेछ। १४ दिन क्वारेन्टाइनमा पनि बस्नु पर्ने भयो। म लगायत मेरा रुमका ५ जना क्वारेन्टाइनमा बस्यौ। सबैजनाको स्वास्थ्य सामान्य भएकाले मनमा उति डर थिएन। मेरो लागि एक रुम दिइएको थियो, जसमा ट्वाइलेट वाथरुम भएकाले बाहिर निस्कन पर्थेन। मेरो Floor त्यस्तै बिरामी राख्नको लागि थियो। दिनभरि कोठामै बसेर दिन बित्दै थियो। ५/६ दिन पछि कसैको रिपोर्ट आयो। १ जनालाई कोरोना भाइरसको संक्रमण भएको रहेछ। ऊ मेरो भन्दा माथिको बेडको साथी थियाे। त्यसपछि उसलाई अस्पताल लगियाे। 

मेरो रिपोर्ट नआएकाले मन डराउन लाग्यो। घरपरिवारलाई रिपोर्ट नआए पनि आएको र सबैको रिपोर्ट नेगेटिभ भएको भनि ढाट्नु पर्यो। २ दिन पछि नजिकै बस्ने अर्काे साथीको पनि कोरोनाभाइरसको संक्रमण भएको रिपोर्ट आयो। त्यसपछि त झनै डर लाग्न थाल्यो। त्यस बेला घर परिवारको धेरै याद आयाे। अझ ३ महिनाकी छोरीलाई सम्झेर धेरै रुन मन पर्यो। उसँग त मेराे भेट पनि भएको थिएन। लाग्याे कतै छोरीसंग भेट हुनै नपाउने त हाेइन। कहिले आफूलाई त कहिले घर परिवारलाई ढाँटेर बिते ९ दिन । अनि मेराे रिपोर्ट पनि आयो।  रिपोर्ट नेगेटिभ रहेछ मन धेरै खुसी भयो। 

त्यसको भोलिपल्ट नजिकै कोठामा बस्ने ४ जनामा कोरोनाभाइरसको संक्रमण भएको खबर आयो। दुई जना नेपाली पनि थिए। १२ दिन बाद फेरि काम सुरु भयो। अफिसमा धेरै जनालाई संक्रमण भएकोले डर धेरै लाग्छ। त्यस माथि Document को काम गर्ने भएकोले धेरै जनाको रिपोर्ट (पेपर) संकलन गर्नु पर्ने। आफू खुसी काममा नजानु पनि मिलेन।  

यहाँ परिस्थिति जस्तो भए पनि घर परिवारमा सबै ठीक छ, राम्राे छ भन्नु पर्यो। आमाले त्यसै त धेरै चिन्ता लिनुहुन्छ। आमाको मन न हो त्यसै त चिन्ता गर्छन। झन् यहाँको अवस्थाको त कुरै गर्न भएन। कोरोनाभाइरसको संक्रमण दिनको दिन बढेको बेला, क्याम्पमा ट्वाइलेट बाथरुम साझा भएकोले जोखिम पनि धेरै हुने ।

दुई दिन ड्युटी गरी साँझ कोठामा आएपछि शरीर दुखेको महशुस भएको थियो। तेस्राे दिन पनि ड्युटी गए। त्यस दिन मलाई सन्चो भएन । ज्वरो धेरै थियो । त्यसमा खोकी र टाउको दुखाइ, श्वास लिन पनि गाहृो भयाे। दिन भरि अफिसमा बसि साझ क्याम्पमा आएर ज्वरो चेक गर्दा उच्च थियो र तुरुन्त अस्पताल जान भनियो। ६ बजे अस्पताल गए । त्यहाँ मानिसको भिड धेरै थियो। बाहिर बस्नलाई कुर्ची थियो। ज्वरो उच्च भएकाले मलाई धेरै जाडो अनि गाह्राे भयाे। मैले त्यहाँ एक जना सरकारी अफिसरलाई ‘मलाई धेरै गाह्राे भएकोले चेक गर्नको लागि पठाइदेउ’ भन्दा हप्कायो। पिडाले गर्दा आँसु आँखामा अटाउन सकेन । साउनको झरी जस्तै। बिहानको ३ बजे मेरो पालो आयो। अघिल्लो बिहान देखि केही खाएको थिइँन। चेक गरेर कोठामा आउँदा ४:३० भएको थियो।

अहिले घरमा राम्राेसँग कुरा गर्ने आँट छैन मसँग। सञ्चो हुँदा त आमाले “किन यस्तो आवाज़ छ बाबु । बिसन्चो त भएन, के खायौ, खान समयमा पाउदैनौ होला, भोक लाग्यो होला…” भन्नु हुन्थ्यो। पहिले १/२ घन्टा video कल हुन्थ्यो, अहिले अफिसमा बिजी छु, कोठामा नेटले काम गरेको छैन, कल गर्न मिल्दैन भनि ढाँटेको छु। श्रीमतीले किन राम्राेसँग बोल्नु हुदैँन भन्दा रिसाएको वहाना बनाए। यति भन्दा मेरा आँखाहरुले आँसुको वहाव रोक्न सकेका थिएनन। ३ महिनाकी छोरीको मायाले मन सारै दुखाउँथ्यो, रुवाउँथ्यो। लाजै नमानि आँसुको बर्षात हुन्थ्यो। 

आज १ दिन पछि यी कुराहरु लेख्दै छु। मन अशान्त छ। के हुन्छ , कसो हुन्छ भनि! रिपोर्ट आउन बाँकी छ। तर मनमा असाध्यै डर छ। यदि रिपोर्ट पोजेटिभ आयो भने के होला, परिवारलाई के भन्ने होला। बस त्यही रिपोर्टको पर्खाइमा छु।

हिजो बिहान (April’15) सम्म मैले काम गर्ने ठाउँ (Project) मा ४९ जनालाई कोरोनाभाइरसको संक्रमण भएको थाहा भयाे।

४ दिन भयो लेख्न खोजेको, कहिले के मिल्दैन कहिले के । अफिसियल्ली एक गृहिणी नै हुँ । त्यसैले कामको बोझ धेरै नै छ । बिहान उठेदेखि बेलुकीसम्म पनि आफ्नो लागि भनेर समय छुट्याउन गार्हो पर्छ । सदा दिनको दैनिकीमा भागदाैड यस्तै चल्दै थियाे। अहिलेको त झन कुरै नगराैं। छाेराछोरी स्कूल गएका बेलामा यस्सो अलिकति सुस्ताउन पाउने, त्याे समय पनि काटिएको छ।

आजकालको दिनचर्या पहिले भन्दा फरक छ । सबै जना घरमै छौं । त्यसैले झनै भ्याइनभ्याइ छ। छोरा छोरीले भान्साबाट फुर्सद दिदैनन् । आज यो खाने, आज त्यो खाने! उनीहरू याे संकटको बेला हो भनेर बुझ्ने उमेरका भइसकेका छैनन्। स्कुल जान नपर्ने, होमवर्क गर्न नपर्ने, दिनभरि घरै बस्याे, खायाे, खेल्याे, रमायो गर्दा उनीहरूलाई चैँ अहिले चाडपर्व आएजस्तै भएको छ । उनीहरु खुशी खुशी दिन काट्दैछन्। छोराछोरीको खुशीमा आमा त्यसै खुशी । म पनि उनीहरूसँगै दंग छु। जीवनमा यस्ता अमूल्य पल फेरि आउलान नआउलान्! 

कोरोना महामारीको अन्त्य चाडै होस भनेर घरका सबैजना मिलेर एकदिन दियो पनि बाल्यौं। दियो बालेर कोरोना महामारी कम हुन्छ हुन्न, त्याे त थाहा छैन। तर मनको एक कुनामा भएको विश्वासले दियो बाल्न अर्हायो ।मैले त्यही मनको कुरा सुने । यसो गर्दा केटाकेटीहरू खुबै रमाएका थिए! 

कोराेनाकाे महामारीले नागरिकका स्वास्थ्य प्रति संवेदनशील  र उपचारमा अब्बल भनेका देशहरु समेत हायल कायल भइरहेको दृश्य टेलिभिजन, रेडियो, अनलाइन र सामाजिक सञ्जालहरुमा मिनेट मिनेटमा अपडेट भइरहेका छन् । सुन्दा पढ्दा पनि कस्तो डरलाग्दो ! कति धेरैमा रोग सरेको । कति धेरैको मृत्यु, डर, रोदन, मृत्यु, बिछोड । उफ ….. ! मन पनि सारै कमलो हुनेरैछ। यही कारण आजकाल समाचार हेर्ने, सुन्ने, पढ्ने काम अलि सिमित गरेको छु । 

छोराछोरीलाई पनि सकारात्मक कुराहरु मात्रै सुनाउँछु र सम्झाउँछु । व्यक्तिगत सरसफाइ, सामाजिक दुरी, स्वस्थ्य जीवन र सिर्जनात्मक कुराहरुमा उनीहरुलाई भुलाउने कोशिस गर्दैछु । सधैँ कामले बेफुर्सदी मेरा बुढा । पहिले घरमा एकछिन बास हुन्नथ्याे । अचेल उहाँलाई पनि करेसाबारीमै भेटिन्छ। घर अगाडि स्यानाे बगैंचा बनाउने मेराे रहर उहाँले पूरा गर्दै हुनुहुन्छ।अस्ति भर्खरै बेलीको विरूवा रोप्नुभयाे । जाई, जुई, चमेली यी सबै फुलेपछिकाे याे आगँन सम्झेर अहिले नै दंग परिसके। 

म केटाकेटीहरूसँग युट्युव हेर्दै थरिथरिका खानेकुरा बनाउन पनि सिक्दैछु। उनीहरूलाई पनि सिकाउँदैछु। हामी सबैजना मिलेर पिज्जा, मोमो, चटपटे र केक बनायाै। मिठो नमिठो जस्ताे भए पनि हामी सबैले मिलेर गरेकाले रमाइ रमाइ खायाैं।  छाेराछाेरी दुवैलाई पकाउने, घर र आफूलाई सफा सुग्घर राख्ने कला पनि सिकाउँदैछु। उनीहरूले यसलाई बोझ मानेका छैनन्।  

हरेक कुराको २ वटा पाटो हुने रैछन्। कोरोनाले पनि परिवार र समाजमा केही सकारात्मक प्रभाव पारेको छ। सधैँ भरिभराउ देखिने घर नजिकैको काठमाडौं विमानस्थलमा हिजोआज मुस्किलले जहाज देखिन्छन्।  हरेक क्षण व्यस्त रहने विमानस्थल अहिले शान्त छ । प्लेन बस्दा र उड्दा घरै थर्किने आवाज कम भएको छ । कहिले कुन देशका नागरिक कहिले कुन देशका नागरीक लिन चार्टड जहाज आउँदा ‘ए घर नजिकै त एयरपोर्ट पनि पो छ है’ भन्ने पर्छ । 

लकडाउन भएपछि काठमाडौं उपत्यकाको प्रदुषण कम भएको छ । घरको छतबाट चारै भञ्ज्याङ्ग छ्याङ्गै देखिन्छ। सेता हिमाल, मन्दिर, गुम्बा, स्तुपाहरु छर्लङ्गै देखिन्छन्। साँगामा रहेको महादेवको मूर्ति र नाला भञ्ज्याङ्ग देखेपछि मन त्यसै त्यसै फुरूङ्ग हुन्छ। त्याे मेराे माइती देश हो।

मम्मी ड्याडिसँग सधैँ कुरा हुन्छ तर जन्मे हुर्केको घर, परिवारको मायाको तुलना केहीसँग पनि नहुने रैछ । माइती गाउँतिर पनि अहिले त धेरै परिवर्तन भएको छ अरे ! अवसर खोज्दै, प्रगतिको लक्ष्य राख्दै सहर पसेकाहरु, गाउँबाट सहरमा बसाइँ सरेकाहरु पनि कोरोनाको त्रासले गाउँ फर्केका छन् अरे ! गाउँघर रुँगेर बस्ने बुढाबुढीको मुहारमा खुशी छाएको छ रे । ड्याडिले सुनाउँदै हुनुहुन्थ्याे –  खन्जर पाखा बारीमा खनखान शुरु भएको छ रे । गाउँमा बेग्लै उत्सव छ रे अचेल । मकै रोप्ने, तरकारी फलाउने । यसलाई पनि त लकडाउनकै देन त भन्नु पर्ला नि!

लकडाउन हुनुभन्दा केही दिन अघि गएको थिए उता। धन्न गएछु! नत्र त अब यो लकडाउन कहिले खुल्नु र पुग्नु माइती देश। उता पनि हामीले दशैको बेलामा पिङ खेल्ने, लङ्गुरबुर्जा खेल्ने गरेको ठूलो चौरमा वडा कार्यालयको भवन बन्न लागेको रहेछ । मन चसक्क भयो । बालापनका सम्झना दौडने त्यो चौरमा अब सिमेन्टको भवन बन्ने भयो र हाम्रा सम्झना त्यही भवनभित्रै हराउने भए । गाउँमा उमेरका केटाकेटी  कोही छैनन् । प्राय सप्पै विदेशमा कि त सहरमै । पवन दाइ, निश्चल, राजेश, महेश, हिमाल सबै विदेसिए।अरूको के कुरा मेरै भाइ पनि त विदेशमै छ।  अहिले हामीलाई उनीहरुको पनि पिर छ । कोरोना जोखिम भएको मुलुकमै छन् उनीहरु । 

यादहरु अनगिन्ति छन् । सम्झनाको पोको खोतलेर पनि सकिन्न। सम्झेर भ्याइन्न, लेखेर कति नै पो लेख्न सकिएला र ! अब भान्सा तिर पस्ने बेला पनि भयो । सबै कुरा समय क्रममा सुल्झिदै जानेछन् । अलि अस्तितिर एउटा मन छुने वाक्य सुनेको थिए – “यो समय पनि बितेर जानेछ” । पक्कै पनि यो समय बितेर जानेछ। दिन सधैं यस्तै एकैनासको कहाँ भइराख्छ र!!

दैनिक जसो मेसेन्जर खोल्छु र हेर्छु । धेरैमा १५/१६ जना मात्र अनलाइन देखिने आफन्तजन र साथीहरु आजकल ३०/३५ जना, कहिले त ४० जना सम्म पुग्छन्। सबैभन्दा पहिले पोखरा घरतिरका आफन्तहरु कोही अनलाइन छन् कि भनेर हेर्छु । आज माइला दाइलाई देखेँ। उहॉको घर बाबा-आमासंगै जोडिएको छ। बाबा-आमा भाइको परिवारसंगै बस्नु हुन्छ। तर भाइले मेसेन्जर कहिल्यै चलाउदैनन् । घरमा फोन गर्ने कलिंग कार्ड किन्न अफलाइसेन्स पसल जान नभ्याएकोले  घरतिरको हालखबर माइला दाइसँगै लिन्छु आजकल। घरतिर ७० कटेका बाबा-आमा, लालीगुरॉस टोल घर भएका साइला दाइको परिवारको हालखबर लिए पछि कुरा सकिन्छ। साथीभाइहरुको सन्चो बिसन्चो पनि बुझ्छु। 

आजकल मेरो दैनिकी नै भएको छ बारम्बार बि बि सी समाचार हेर्ने, फ़ेसबुक र ट्वीटर हेर्ने र कोरोनाले कहॉ कहॉ के कति प्रभावित भए भनेर जानकारी लिने। भाइबरमा पनि विभिन्न समूहहरुमा भएकाले त्यता पनि मेसेजहरु टिंग टिंग गर्दै आइरहेका हुन्छन्।  तर अलि बढी नै तनाब लागेकोले आजकल नोटिफिकेसन बन्द छ, त्यति हेर्दिन।

वुहानबाट  फैलिएको कोरोनाको क़हरले नजिककालाई टाढा र टाढाकालाई नजिक बनाइ दिएको छ। अलि अस्ति सम्म कामकाज र व्यस्त दैनिकीबाट फ़ुर्सत हुने बित्तिक्कै सप्ताहन्तमा भेटघाट भइ रहने प्रवासी साथीभाइ र आफन्तजनहरु आजकल पराई जस्तै र कयौं माइल टाढा रहेका साथीभाइहरु र आफन्तजनहरु भर्चुयल नै सही नजिक त भएका छन्। 

कोरोनाको त्रासले दैनिकीलाई यति प्रभावित गरेको छ कि यसो किनमेलमा निस्कौं भन्दा पनि सशंकित हुनु पर्ने । सुपरमार्केट गयो भने कि त दैनिक उपभोग्य बस्तुहरु सकिएका रित्ता सेल्फहरु हेरेर फर्कनु पर्ने नत्र २ मीटरको आपसी दुरी बनाइ पट्यार लाग्दो लाइनमा बसेर त्यस माथि सिमित कोटामा मात्र पाइने किनमेलमा चित्त बुझाउनु पर्ने बाध्यता । युद्ध नै जितेको झै गरि किनमेल गरेर आए पछि कहॉ ढुक्क हुने हो र फेरि । सबै किनमेलका सामानहरु छुट्टयाएर राखे पछि प्लास्टिक कभर भएका जतिलाई ब्लिच सहितको वाइपले पुछ्ने र कागजको कभर भएकालाई सफा भॉडामा खन्याएर कभर फ्याले पछि बाहिर जॉदा लगाएको कपडा फुत्त बाथरुममा फ्याली मिले नुहाउने नमिले हात खुट्टा साबुनले मिची मिची धोइवरी बल्ल अरु काम गर्नु पर्याे।

मनै मानेन एक पटक फेरि समाचार हेर्ने इच्छा भो । बेलायतमा  रहेका नेपालीहरु एक एक गर्दै कोरोनाको कारण मृत्यु भएका समाचारहरु पढ्दा साह्रै दु:ख लाग्यो । बेलायत जस्तो विकसित देशमा त यस्तो हालत छ । हाम्रो देश नेपालमा यो रोग यसरी नै फैलिए के हालत होला ? नेपालमा प्रधानमन्त्री ओलीले बेलामै लकडाउन गरेर बुद्दिमतापूर्ण काम गरेकै हुन् । तर हामी जनताहरुले पनि यसलाई मान्ने र स्वास्थ्य मन्त्रालयको निर्देशनलाई पूर्ण पालना गर्ने हो भने यो रोग माथि हामी बिजय पाउन गार्हो छैन जस्तो लाग्याे । चीनको वुहानमा कोरोनाको कारण तीन महिना पछि पहिलो पटक कुनै मृत्यु  नभएकोमा खुशीयाली मनाउदै गरेको समाचारले आशाको किरण जगाएको छ । 

वुहान भन्ने बित्तिकै १५ बर्ष अघि चीनको एक उतर पूर्वी प्रान्त सान्चीको सम्झना ताजा भएर आयो। त्यो बेलामा वुताई शान (चिनिया भाषामा वुताई शानको अर्थ पाँच पहाडहरुको तह ) भन्ने शहर भनुम् या पोखरा जत्तिकै क्षेत्रफलको उपत्यका घुम्न पाएको थिएँ। चार दिशामा चार वटा बौद्ध  गुम्बाहरु भएको ठाउँ किंवदन्ति अनुसार भगवान बुद्धले दर्शन गरेको पवित्र धार्मिक स्थल रहेछ र बौद्ध धर्मावलम्बिहरुका लागि अति नै प्रख्यात। त्यहाँ मन्जुश्रीको पनि मन्दिर देख्दा गर्बले छाती चौडा भएको थियो । त्यहँ मलाई अनौठो लागेको दुई वटा क़ुराहरु – पहिलो मान्छेहरु हातमा पानीको बोतल भित्र पानी र गुन्द्रुक जस्तो देखिने बस्तु बोकेर हिड्ने , दोश्रो कप्राय अधबैसेहरू निधारमा पनियुँले डामे जस्तै राता डामहरु लिएर हिंडेका  । पछि अध्ययन क्रममा जानकारी पाएँ कि ती त चिनियाँहरूको परम्परागत उपचार बिधि रहेछन्। पछिल्लो समयमा चीनमा कोरोनाको उपचारमा पनि परम्परागत विधि प्रयाेग गरेको समाचार सुनेको थिए । हाम्रो नेपालमा आफ्नै परम्परागत घरेलु ओखतिहरुको सही प्रयोग गर्न सकिन्थ्याे कि भनेर जिज्ञासा लागि रह्यो। तर जहाँ जुनसुकै देशमा रहे पनि अहिलेको अवस्थामा आधिकारिक र स्वास्थ्यबिद्हरुको सल्लाह मानेर आफूलाई घर भित्र नै क़ैद गर्नु सबै भन्दा बुद्धिमानी काम हो। 

मास्टर्स पढाइको सिलसिलामा करिब डेढ वर्ष पहिले म भारतको उत्तराखण्ड आएको थिएँ । याे पश्चिम नेपालबाट नजिकै पर्छ। म करिब आठ महिना अघि नेपालको पूर्वीय सिमानाबाट नजिक पर्ने झारखण्ड राज्यको जम्शेदपुरको टाटा स्टील प्लान्ट आए। हाम्राे कम्पनीमा थोरै कामदार राखेर काम भने सुचारु राखिएको छ। बाँकी कामदारलाई घरबाट काम गर्ने व्यवस्था मिलाइएको छ। कसैलाई छुट्टी पनि दिइएको छ।

यहाँ स्कुल, कलेज, सपिङ मल, होटेल  रेस्टुरेन्ट, जिम खाना, रेल्वे सेवा, हवाइ सेवा सबै बन्द छन्।  रासनका दोकानहरु प्रत्येक दिन बिहान करिब तीन घण्टाका लागि खुल्छन्।  प्रहरीका  भ्यानहरु साइरन बजाउँदै गस्ती गरेको र खाद्यान बोक्ने ट्रेनको आवाज बाहेक अरु आवाज नसुनिएको धेरै भयाे। यसबेला यहाँ खाद्यान्न महँगाे भएको छ। तरकारी, माछा, मासु, अन्डाको भाउ बढेको छ। तर बढेको मूल्यमा गुनासो नगरि सामान किन्नु पर्ने वाध्यता छ।  कम्तिमा यति त उपलब्ध गराएका छन् भनेर।

म पनि अहिले कार्यालय गएकाे छैन। कम्पनी जान नपाउँदा रिसर्चको काम ठप्प जस्तै छ। यस्तो बेलामा बिरानो शहरमा एक्लै बस्दा घरपरिवारको खुब चाख लाग्दो रहेछ। हुन त घर जान समय नमिलेको पनि होइन । लकडाउन थोरै समयका लागि नै हुने हाेला जस्तो लागेर यतै बसेर कोरोना विरुद्दको लडाईं लड्ने विचार गरेँ। अहिले नेपाल-भारत सीमामा घर फर्कनेको बिचल्ली भएको सुन्दा एकातिर नरमाइलो लाग्यो भने अर्कोतिर  धन्न आफू जोगिएछु भन्ने पनि लाग्याे ।

त्यसो त दिनैपिच्छे घरपरिवार, आफन्तजन र साथीभाइसँग इन्टरनेटमा कल हुन्छ। तर पनि सँगै भएजस्ताे कहाँ हुनु। यस्ताे बेलामा अचम्मै न्यास्रो भने लाग्दो रहेछ। तर सकेसम्म मनलाई सम्हाल्छु। एकै ठाउँमा बसिरहँदा आलस्य हुने हुँदा कोठाभित्रै गर्न सकिने ब्यायाम पनि गर्छु। महामारीका बारेमा जानकारी लिँदा विश्वसनीय श्रोतबाट मात्र लिने गरेकाे  छु।  बाँकी समय ज्ञानगुनका किताब पढेर, राम्रा सिनेमा हेरेर  बित्छ।

अहिले विज्ञानले ठूलै प्रगति गरिसकेको छ।  संसारभरि विभिन्न रिसर्च संस्थामा बैज्ञानिकहरु कोभिड – १९ विरुद्द खोप बनाउन दिन दुई गुना रात चार गुना गरि कम गर्दै छन्। कति खोप परिक्षणमा पनि छन् । आशा छ छिट्टै नै कोरोना विरुद्दको खोप पत्ता लाग्नेछ र यो संसारभरि नै याे सजिलै पाइनेछ।

भूकम्प, बाढीपहिरो, युद्द, हिंसा, महामारी जस्ता घटनाहरु मानव जातिले सुरुदेखि नै भोग्दै र देख्दै आएको हो।  यसले अर्थव्यवस्था,  संस्कृति,  चालचलन, रितिरिवाज,  मूल्यमान्यतामा सानो वा ठूलो धक्का दिएर नै जान्छ। यस्तो आपतविपदको घडी भनेको समाजको ऐना हो । जसले हामी प्रत्येकको सामर्थ्य झल्काइदिन्छ।  हामीले यस्ताे बेला माया, सहृदयता, निस्वार्थपन जस्ता मानव धर्मलाई पालना गर्नु जरुरी हुन्छ।

समय चक्रले आज मान्छेलाई भयभीत बनाएको छ। चितामा पुग्ने चिन्ता कतिसम्म कहाली लाग्दो हुने रहेछ भन्ने अनुभव गर्न पाइयो । जान्न पाइयो। मानव जातिले रोग, भोक, शोक सबै सिर्जना गर्यो। कल्पना गर्दागर्दै जहाज बनायो। चन्द्रमामा पुग्यो। तर याे सब बनाउँदा बनाउँदै पनि धनी र गरिब पनि बनाइ राख्यो। त्यही गरिबीको खाल्डो भित्र फसेर म दक्षिण कोरिया पुगेको हुँ। अहिलेको विश्व संकट कोरियामा भोग्दैछु।

व्यस्त समय, सफा र सुन्दर जता हेर्यो उतै मन लोभिने सुन्दरता देख्दा मैले मनमनै भने ‘आज भन्दा चार वर्ष अगाडि सोचेको थिएँ भाग्यमा भएरै मैले यो जुनीमा स्वर्ग देखेँ ।’ आफ्नो देशलाई धेरैले कविताका हरफमा स्वर्गको टुक्रा भनेर वर्णन गरेको रत्तिभर चित्त बुझेको थिएन त्यो बेला। अहिले लाग्छ म गलत थिएँ । आफ्नो देश जस्तो अरु केही नहुने रहेछ। संकटमा पहिलो सम्झना देशकै आउने रहेछ। घरपरिवारकै यादले सताउने रहेछ।

सुख र दुख नभइ जिन्दगी सायदै कसैको चल्छ। यता आएपछि मेरो पनि यस्तै रुपले जिन्दगी चल्दैछ । करिब २ महिना अगाडि आश्चर्यजनक तवरले सुनिएको शब्द ‘ कोरोना’ले भयभीत बनायो । त्यसको केही दिन पछि म कार्यरत कम्पनीको काम घट्दै गयो। रोग भन्दा नि बेरोजगार भइएला कि भन्ने चिन्ताले मन मडारियो। त्यसै ताका कोरोनाले कोरियाको थेगु सहरमा महामारीको रुप लिँदा मन एक किसिमले आतंकित भयो। दिनदिनै संक्रमितको संख्या बढ्दै जाँदा अनुहारमा पिडा लुकाए पनि मन हलुङ्गो हुने अवस्था थिएन । लाग्यो, पहिलो प्राथमिकता ज्यान नै हो। बाँच्नु पर्छ।

कोरियन सरकारले अपनाएको उच्च सतर्कताका कारण इटली, स्पेन, बेलायत, जर्मन, अमेरिकामा जस्तो महामारी नफैलिए पनि शान्तिको अवस्था अहिले पनि छैन यहाँ। कोरियावासी नेपालीलाई आफूखुसी आवतजावत गर्न मिल्ने वातावरण छैन। कोरियन नागरिकलाई पनि हाम्रै जस्तो हाे । अहिले त आफ्नै देशमा पनि कोराना संक्रमितको संख्या बढ्दै गएकाले आफ्नो भन्दा घरपरिवारको चिन्ता बढ्न थालेको छ । विकासको चुलीमा चढेको देशलाई त यतिसम्म अप्ठ्यारोमा पारिरहेको छ भने हाम्रो देशको हालत के होला! यहाँ साना तथा मझौला कतिपय कम्पनी बन्द नै हुन पुगे। हाम्रै दाजुभाइहरु पनि रोजगारी गुमाउने अवस्थामा पुगिसकेका छन्। बाहिर निस्केर सहजै अर्को ठाउँमा काम खोज्ने, बुझ्ने अवस्था छैन। उच्च सतर्कता छ । कोरियामा लकडाउन नै त गरिएको छैन।तर नागरिक चेतनाको स्तर राम्रो भएकाले एक हिसाबले देश आफैँ लकडाउन जस्तै छ भन्दा पनि हुन्छ।

नियमित काममा हामीले निस्किनु नै पर्छ। पूर्ण ठप्प बनाएर देश चल्ने अवस्था पनि छैन होला। कोरियन नागरिकको सिको गर्दै कोरियामा मजदुरी गर्ने अर्को देशका मजदुरले पनि आफूलाई सुरक्षित राख्दै आएका छन्। फुर्सदको बेला ‘लकडाउनमा नेपाल आज यति औं दिन’ भन्दा एक खालको चिन्ता मनमा आइहाल्छ । तर कोरोनाको प्रकोप हुँदा र अन्य अवस्थामा कोरियाली हाम्रो दैनिकीमा भने खासै फरक भएको छैन ।

यहाँ कोठामै बसीरहँदा एक पटक सोचेको पनि हो इन्डियन वेब सिरिज जस्तै खालको यो फ्ल्याटको पनि कथा लेखौ ।फ्ल्याट भनेपछि तपाईंले सोच्नुहोला २ वटा कोठा, एउटा डाइनिङ्ग हल, चटक्क परेका सोफा आदि आदि ।

लकडाउन डायरी लेखेर पठाउनु भन्ने उहाँको त्यो आग्रहले मन त्यस्तै बनायो, जतिबेला कथा,कविता वा गजल नै भए पनि छापिन्छ कि भनेर क्याम्पसे जीवनमा पत्रिका कुर्दा हुने गर्थ्यो । र सधैं निरास हुनुपर्थ्यो । 

होइन ! यो चोटि गजवले लेख्छु, प्रकाशन होस् वा नहोस्, हेर्नेकथाको टिम चै प्रभावित होस्। मनले यही सोच्यो । त्यही भएर युटुबमा अर्को फिलिम सर्च नगरीकन कोल्टे फर्किएर सुते । मनमा अनेक कुराहरू खेल्न थाले । लकडाउनको बेला त्यस्ता के घटनाहरु भए मेरो जीवनमा जो म हेर्ने कथामा साझा गर्नसक्छु ? यही प्रश्नले बारम्बार कोल्टे फेरिरहनु पर्यो । 

खाट खत्र्याक खुत्रुक गर्यो ।  दुइतले खाट । म भन्दा माथि सुत्ने साथीको ड्युटी जाने बेला भएछ । पहिला पहिला यसरी ऊ उत्रिदा म जहिल्यै आत्तिन्थे । भूकम्पको बेला नेपालमै भएको हुनाले होला। यस्तो पनि भएको छ कि आफ्नै नाडी धड्किएको सुन्दा निद्रामै जुरुक्कै उठिएको पनि छ ।  अब त साँच्चै भुइँचालो नै गयो भने पनि साथी ओर्लिएको होला भनेर सुत्छु कि !

कुवेतको रिगाइ। मार्च १५ देखि काम बिनाको बसाइ । मार्चको त सेलरी आयो ।साथी क्यासियर थियो।कुवेत सरकारले ३ वटा घना बस्ती भएका ठाउँमा आजबाट २४ घन्टे कर्फ्यु लगाएपछि त्यहाँ भएका सेल्स कर्मचारी निस्कन नपाउने भए। त्यही भएर होला अस्ति म गए जस्तै आज साथी गएको छ। अनलाइन सामान प्याकिङ्ग गर्न वेयरहाउसमा । 

उ गएपछि नै हो भन्ने लाग्छ। सिन्धुली हुँदै पूर्व जाने बाटोमा छोरीलाइ बोकेर र कहिले हिडाउँदै एक जोडी दम्पति हिडिरहेका थिए । म उनीहरूको भिडियाे बनाउँदै थिए । मैले बिद्या चापागाइकै शैलीमा उनीहरूलाई सोधे “अनि सरकारले तपाईंहरु जस्तै मजदुरहरुको लागि भनेर राहत बाड्दै छ त? तपाईंहरु चै किन चटक्कै छाडेर हिड्नुभाको ?” उनीहरुको कुनै उत्तर आएन। अनुहारमा त्यही दिक्दारी र निरासापन मात्रै छचल्कियो । तर यता मेरो मोबाइल भ्या भ्या गर्यो । झल्याँस्स ब्युँझिए। घरबाट बुढीको फोन आको रहेछ । एकछिन त सचेत हुनलाई नै समय लाग्यो ।सपना कि बिपना । म नेपालमै हिड्दै छु कि कुवेतमा ओछ्यानमा छु भन्नेमा नै द्विबिधा भयाे। घडी हेरे बिहानको नौ बज्दै रैछ । झ्यालको पर्दा तानेको बाटैभरि गाडीको पार्किङ्ग । र मन कुटुक्क भो म कुवेत मै त छु ।

त्यो एउटा इन्स्टाको पोस्टले कति गहिरो प्रभाव पारेछ भने सपना पनि देख्न थालेछु । त्यही भएर त म हेर्नेकथा त्यति हेर्दिन । बिद्या चापागाईंले त्यस्ता वास्तविक कथा निकाल्छिन हेर्दा हेर्दै कतिखेर आखाबाट आँसु झर्छ थाहै हुन्न । कथामा नदेखिएको अर्को पात्रसँग यस्तो रिस आउँछ सायद अगाडि भए,थप्पड लाइदिन्थे,जस्तो बाउको कथा । 

यहाँ कोठामै बसिरहँदा एक पटक सोचेको पनि हो इन्डियन ‘वेब सिरिज’ जस्तै खालको यो फ्ल्याटको पनि कथा लेखौ । चाहे त्यो सम्भव होस् या नहोस् । सिर्जनात्मक रुपमा दिन बित्ने त थियो । तर कथा कसरी सुरु गर्ने भन्नेमै अड्केर त्यो थाँती राखे । र निरन्तर युटुब हेराइमै बित्न थाल्यो दिन । ड्युटीमा हुँदा पो सजिलो हुँदोरहेछ त । सबै आ आफ्नै समयमा निस्कदा रहेछन् । फ्ल्याट भनेपछि तपाईंले सोच्नुहोला २ वटा कोठा, एउटा डाइनिङ्ग हल, चटक्क परेका सोफा आदि आदि । यो सोचाइ परिवर्तन गर्नुस एउटा फ्ल्याटमा ७ वटा कोठा सम्झनुस् । र एउटा कोठामा ३ जनाको दरले गर्दा लगभग २१ जना । धन्न ३ वटा कोठामा एक एक जना छन । २ वटा ट्वाइलेट भए पनि के भो र खाली नभएपछि । आफू परियो कस्तो भने पानी नखाउ जीउ कट कट खाने, पानी खाउ ट्वाइलेट गएको गएकै गर्नुपर्ने ।

एउटा  फेमिली मलावीको छ । उसलाई खाना बनाउन धेरै समय लाग्छ । झन्डै तीन देखि चार घन्टा।  उसले खाना बनाउँदै गर्दा किचनमा पुगियो भने किचनको हालत हाम्रो असारमा धान रोप्न ठिक्क पारेको गर्हो जस्तै भएको हुन्छ । अर्को फिलिपिनोको परिवार छ ।उनीहरू सफा र चिटिक्क पारेर सामान राख्नमा एकदमै सिपालु । सायद यो उनीहरुको जीन मै छ किनकी पूरा कम्पनिमा फिलिपिनोहरु मात्रै छन् जसले भिजुवल मर्चन्टाइजरको काम गर्छन । तर यी दुइटा फेमलीको टसलले हाम्रो निद्रामा भने असर गरिरहन्छ ।  कार्टुन सिरियल टम एन्ड जेरी जस्ता छन उनीहरु ।

हेर्ने कथाको आग्रह लकडाउन डायरी थियो । लेख्दै जाँदा के भैरहेको छ थाहा छैन । मार्च १४ सम्म अरु कम्पनिले रिटेल स्टोर बन्द गर्दैछन् भन्ने सुन्दा र हाम्रो कम्पनिका म्यानेजरहरु प्रति आवेग थियो । यिनीहरुले हाम्रो पसिना मात्रै चुस्न जान्दछन भन्ने लाग्दथ्यो । किनभने कुवेत सरकारले १२ मार्च देखि नै  सार्वजनिक बिदा घोषणा गरेको थियो । अन्ततः सरकारले कडा चेतावनी दिएपछि कम्पनिले अर्को सूचना जारी नभए सम्मको लागि रिटेल स्टोर बन्द हुने घोषणा गर्यो । यसरी दैनिक ड्युटीबाट छुटकारा पाउने हाम्रो चाहना पूरा हुँदै गर्दा के थाहा थियो र कोठामै रहिरहँदा कति मोनोटोनस होइँदो रहेछ भन्ने । 

बाहिर निस्कनै नपाउने त होइन । यहाँ निश्चित समयमा मात्रै कर्फ्यु हाे । औषधि पसल र ग्रोसरीका मार्केटहरु खुल्लै थिए । तर ट्याक्सी सेवा पनि बन्द गरेपछि चाहिँ जतिसुकै महँगो होस् त्यही सानो बकलामा ( किराना) भर पर्नु पर्या छ । यस्तै चल्दैछ यताको जिन्दगी !

मन बेचैनी छ के गर्ने कसो गर्ने मेसो पाइराखेको छुइन ।धेरै पछि दुई चार शब्द लेख्न मन लागेर मोबाईल कै किबोर्डमा हात चलाए। आज यहाँ आइपुगेको २५ दिन भयो । आउने बितिकै  दुई हप्ताको लागि क्वारेन्टाइनमा बस्नुपर्‍यो ।केही नरमाइलो भयो। यद्यपी फ्लाइटको थकानले २-४ दिन आराम गर्ने इच्छा भने मनमा थियो । दुई हप्ताको गुप्तबास यत्तिकै बित्यो। बिहान उठ्यो,नित्यकर्म गर्‍यो,चिया नास्ता खायो, youtube र फेसबुकमा  झुम्मियो । मन लागे खाना बनायो, खायो, मन नलागे त्यसै सुत्यो, यसैगरी बिते २ हप्ता ।

१५ दिनमा अफिस हाजिर भए। तर छुट्टी जानु भन्दा पहिले जस्तो गति र चमक थिएन काममा। सबै त्रसित जस्तो देखिन्छन् ।दैनिकी कार्यतालिका बिग्रिएको छ। कति बजे हिड्ने, कति बजे खाने, कतिन्जेल काम गर्ने केही ठेगान छैन । लगभग एक  हप्ता काम गरियो। तर विडम्बना फेरि यहाँ २४ घन्टे कर्फ्यु सुरु भएको छ । यो महामारीले विश्व हल्लाएको छ। दुनियाँ एकोहोरो भएको छ। अगाडिका दिन कसरी बित्ने हुन्! यी सधैं भेटिने मान्छे अब कहाँ पुग्छन् !आफ्नो काम के हुने हो अझै अन्यौल छ!

 सामाजिक दुरीको बाध्यताले गर्दा भिडभाड र कोलाहल भन्दा आजभोलि एकान्त पनि जिन्दगी हो भन्ने बुझाइ बढ्दै गएको छ ।मान्छेले गरेको प्रकृति प्रतिको अन्याय बढी भएको हो कि जस्तो पनि लाग्दैछ। तर हामीले नि जे जस्ताे भएपनि जिउन संघर्ष गर्नु डार्विनले प्रमाणित गरेको सिद्धान्त हो । आज विषम परिस्थिति भएपनि बिस्तारै यस माथि हाम्रो जित हुनेछ भन्ने हाम्रो दृढ बिश्वास छ । फेरि प्रकृतिले हामीलाई  स्वतन्त्र उसको काखमा खेल्न अधिकार दिनेछ,फूलहरु बगैंचामा मुस्कुराउने छन् , केटाकेटी निर्धक्क भएर बिद्यालय जान पाउनेछन् । काममा बिश्वास गर्ने मजस्ता सबैले आफ्नाे कर्ममा फर्कन पाउनेछन्।

यो सृष्टि फेरि निरन्तर चल्नेछ । सुन्दर आशा जिवित छ ।

“आजभोलि त अस्पताल जान पनि डर लाग्छ। तर अहिलेको अवस्था धेरै नाजुक छ। आफ्नो त फेरि पेशै यही, के गर्नु जानै पर्यो। अस्पतालको काम सकिएपछि बेलुकी घर जान झन् डर लाग्छ।”- उनले सुनाइन।

मेरो स्कुले जीवनदेखिकै साथी हुन् उनी। आजभोली गाउँघरकै स्वास्थ्य-चौकीमा कार्यरत छिन् ।

“आइसोलेसन वार्डमा १२ घण्टाको ड्युटीमा खटिएकी छु आजभोलि। वार्डमा बसेकाहरूले पनि जानाजान अटेर गर्छन। हामी एउटा कुरा सम्झाउछौँ, उनीहरू दशथरी कुरा सुनाउँछन्। गाउँघरका मानिसहरूलाई सम्झाउन बरू सजिलो छ, बाहिरबाट आएकालाई झन् गाह्रो हुने रैछ। फेरि यस्ताे बेलामा सम्झाउने पनि खै कसरी?”

केहीबेर कुराकानी गर्दा मलाई लाग्यो उनीसँग फुकाउने थुप्रै पिडाका पोकाहरू जम्मा भएका छन् हिजो-आज। तर मसँग भने सञ्चो-विसञ्चो सोध्ने र ‘आफ्नो ख्याल गर्नु है’ भन्नु बाहेक अरू केही हुँदैन। 

मेरो विवेकले आजसम्म कुनै पनि पेशालाई दर्जाको उपमा दिएको छैन। सबैको आ-आफ्नो महत्व हुन्छ, कुनै-कुनै बेला बस् परिस्थिति अनुसार पेशाको  सहभागिता अझ अब्बल हुनुपर्दछ। यतिबेला स्वास्थ्यकर्मीहरूको सक्रियताले हामी कयौँलाई राहत मिलेको छ।सारा दुनियाँले यो महामारीलाई विश्वयुद्धकै संज्ञा दिइरहँदा मैले पनि उनलाई सुनाए-

“यो युद्धमा हामीले जित्नै पर्छ र विस्वास गरौँ जित्ने पनि छौँ र अन्तत: यो जितको पहिले श्रेय तिमीहरूलाई नै जानेछ।” 

मैले थपेँ- ” कुनै दिन यस्तै विपदको घडीमा म अग्रपङ्तिमा उभिनु पर्यो भने आजको दिनलाई सम्झेर तिमी मेरो प्रेरणा हुनेछौ।”

आजभोलि स्वास्थ्य क्षेत्रमा लागेका मेरा थुप्रै साथीहरूसँग कुराकानी हुन्छ। उनीहरू अहोरात्र खटिइरहेकाे देखेकाे छु। मुस्किल समय त छ तर हौसलाको कमी भने पक्कै छैन। उनीहरूले आफूले पनि मुस्कुराउन बिर्सेका छैनन् र आफू नजिकै पल्टिरहेका बिरामीहरूको मुस्कान पनि ओइलाउन दिएका छैनन्।

विदेशमा भन्दा पनि हाम्रो हालको अवस्था हेरेर यहाँका अस्पतालमा काम गरिरहेका मेरा स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई अझ बढी सन्ताप छ। यो युद्ध त चलिरहेको छ, उनीहरूलाई धेर-थोर हतियार हातमा थमाइएका पनि छन् तर दुश्मनले आक्रमण गर्दा चाहिँ छेक्ने के ले त?

वीर-गाथा लेख्दैछन् मेरा सबै स्वास्थ्यकर्मी साथीहरू। मेराे स्यालुट छ उनीहरुजस्तै सबै स्वास्थ्यकर्मीहरुलाई ।

“आज बत्तिको आभामा पहिलो अनुहार तिम्रो छ।

  सङ्कटले मनै छोपेनि उज्यालो मुहार तिम्रो छ।।”

(मेरो साथी जस्तै सम्पूर्ण स्वास्थ्यकर्मीहरू प्रति समर्पित)

basnetmegh25@gmail.com

खासै लेख्न जान्ने मान्छे त म हाेइन, तैपनि याे पाली केही लेखाैँ लेखाैँ लागेर लकडाउन डायरी लेखेकाे छु ।

म यति बेला आफ्नाे देशदेखि टाढा अस्ट्रेलियाबाट याे डायरी लेख्दैछु । मेरो घर गोर्खा जिल्ला भएपनि हाम्राे परिवार पोखरा बसेको लगभग १२ बर्ष बढी भयो । हामी चार जनाकाे परिवार । म घरकाे कान्छाे छाेरा। म यता आएकाे एकबर्ष भयाे । दुख गरेरै मलाई बुवाआमाले अस्ट्रेलिया पठाउनुभएकाे हो । त्यसैले यता राम्राे कमाइ गरेर उहाँहरुलाई सुखसँग राख्ने मेराे एउटै चाहना हाे। यही कुरा मनमा राखेर म दिनरात काम गरिराखेकै थिएँ । यत्तिकैमा चीनबाट सुरु भएकाे काेराेना भाइरसकाे महामारी म बसेकाे सहरसम्म आइपुग्याे । यहाँका होटेल, रेस्टुरेन्ट, बार तथा अन्य सार्वजनिक स्थलहरु बिस्तारै बन्द हुँदै गए। मैले एउटा होटेलमा सफाइकाे काम गर्थेँ । सबै होटेलहरु बन्द भएपछि मेरो काम पनि बन्द भयो ।

काम बन्द भएपनि मसँग तीन चार महिना खान बस्ने पैसा थियोे। त्यसैले म घरमै बस्न थालेँ। घरमा बस्दा खासै काम नहुने भएकाले म हेर्ने कथाका पुराना भागहरु हेरेर दिन काट्ने गर्थेँ । काम नभएकोले गर्दा घरमा दिनमै दुईतीन पटक कुरा हुने गर्थ्यो आमाबुवासँग पनि । कुरैकुरामा घरगाउँलेका हालखवर पनि गर्थ्याैँ । एकमहिनादेखि चितवनमा रहनुभएका दाइसँग पनि
इन्टरनेटमै कुरा हुन थाल्याे । दाइ र मैले अर्काे बर्ष एकै लगनमा बिहे गर्नेसम्मकाे कुरा भयाे। बिहेकै लागि गाउँमा हजुरबुबा हजुरआमाले खसी पालेर राख्ने पनि हुनुभयाे । त्याे दिन यति कुरा भएपछि बुवाले भाेलि कल गर्छु भनेर कुराकानीकाे बिट मार्नुभयाे ।

विहान व्युझँदा घरबाट थुप्रै मिसकल आएकाे रहेछ । निद्रामा मैले केही थाहै पाइन । ब्युँझिएपछि कल गर्दा कसैले उठाएनन् ।म घरबाट बुवाको फोन आउने प्रतिक्षामा थिए तर बुवाको त्याे फोन कहिल्यै आएन । बुवा कहिल्यै फोन गर्न नमिल्ने ठाउँमा गइसक्नुभएको रहेछ ।हिजो राति त्यति रमाइलो कुरा गरेर छुटि्एका हामी बिहान पनि हुन नपाउँदै उहाँले बाटो फेर्नुभएछ ।

यही खबर दिन दाइले रातमा बारम्बार कल गरेको रहेछ । बुवालाई हृदयघात भएर उत्तिखेरै बित्नुभएकाे बल्ल कुरा दाइको मेसेज हेरेर थाहा पाएँ । यसमा मैले के प्रतिक्रिया जनाउने ? म बस राेइमात्रै रहेँ । पछि दाइसँग फाेनमा कुरा हुँदा न उहाँ बाेल्न सक्नुभयाे न म नै । आमाकाे मन, रुँदै तुरुन्तै नेपाल आउन भन्नुभयाे । त्यसपछि नेपाली दुतावासमा फोन गरेर फ्लाइटबारे सोधेँ । तर अप्रिल १८ मा मात्र फ्लाइट भएकाे र त्यसकाे पनि कुनै टुङ्गाे नभएकाे प्रतिक्रिया पाएँ । स्थिति सामान्य हुन्थ्याे भने म अहिले नै घर पुग्ने थिएँ। तर याे सङ्कटका बेला म घर फर्किन सकिनँ । आफ्नाे प्राणभन्दा प्याराे बुवाकाे शव समेत मेराे अनुपस्थितीमै सदगद गर्नुपर्याे ।

म अहिले यतै नुन बारेर बुवाकाे किरिया बसेकाे छु । रुँदारुँदै कहिलेकाहीँ साेच्छु बुवाकाे शरीरमात्रै बितेर गएकाे हाे सबै सम्झनाहरु त हामीसँगै छन् । जति जे भनेर बुझाउन खाेजेपनि याे मनले मान्दैमान्दैन । आज पनि म बुवालाई सम्झिएरै याे डायरी लेखिरेहेकाे छु ।

आई मिस यु ड्याड ।

हजुरले माथिबाट हामीलाई हेरिरहनु भएको त होला नि है ड्याड ?

I love you Dad.❤️❤️❤️😂😂❤️❤️❤️

 चैत २९

बिहानको ६:३० भएको थियो। मोबाइलमा घण्टी बज्यो ।आँखा मिच्दै फोनमा उठाए।

फोन उठाउने बित्तिकै उहाँले भन्नुभयो ‘तपाईँ रेडियो हो?’

मैले ‘हैन’ भन्न नपाउदै उहाँले थप्नुभयो ‘मैले राहत वितरण गरेको थिए। सात बजेको समाचारमा बजाइ दिनुपर्यो।’

मैले उहाँको परिचय माग्दै साेधे ‘के राहत वितरण गर्नुभयाे ? अनि कसलाई हो?’

उहाँले आफनो परिचय दिदै भन्नुभयो ‘मैले मेरो गाउँमा कुखुरा फार्ममा काम गर्ने तीन जना भाइहरुलाई एक/एक थान कपडाको मास्क दिए।’ उहाँले थप्नुभयाे – ‘मास्क अभाव भएको बेलामा मैले २५/२५ रुपैयाँमा खरिद गरेर ल्याएर उनीहरुलाई दिएको छु । सेल्फी फोटो तपाईको फेसबुकमा पठाइ दिएको छु । अनलाइनमा पनि समाचार पोष्ट गरिदिनु है । वितरण चाहिँ हिजो गरिएको हो। मिलाएर रेडियाेमा समाचार पनि बनाइ दिनुहोस है दिदी ।’

मैले भने ‘भाइ मास्क दिनुभएछ। राम्रो गर्नुभयो। तर याे कसरी समाचार हुन्छ ?’

उहाँले भन्नुभयो ‘दिदी मास्क वितरण गरेको पनि समाचार नहुने। तपाईंले जसरी पनि मेरो समाचार लेख्नै पर्याे।’  

फोन राखे र उहाँले पठाएको फोटो हेरेँ। तीन जनाले मास्क लगाएको र एउटा मास्क दिदैँ गरेको फोटो थियो। लकडाउन यता राहतको नाममा एक थान साबुन, एक केजी नुन, एक लिटर तेल लगायतका सामग्री वितरण गरेको फोटो दैनिक रुपमा समाचार बनाउनका लागि सामाजिक सञ्जालमा आउने गरेका छन् । कसैले समाचार बनाउन पटक–पटक अनुरोध गर्नुहुन्छ । कोही चाहिँ ‘हामी पनि तपाईलाई चाहिने मान्छे हो’ समेत भन्नुहुन्छ । 

लकडाउनको बेला दैनिक श्रम गरि खाने नेपालीलाई यतिबेला रोगको भन्दा भोकको चिन्ता बढी छ ।विभिन्न व्यक्ति र संस्थाको नाममा यतिबेला नाम कमाउने र सेल्फी खिचेर समाचार बनाइदिनुस् भन्नेहरुलाई हेर्दा पनि लाजै लाग्छ । नामकै लागि एक पिस मास्क दिएर पनि दश जनाले फोटो खिचेर ‘समाचार बनाइ दिन पर्यो । यो फोटो अनलाइनमा पनि पोष्ट गरिदिनुन’ भन्दै फेसबुकमा पठाउनेहरूलाई…. ! बाँकी कुरा मैले भन्नै पर्दैन । सामजिक संजालमा छ्याप्छ्याप्ती छन्। 

२०७२ साल बैशाख १२ गते गएको भूकम्पका बेला बाँडिएको राहतको भन्दा भद्दा र विजोकलाग्दो व्यवहार यस पटक देखे मैले । भाइरसको पीडाबाट त्रसित भएर ‘गाउँ जान नपाइ न सहर न गाउँ’को अवस्थामा सहरको कुनामा बसिरहेकाहरू देख्दा मन अडिदैन। यस्तो पीडा र महामारीको समयमा आफूलाई ‘विशिष्ट’ देखाउन खोज्ने यस्ता स्वार्थी प्रवृत्तिका मान्छेहरूको समाचार यी हातहरूले कहिल्यै लेख्न नपरोस् । 

करीब ३००० किलोमिटर हवाई दुरी पार गर्दै युएइबाट फ्लाई दुबईको प्लेनले मातृभूमीको एयरपोर्ट ल्याण्ड गर्दा मनमा एकप्रकारको छुट्टै आनन्द आउथ्याे । तर, यो पटक त्यस्तो भएन । डर र त्रास थियो मनमा । ३ बर्षे विदेश बसाइमा यो चौथो पटक काठमाडौँ ल्याण्ड गर्दै थिएँ सधैँकाे भन्दा बिलकुलै फरक अनुभव बाेकेर।

मैले ल्याण्ड गर्ने बखत, कोरोनाको कहरले कयौँको रहर मेट्दै शून्य बनाएको विश्वका अरु सहरहरुजस्तै शिथिल भने भइसकेकाे थिएन काठमाण्डाैँ । अरु कयन सहरहरुकाे तुलनामा आज पनि यहाँकाे स्थितीलाई भयवह भन्न मिल्दैन । तर पनि मनमा एक किसिमकाे त्रास थियो। सरकारले घोषणा गरिसकेको थियो कि, काम नपरे स्वदेश नआउनु भनेर । मैले साेचेकाे पनि थिएँ, घर  नजाउँ कि भनेर ।  दुई महिना पहिले नै पास गरिसकेकाे छुट्टी र १ महिना अघि बुक गरेको टिकटले जाउँ जाउँ भनि रहेको बेला, मनले कहाँ मान्दो रहेछ र! आफ्नो देश कहिले जान पाइएला भन्ने भैसकेको थियो। 

नभन्दै चैतको पहिलो हप्ता मेरो काठमाडौँमा पाइला टेक्ने समय आयो। सधैँ सानी छोरी लिन आउने एयरपोर्टमा यसपाली नआउ भनेको थिएँ ।

काठमाडौँ टेकेको दिनदेखि  नै सेल्फ क्वारेन्टाइनमा बसिरहेको बेला मैले मेरो सानो छोरीलाई अङ्गाल्न पाएको थिइँन। अवस्था र उपयोगिताअनुसार आफूलाई परिवार र समाजिकरुपमा दुरी कायम गरि नै रहेँ। उही बेला दुबइस्थित कार्यालयबाट कोरोना नभएको रिपोर्ट मागेपछि मलाई समस्या भयो । आफूमा कुनै समस्या नभएपनि रिपोर्टको लागि स्वाब दिन टेकु अस्पताल गएँ । परीक्षापछिको नतिजाले छटपटी पारे झै मलाई कुनै समस्या नभएपनि रिपोर्ट के आउने होला भनेर मनमा डर लागिरह्याे । रिपोर्टको लागि त्यहीको डाक्टरले व्यक्तिगत नम्बर दिनुभएको थियो । मैले २४ घन्टामा करिब ५ पटक कल गरेँ । मेरो रिपोर्ट न्युट्रल आएछ। फेरि दिनु पर्छ भन्नुभयाे ।अब भने आफूलाई एक प्रकारको डर उत्पन्न भयो। केही नभएपनि रिपाेर्ट किन त्यस्तो भयो ? भनेर रातभरि मनमा चस्का पसिरह्यो। फेरि भोलिपल्ट नै  स्वाब दिन गएँ । पर्सिपल्ट रिजल्ट आयो नेगेटिभ ।  मनमा आनन्द भयो। बल्ल सन्तुष्टिको सास फेरेँ।

मेरो लकडाउन त म नेपाल आए देखि नै सुरु भएको थियो किनकि मैले अनावश्यक काममा यताउता हिँडडुल गरेको थिइँन। सरकारले भने म आएको केही दिनमै लकडाउन गर्याे। लकडाउन र कोरोनाको प्रभाव नभएको भए धेरै कामकुरा गरौँला भनेर लामो बिदामा आएको थिएँ म । अहिले त यहाँ घरमा बसेको पनि २९ दिन भैसक्यो।

आजभोलि भने लकडाउनमा सानी छोरीसँग खेल्ने,कविता लेख्ने,फिल्म हेर्ने, समाचार हेर्ने गरेरै बिताएको छु। गाउँमा आमाबुवा भेट्न जाने मन भएपनि  एकप्रकारको डर र त्रासले हिँड्न सकिरहेको छैन । झन् अहिले त सम्भावना पनि छैन।फोनमै गफ गरेर चित्त बुझाइरहेको छु।आजभोलि  यसो वरिपरि मान्छेको भिड देख्दा नि डर लाग्छ।  दुबइमा लक डाउन तोड्दा जरिवाना तिराएकाे देखेर आएको म लकडाउनका बेला काठमाडौँबाट सयाैँ मानिसहरु बाहिरिदाँ छक्कै परेँ । जेहाेस म चाहिँ सरकारकाे निर्णय पालन गरी बुवामालाईसमेत भेट्न गएकाे छैन । म सबैले लकडाउनकाे पालना गरोस् भन्ने चाहन्छु । अनि सरकारले पनि विपन्न परिवारलाई केही व्यवस्था गरोस्।

अब छुट्टी पनि सकिन लाग्यो । देशमै के गर्ने ? मैले मेसाे पाउन सकेकाे छैन । स्नातकोत्तर सकेपछि बिदेसिएको म, अब उडान खुलेपछि फेरि फर्किने कि ? नेपालमै बस्ने ? दोधारमा छु।

‘लौ है गनि सर, म हिडेँ।’ अर्जुन दाइले बोलाएपछि झसङ्ग भए। यसो आँखा खोले बिहान ८ बजिसकेछ। ‘पुलिसले नसमात्ने कागत बोक्नु भको छ नि?’

‘अँ छु।’ अर्जुन दाइले हातको मास्क लगाउँदै बोल्नु भो। मैले ढोका लगाए। कोल्टो फेरेर निदाउने प्रयास गरेँ । तर सकिँन। २४ घन्टामा १५ घन्टा सुतेसी लागोस् पनि कसरी?

ग्रीसको राजधानी एन्थिनाको एक्सारकिया पार्कको अल्लि माथि तिनतले घरको पहिलो फ्लोरको दायाँतिर सानु कोठाको झ्यालबाट बाहिर टाउको निकाल्दै सुप्प सुप्प दाइले दिनुभएको कफि पिउँदै छु।

अनि मोबाइल निकालेर सरसर्ती समाचार हेरे। नेपालमा फेरि आज नयाँ देखियो रे! पेप्सिकोलामा मनमा डर लाग्यो ।परिवारलाई सम्झेँ। काठमाडौमा बाबालाई कल गरेँ । २ चोटि गर्दा पनि उठाउनु भएन। अनि ममीको नम्बरमा गाउँमा गरे। निक्कै लामो घन्टी पछि बल्ल उठाउनु भयो।

‘को बोल्नु भको?’

‘म तपाईको साथी’ ममीलाई जिस्काए

‘ए तँ पो हो?’ ममीले स्वर चिन्नु भो। त्यो भन्दा बढी जिस्काउनै पाइन। म कहिले काँही यसै मजाक गर्छु ममीसंग। मेरो ममीलाई नम्बर पढनु आउँदैन। नाम पनि अल्लि अस्ति परार पाली काठमाडौ ६/७ महिना बस्नु हुँदा बैनिले सिकाइछे र २ मिनेट लगाएर लेख्नु हुन्छ नानिमाया गुरुङ। तर मनको साह्रै सफा । मिठो मसिनो पकाउदा गाउँको सबैले खान पाउँछन्।

‘त्यहाँ घरबाट बाहिर ननिस्की है जेठा तँ त फत्तर फत्तर हिन्छ्स्।’ ममीले यसो भन्दा भन्दै स्वर मलिनाे बनाउनु भयो। मैले सम्झिसकेको थिए अब यो भन्दा बढी बोले ममी रुनु हुन्छ ।

त्यति नै बेला बाबाको फोन आयो । भाइ बैनी सबै संगै बसेर भिडियो कल गर्नु भको रैछ ‘तलाई कस्तो छ?’

‘अँ , ठिक्कै छ मलाई । अनि तपाईलाई?’

‘खै फेरि आज नि पेप्सिकोलामा नयाँ भेटियो रे ! घर नै सिल गर्यो भन्छन् । पहिलानै गाउँ जानु पर्ने रैछ। तँलाई झन् यता भन्दा बढी समस्या होला। के खाइराछ पैसा छ कि छैन?’

यसो भन्दै गर्दा बाउलाई पिलिक्क हेरे । सेतो फुलेको दाह्री मलिन अनि निराश अनुहार। सायद पहिलो चोटि देखे बाउलाई यस्तो अनुहारमा। लाहुरे हुँदा दुस्मनसंग कहिले नझुक्ने बाउ आज रोगसंग झुक्नु भो सायद। अब मेरो बाउ बुढा हुनु भो जस्तो लाग्यो। ५/६ मिनेटको कुराकानी पछि फोन राखे ।

उफ् कहिले हट्छ होला यो रोग, अनि यो लकडाउन! हातको मोबाइलबाट खेम थापालाई कल गरे । मैले ‘हलो’ भन्नै नपाइ बोल्नु भो ‘आज फाइन हान्दिगोनी, ५०० युरो । कामले निस्केको भने पनि मानेन। पेपर देखा भन्छ बाहिर । कतै ननिस्किनु है बिना पेपर यार! झन् झन् फैलिदै गाको छ रोग। यतै मरियो भने त लास पनि नेपाल पुग्दैन होला है गनि सर?’ म झल्याँस भए । हुन त मलाई मर्न देखि त डर चिन्ता लाग्दैन। तर पनि यो परदेशको ठाउँमा परिवारको मुखै नदेखी मरिन्छ कि भन्नी चिन्ताले बढी सताउने रैछ।

‘अनि गनि सर, यो मान्छे मार्ने बन्दुक बनाउनु भन्दा नि मान्छे बचाउने औषधि बनाउनु ठूलो कुरा रैछ है?’ खेम थापाको यो दरिलो प्रश्नको उत्तर म आफैसंग मात्रै हैन डाक्टरसंग पनि थिएन। फेरि कुना पट्टि फर्केर सुत्न कोसिस गरे। मरिजाला निँद लागेन । अनि नेताहरुले अनुभवमा किन १४ /१५ बर्ष जेल बसेको लेखेको होला भनेको आज बल्ल बुझे । साँच्चै कहिले सकेला यो रोग अनि लकडाउन कति झिंझ्याट लाग्दो बिरक्त लाग्दो पिर लाग्दो दिनहरु फ्फ्फ्फ्फ्फ !

सुस्तरी चलेको हावाले २/४ वटा झर्नु बाँकी कपाललाई आकास पट्टी ठाडो बनाइदियो अनि बिस्तारै बोले झै लाग्यो ‘कपाल त झरेछ नि केटा?’  मोबाइलमा बजिरहेको छ प्रकाश सपुतको “गल्बन्दी च्यातियो तिम्ले तानेर।” केही क्षणको लागि मन खुसी बनायो यो मौसमले अनि दिमाग चिसो। गीत बजेसंगै कम्मर पनि मर्काए। त्यो पल आफूलाई खुबै हिरो सम्झिए। फेरि यो वास्तविकतालाई विगतको गाउँतिर लगेर दाँजिदिए। मनमा के नपुगे नपुगे झै भयो। हिरो त त्यति बेला पो थिए त!  जब स्कुल जाने बेला ममीले ५ को नोट खल्तीमा हाल्दै ‘कसैको नजर नलागोस् मेरो पुड्के छोरालाई’ भन्दै तोरीको तेल लगाएर अगाडिको कपाल गैरिखेतमा काटेर राखेको धान जस्तै सिलिक्क बनाएर चिउठो छुटाउँदै पैतालाको टीका लगाइ दिँदा। महाकसम!बाच्छाको पाडो उफ्रिए झै बुर्लुक्क उफ्रिदै एक हातले प्लास्टिकको झोला च्याप्दै दौडिँदा। ‘सलमान खान पनि मेरो सुन्दरता देखेर पछि हट्छ जस्तो लाग्थ्यो, बिल गेट्स पनि मेरो छेउमा केही हैन जस्तो लाग्थ्यो । त्यो मिस्टर नेपाल मोडलहरु केही हैन झै भान हुन्थ्यो।‘

तर आज ममी भन्दा एकदम टाढा छु। एकदम टाढा। गोजीमा १३० युरो छ। नेपाली १४ हजार भन्दा बढी। तर पनि त्यो ममीले दिनु भएको ५ रुपैयाँको दाँजोमा केही हैन।

सबै सुविधा छ यो ठाउँमा। चिसो, तातो, अल्लि जाडो भयो कि हिटर। तर पनि घरमा दाउरामा आगो बालेको जस्तो मज्जा नै आउँदैन। यो गगनचुम्बी महल अनि रँगिन दुनियाँ भन्दा मेरै बाँदर लड्ने भिरपाखा नै कत्ति राम्राे! 

 …सायद  दिलमा राष्ट्रियता बढेर हो। या आफ्नाे ठाँउको माया लागेर हो। साँच्चिकै अब जिन्दगीमा केही गर्नु छ। बाजेले ढुङ्गाको छानो  हालेर बनाएको माटोको घरमा पपकर्नको सट्टा भुटेको मकै टोक्दै पूरा जिन्दगी बिताउनु छ ।

सहरमा जस्तो १ लाखौंको स्कुटरमा हुइँकिनी रहर अब मरिसक्यो। अब गाउँकै  त्यही दूध बोक्ने ट्रकको पछाडि पल्लो गाउँको काकासगै टाँस्सिएर गाउँको विकास गर्नु छ। काले सार्कि दाईलाई पिउनको जागिर लगाईदिनु छ।

भताभुङ्ग भएको अदमाराको स्कुल बनाएर सबै केटाकेटीलाई सिकाउनु छ।

… बाबुहरु तिमीहरु कतारमा भाडो माझ्ने कान्छा बनेर हैन?

दुबैको होटेलमा ढोका कुर्ने बहादुर बनेर हैन ?

आफ्नै देशमा केही गर्नु छ।।। 

प्रिय डायरी,

हेर न अस्तिसम्म कलेजको परीक्षा सरह सबै विषयको आवधिक पत्र विभिन्‍न खोज, शिर्षक बुझाउनु पर्ने थियो । त्यसैले गर्दा यता तिमीलाई भेट्न पाएको थिइँन ।

अब त फुर्सद पाएको छु । तर डायरी तिमीलाई थाहा छ मलाई यसरी फुर्सद छ भनेर बस्नै मन छैन । लकडाउन हुन्छ भन्‍ने बित्तिक्कै कर्म घर छोडेर जन्म घर जान हतारियौं । त्यसबखत नै मैले अब यो अवसरमा पुस्तकहरु र अङ्ग्रेजी फिल्महरु हेर्ने बानी बसाल्ने सोच बनाएको थिएँ। गाउँमा राम्रो इन्टरनेटको पहुचँ नहुने भनेर पुस्तकहरुको P.D.F पनि डाउन्लोड गरेँ । अनि थाहा छ? आमालाई पनि कोशेली ल्याइदिएको थिएँ नि हेर्ने कथाका केही अकंहरु ।  निकै खुसी हुनुहुन्छ मेरी आमा हेर्ने कथा हेर्न पाउँदा।

अघि भनि हालेँ फुर्सद पाएको छु भनेर। अब त्यो फुर्सदलाई फुर्सद रहन दिन्‍न है! ती पढ्छु भनेर ल्याएका किताबका पानाहरुमा पस्ने छु । सामाजिक संजाललाई पनि राम्रो गरि प्रयोग गर्ने हो भने त कत्ति सकारात्मक कुराहरु पाइने रहेछ। दिनको केही समय यसरी नै फेसबुक भाइबरबाट कलेजका साथीसंग गफ पनि भइराखेको हुन्छ । केही साथीहरुले मलाई विभिन्‍न किताब, सिनेमाहरुको सुझाव दिराख्छन् । यस्तै यस्तै बारेमा कुराकानी भइराख्दा कत्ति खुसी लाग्छ। अस्ति भर्खरै एक जाना साथीले झोला कथा बाचन गरि फेसबुकमा हालेकी रहिछन् । धेरै सुन्‍न मन हुँदा हुँदै त्यो सुन्‍न पाएको छैन।

अहिले त गाउँ पनि कस्तो उजाड भएछ क्या ! सबै जना गाउँ घरतिर आएका होलान् । एकछिन भएपनि गफ गरेर केही दिन काट्न सहज होला सोचेको थिएँ । तर यहाँ त खेल्ने बोल्ने भनेका साना-साना भाइहरु मात्र छन् । नजिकैकाहरु,दिवाकर दादा दिवाकर दादा गर्दै आइराख्छन्। हिजो कत्ति दिन देखि लागिराखेको मःमको भोक यिनै सँग मिलेर मेटाइयो । खुब मिठो भयो भनेर निकै खुसी थिए केटाकेटीहरु नि! यिनीहरुसँगै मिलेर केही कुराकानी गर्यो । यिनीहरुको गफमा रमायो, त्यो हाँसोमा आफ्नो हाँसो पनि मिसायो। तिनीहरुले सोध्ने के, कस्तो, किन,कस्कोको जाने जत्ति झर्को नलागुन्जेल जवाफ दियाे।बस् यस्तै बित्दैछ समय।

अढाई वर्षको भाइले अनेक गरेर शैली मिलाउन खोज्दै Justin Biber को Baby baby oo.. र बाला बाला भन्‍दै गाउँदा कत्ति रमाइलो लाग्छ। कति सुन्दर अबोध, निश्‍चल है त्यो बालापन । कहिले कहिले त लाग्छ फेरि यसै गरि रमाएर खुल्ला भएर त्यही बालापनमा जान पाए नि हुन्थ्यो । आहा! तर समय न हो के सुन्थ्यो र मेरो यस्तो काल्पनिक पुकार ।

  उहि तिम्रो ,

   

    

इन्जिनियर बन्ने अभिलाषा सहित पहिलो वर्षमा भर्ना भएकी म पहिलो सेमेस्टरको इन्टरनल परिक्षा चलिरहेको थियो | परिक्षा सुरु हुने बेलादेखि नै चीनको वुहानबाट देिखएको कोरोना भाइरसको निकै चर्चा सुनियाे | चीनमा मात्रै होला, त्यतै वरिपरि मात्रै होला भनेर अरूले झै मैले पनि सामान्य रुपमा नै सुन्दै र बुझ्दै आए ।एक्कासि भोलीबाट हुने भनिएको एस.इ.इ परिक्षा स्थगित गर्ने सरकारको निर्णयले अनेकौ तरङ्गहरु पोखरीमा ढुङ्गो फाल्दा झै भयो। पूर्व निर्धारित सम्पूर्ण कार्यक्रम स्थगित गर्दै १० गतेदेखि मुलुकभर लकडाउनको घोषणा गर्यो सरकारले ।

चल्दै गरेको हाम्रो परिक्षा पनि अनिश्चितकालका लागि स्थगित भयाे। अनि भोलि लकडाउन भन्नेको आज जसो बाबा ममी म र बहिनी गाउँ फर्क्यौ। सधैँजसो राम्रो चल्ने नेट केही दिन अगाडि मात्र बिग्रेको थाहा भयो। लकडाउनकै कारणले मर्मत गर्न पनि सम्भव भएन।

गाउँ आएको पनि आज १९ दिन बितिसक्यो। हजुरबुबा हजुरआमाले भने सधै शून्य हुने गाउँ अहिले खुब रमाइलो भएको महसुस गर्नुभएको रहेछ। सधैँजसो कित‍ाबका पाना मोबाइल अनि ल्यापटप हेर्ने यी आखाँले गाँउको वास्तविक चित्र हेर्न पाएको छ।

 बल्ल फूल खेल्दै गरेक‍ा सुन्तला र कागतीका बोटहरु , गह्रागह्रामा जोत्न नारेका हलगोरु अनि गोरूका पछाडि होहो होहो भन्दै गरेका दृश्यहरु दैनिकी बनेका छन अचेल। वनभरी ढकमक्क फूलेको लालिगुराँस, लटरम्म पाकेका ऐैसेलु, रातै देखिने काफलका बोट अनि पैयुँको स्वादले अविस्मरणिय चित्र कोर्दै गाउँसँग अमिट साइनो गाँसेको छ।

गाउँमा केही सम्भावना नदेखेर खाडी भासिएका पल्लाघरे रामे काकाले सिता अन्टिको अदुवा खेती अनि हरि दाइको बाख्रा फारम देखेर आफ्ना बाँझा बारी ट्याक्टर लगाएर जोत्दै हुनुहुन्छ | मैले दैल‍ामुनि छरेका मकै पनि हरियै देखिन थालेका छन, घिरौला अनि काक्राका मुन्टा थाँक्रा समात्ने भएका छन | सानै उमेरमा सहर हुत्तिएको मलाई लामो समयपछि यसरी गाउँको वास्तविकता बुझ्ने अवसर मिलेको छ | गाँउका हरेक पक्षलाई नियाल्ने अवसर पाएकी छु | गाँउघरका धेरैजसो कुरा चिन्ने र अब चिनाउन सक्ने भएकी छु |

आजसम्म  नेपालमा कोरोनाको त्यस्तो सारो नराम्रो स्थिति सुन्नु परेको छैन | सङ्कमण पुष्टि भएकाहरु पनि विस्तारै सामान्य अवस्थामा घर फर्केको समाचारको प्रतिक्षामा छु | यो समयले सक्रियता सहृदयता र सरलताको पाठ सिकाएको छ | भरिएको गाग्रीको  खोजीमा मात्र भौतारिनेहरुलाई रित्तो गाग्रीमा त झन् अमृत भर्न सकिन्छ भन्ने पाठ सिकाएको छ| शा छ समयले सिकाएका यी कुराहरुलाई आत्मसात गर्दै प्रगति पथमा चाडै फर्किन पाइएला |

पेशाले खबरकर्मी, दैनिक कम्तिमा पाँचवटा रिर्पोटिङका कार्यक्रम सकेर कार्यालयमा आएर समाचार तयार पार्ने, रातिको  समाचार पढ्नु पर्ने मेरो दैनिकी आजभोलि अलिक फेरिएको छ । 

झण्डै आधा पोखरा एक फन्को मारेर संकलन गरिएका खबरहरु मार्फत स्रोतालाई सु–सूचित गर्ने मेरो दैनिकीमा दुई सातादेखि परिवर्तन आएको छ ।

‘लकडाउन’ को पूर्ण पालना गर्दै मेरा अधिकांश साथीहरु यति बेला गाउँघरमा पुरानो यादहरु संगाल्दै बसिरहेका छन्। गाउँ जान नपाएका साथीहरु घरभित्रै परिवारसंग समय बिताउँदै छन्। भने बजारमा अत्यवश्यक काम बाहेक बाहिर निस्कनेको संख्या पनि नगन्य  छ ।

सधै अबेरसम्म मानिसहरुको खचाखच हुने पसलहरु पनि बन्द छन् । यतिसम्म कि सडकमा मात्र सुरक्षाकर्मी, स्वास्थ्यकर्मी,  खबरकर्मी र केही अत्यवश्यक सवारी साधनहरुको पातलो आवत जावत देखिन्छ ।

त्यही पातलो आवत जावत गर्ने मध्यको एक म पनि हुँ।  यसरी हिँड्न सजिलो त कहाँ छ र ?

घरबाट  मैले काम गर्ने  रेडियो पुग्दासम्म सुरक्षाका लागि खटिनु भएका सुरक्षाकर्मीहरु झोला बोकेर खबरकर्ममा हिँडेको खबरकर्मीलाई रोकेर ‘कहाँ जाने’ भनेर सोधपुछ गर्नु हुन्छ । म मुस्कुराँउदै भन्छु ‘खबरकर्ममा सर ।’

‘लकडाउन’ का कारण होम क्वारेन्टाइनमा रहनुभएका स्रोताहरुलाई सम्झन्छु । समाचार सकिने बित्तिकै आउने फोन कल अनि कोरोना कहरका कारण अत्तालिएका स्रोताको प्रतिक्रिया, जिज्ञासा सम्झेर पनि खबरकर्मको यात्रामा निरन्तर लाग्न प्रोत्साहन मिल्छ।  अझ भनौ सबैलाई सूचना दिनु मेरो आफ्नो कर्तव्य हो भनेर छुट्टै जाँगर आउँछ ।

प्राय जस्तो म साथी र आफन्तसँग भेट गरिरहने अहिले उनीहरुबाट टाढा छु ।तर पनि ठिकै छ। कोरोना भाइरससँग लड्नको लागि मिल्ने जति सबैजना आफ्नै घरमा बस्नुस् र सावधानी अपनाउनुस् है।

तपाईहरूसम्म सत्यतथ्य खबर ल्याउन म पनि सावधानी अपनाएर काम गर्नेछु।  कोरोना बिरुद्धको अभियानमा घर–घरबाट नै हात धोएरै लागौं। यसो गर्दा कसो नरोकिएला कोरोनाको विश्व यात्रा । 

हात धोएरै नमस्कार !

म सपनाको शहर काठमाडौंमा आफ्नो र आमाबाबुको सपना सकार पार्ने उद्देश्यले अध्ययनको सिलसिलामा देशको राजधानीमा थिए ।विश्वका शक्तिशाली भनिएका मुलुकमा समेत कोरोना संक्रमण बढी र मृत्युको समाचारले घरमा आफ्नो आमाबुबालाई सधैं चिन्ता भइरह्याे।

त्यसैले आमाबुबाको सल्लाह र आग्रह अनुसार मैले केही समयको लागि राजधानी छोड्ने निधो गरे। कठिन यात्राका बाबजुद म घर आइपुगे। घरमा आमाबुबा दिदी र म हौँ । दिदीको बिहेपछि अहिले हाम्रो तीन जनाको मात्रै सानो परिवार छ । म आमाबुबासंगै हुँदा उहाँहरूलाई मेरो बारेमा कम चिन्ता हुन्छ । त्यसैले म गाउँ आएको हुँ। यो समय परिवार र आफन्त एकै ठाउँ हुँदा कोरोनालाई जित्न आत्मबल बढ्छ जस्तो पनि लाग्यो । अहिले म आफ्नो विषयगत पुस्तक बाहेक अरू पुस्तक पनि पढ्दैछु। मैले पढेका पुस्तक परिवारमा सुनाएर रमाइलोसंग दैनिकी बितारहेकाे छु । गाउँमा यति बेला गहुँ भित्र्याउने बेला भएकोले आमाबाबुलाई मैले सकेको सघाउँदै पनि छु ।

मेराे दिन चै सामाजिक संजालमा भन्दा नि नयाँ-नयाँ पुस्तक र घरायसी काममा सहयोग गर्दै बितिरहेको छ । हाम्रो दैनिकी बदलिएको यो विषम परिस्थितिमा जति सक्दो आमाबुबाको मनोबल उच्च राख्न सत्यतथ्य समाचार मात्र सुनाउने गरेको छु । कोरोना विरुद्धको युद्धलाई  जित्न सरकारको लकडाउन आफ्नै लागि भएकोले यस प्रति पनि सचेत छु । 

आजभोलि बसन्त ऋतु भएकोले गाउँमा कुहुकुहु कोइलीको आवाज सुन्दै स्वर्गीय आनन्द आउँछ। यो मौसम चराहरुको भएकोले आवाज सुन्दै समय वितेको पत्तै हुँदैन । तपाईको तिर पनि कोइलीको आवाज सुनिन्छ अचेल?

सुनेको थिए “राम्रो समय आउँछ आउँदैन थाहा छैन तर यो समय अवश्य बितेर जानेछ”।आजको यो समयमा यो कुरा समय सान्दर्भिक भएको छ। समय सधै उस्तै रहँदैन, आजको यो समय बितेर त  अवश्य जानेछ । तर भोलिको समय कस्तो हुनेछ यो हामी कसैलाई थाहा छैन। मानिसहरु आफ्नै घरमा आफैलाई बन्द गरेर बसेका छन् जबकि सबैलाई थाहा छ संसारमा अजम्बरी कोही छैन।

सोच्छु यो प्रकृतिको कस्तो निर्माणको प्रारब्ध हो।कतै ससांरलाई फेरि नयाँ संसार बनाउने गाथाको आरम्भ त हैन।हामी भनिरहेका हुन्छौं “समय बिताउन गाह्रो भयो।समय बल्लतल्ल बितायौ”।हामी कसलाई विश्वासघात गरिरहेका छौ समयलाई वा आफैलाई।वास्तवमा हामीभित्र कसले कसलाई बिताइरहेको छ? के यो हामीले कहिल्यै सोचेका छौ ?

म आफै पनि हैरान छु प्रकृतिको यो नयाँ रणनीती देखेर।सम्पूर्ण मानव जातिलाइ बन्द गरेर यो समयमा प्रकृति स्वतन्त्रताको सास लिरहेको छ।यस्तो लाग्छ प्रकृतिमा फेरि यौवनको वसन्त छाएको छ।त्यसैले त फूलहरुको रंगमा नयाँपन भेटिदैछ।पंछिको उडानमा नयाँ चाल भेटिदैछ। नदिको बहाब अझ मीठो सुनिदैछ।यस्तो लाग्छ प्रकृतिको यो रुप सायदै यहाँ भन्दा पहिले कहिल्यै देखिएको थियो न आउने समयमा देखिनेछ।

यो समयमा आफ्नो घरदेखि टाढा यो राजधानीमा म आफै पनि एउटा सानो कोठामा बन्द भएकी छु।जहाँ मैले करिब तीन वर्ष बिताइ सकेकी छु । तर यो कोठासंग पहिले भन्दा यी दिनहरुमा म अझै नजिक भएकी छु।एउटै कोठामा किचेन त्यही बुकको र्याक, त्यही कपडा राख्ने सानो दराज,त्यही बेड यस्तै छ मेरो सानो कोठाको सुन्दर संसार। याे मेरो मात्र हैन धेरै विद्यार्थीहरुको जीवनको सत्य हो । 

काठमाडौको जीवन बसाईँमा एउटै घरको वल्लोपल्लो कोठामा बस्ने मानिस पनि एकाअर्काका लागि सधैं अजनवी हुन्छन्।यता उताका घरका मानिस त झन अर्को ग्रहका मानिस नै भए।तर यो लकडाउनले साथी भाइ छरछिमेकलाई चिन्ने राम्रो मौका दिएको छ।म देखिरहेको हुन्छु घरबेटीले भाडामा बस्ने मान्छेसंग भलाकुसारी गरिरहेका हुन्छन्।छिमेकी छिमेकी बिच कुरा भइरहेको हुन्छ।

होला लकडाउनले सम्पूर्ण विश्वलाई कतै रोकिदिएको।विश्वको आर्थिक अवस्थालाई तहसनहस गरिदिएको तर मलाई लाग्छ यो समयमा सम्पूर्ण मानव जातिले आफ्नो लागि नितान्त आफ्नोलागी सोच्ने मौका पाएका छन्।मानवता र पैसा बिचको भिन्नता बुझ्न थालेका छन्।पैसाले जिन्दगीलाई किन्न सकिँदैन,न मिठो निन्द्रालाई किन्न सकिन्छ न सकिन्छ भोक नै किन्न। यो कुरा महसुस हुन थालेकाे छ।

म पुस्तकसंग सयम बिताउन रुचाउने मान्छे। यो लकडाउनले मलाई पुस्तकसंग बिताउनलाई प्रशस्त समय दिएको छ।यो समयमा मैले सिंगापुरका पूर्व प्रधानमन्त्री ली कुअन येव ले लेखेको पुस्तक “फ्रम थर्ड वल्ड टु फस्ट” नामक पुस्तक पढे जहाँ सिंगापुरलाई सुरुवात देखि आजको सिंगापुर बनाउन गरेको संघर्ष र चालेका नयाँ रणनीतिहरुको बारेमा मिठो तरिकाले लेखिएको छ। याे हाम्रो जस्तो विकासशील देशको लागि अत्यन्त उपयोगी हुने रहेछ। 

यो समयमा अनुभव भएको अर्को कुरा चैं – समस्या पर्दा चर्च, गुम्बा, मस्जिद र मन्दिरका ढोका हैन अस्पतालका ढोका खुल्ला हुनु पर्ने रैछ।धर्मका पुजारी, चर्चका पादरी त मात्र देखिने पात्र हुन वास्तवमा जीवन बचाउने काम त डाक्टर र नर्सको हुने रैछ।स्वस्थ जीवनको लागि मन्दिरको घण्टी हैन साबुन पानी चहिने रैछ।

यो सबै घटनाहरुको प्रत्यक्ष साक्षी बनिसके पछि, के मान्छेहरुले अब पनि फेरि मन्दिरमा दान गर्दै हिड्लान त? प्रकृतिको यो चेतावनीलाई आत्मसात गर्लान् त? मानवताको धर्मलाई बिर्से र पैसाको खेती तिर उन्मुख होलान् त? यो समयले यस्ता धेरै सवालहरु छोडेर जाँदैछ । तर यति हुदाँहुदै पनि हामी बाँच्न छोड्नु हुदैन।आशाका किरणसंग मुख मोड्नु हुदैन किनकि हामीलाई बिश्वास छ हामी बाँच्ने छौ नयाँ जीवन आश र भरोसाका साथ र फेरि फेरि मनाउने छौ नयाँ वर्ष हर्ष र उल्लासका साथ त्यसैले सम्पूर्ण नेपालीलाई नयाँ वर्षको धेरै धेरै शुभकामना।

२०६५ सालमा काठमाडौं छिरे । त्यसपछि जीवनलाई सफल अनि खुसी बनाउने चाहना बोकेर  निरन्तर यात्रा गरिरहेछु। अझैपनि आशा मरेको छैन । उस्तै छन् दुवै, यात्रा र आशा। 

जीवनमा जतिसुकै प्राप्त गरेपनि त्यो भन्दा अझ बढी पाउने अभिलाषा जाग्ने रैछ। जति छ त्यतिमा खुसी हुन साँच्चै नै गाह्राे हुने रहेछ ।

तर २० दिन यता एक्कासि समय नै रोकिए जस्ताे लाग्दैछ ।अरू केही नरोकिए पनि मेराे यो निरन्तरको यात्रा भने रोकिएको छ। हिजो सुतेर वा सुस्ताएर कहिले बसिन। जीवनलाई सफल बनाउन वा भनाै पूर्ण बनाउन निकै मेहेनत/ परिश्रम गर्न पर्छ भन्ने लागेरै सधैं केही न केही गरिरहे। हिडिं नै रहे। तर निरन्तर हिडिंरहेका मेरा पाइलाहरू आज अहिले यत्तिखेर भने बाँच्नका लागि टक्क रोकिएका छन्। कस्तो अचम्म!  हिजोसम्म के के न भेटिएला झै गरि हिडेको जीवन आज अचानक थिर छ।

सायद बाँच्न हिडेका पाइतालाहरु बाँच्नकै लागि रोकिएका छन्। याे जीवन बन्द ढोकाभित्रै छ अचेल। साथमा छन् भित्ताका केही थान फोटो फ्रेम र तिनका यादहरू । घरि घरि टेबुलको टिभीले पनि खिच्छ ध्यान। केही थान पुस्तक सकेपछि झ्याल बाहिरको संसारले पनि पालो पाउँछ केही बेर।  अनि जतिवेला पनि साथ साथमै हुने भनेको चैं यो सानो तर संसार अटेको मोबाईल!

दिनहरु बितिरहेकै छन्। साँच्चै फुर्सद पाएको छ यो ज्यानले। जसरी फुर्सद पाएको छ वातावरणले, आकाशले धर्तीले।  आकाश निलो छ, हिमाल नजिकै देखिन्छन्। सुन्दर छन्। हरिया बोट विरूवा, अझ काठमाडौंको रङ्गिएको सडक, पेटी, शान्त बाटो । आहा ! भन्न मन लाग्ने भएको छ !

जमिन थर्काउदै हिड्ने ठूला गाडी छैनन्। कानै खाने गरि बज्ने हर्नको आवाज, हतारमा हुइँकिरहेका मोटरबाईक र तिनीहरु सप्पैलाई जित्नु छ भनि हिँडिरहेका मानिस! यी सबै एक्कासि रोकिँदा कति आनन्द मानिरहेका होलान् ती चराहरूले । जनावर, हावा, बोट, बाटो र आकासले कति उत्सव मनाइरहेका होलान् । यस्ताे लाग्छ मानाै रोकिएको छ ऊ त्याे परको छितिज पनि!

सुरुका दिनमा बेचैनी ल्याए पनि अहिले मेरो मन पनि शान्त र आशावादी हुँदैछ। बाल्यकालका सम्झनाले मन मस्तिष्कमा फेरि बास पाउन थालेको छ !

चारै तिरबाट नदीले घेरेर बनेको टापु पश्चिम नेपालको बर्दिया राजापुरमा मेराे घर छ। खान लाउनसम्म दुख नहुने परिवारको बुबा, आमा, दाजु र भाइ बिचको माइलो छोरा म। गाउँको कुनामा खरको छानोको घर गोठ र फूलै फूलको त्यो सानो आगँन। घरबाट ३ किमी पर स्कुल ।

स्कुल जाँदा दाइको हात समातेर किताब टाउकोमाथि बोकेर कट्टु काँधमा राखेर खोला झरना तर्दै टाउको सम्म माटोको छिटा लगाउँदै पुग्थ्याैं। आफैले साथै लगेको बोरामा बसेर पढेका कुरा अहिले सम्झिदा लाग्छ जिन्दगी त्यस्ताे पनि थियाे ! दिन बितेर गए । याद बाँकी छदैछन्। अझ सबैभन्दा मज्जा त ४५ मिनेटको हाफ टाईममा आमाले दिएको एक रूपैयाँले कहिले पट्टि (भेली/सख्खर बाट बनाइने) कहिले भुजा, कहिले कालो चुरन, कहिले आँपको अमचुर त कहिले इमली खाँदै हिँडेको ।आहा ! क्या दिनहरू थिए ती! कहिले कर्णाली नदीमा नुहाउन पुग्याे । अनि बगरमा लगाएको काक्रो, खरभुजा चोरेर खायाे। कहिले हाफ छुट्टीमा स्कुलबाट भागेर भारततिरको जङ्गलमा बयर खोज्न हिड्याे । विचरा आँपकाे बोटमा बतिलो लाग्न पनि पाउँदैनथे । स्कुल नजिकै बाबा कुटिको बेल र इमली चोरेर खाँदा बाबाले रुखैमा बाँधेका ती सब्बै विगत भइसकेका सम्झनाहरू झन् झन् ताजा भएर आइरहेछन्।

खोलामा, बगैचामा, जङ्गलमा कति दिन किताबका झोला छुटे र अर्को दिन लिन पुगियाे हिसाबै राखिएन् । फर्कदा आमाको गोदाइ अनि त्याे दुखाइ, अहिले पनि अइया भनुँ जस्ताे। खेतमा बाढी आउँदा मझडदानीले माछामारेको, पानी सुक्दा बल्छी लिएर हिडेको र कर्णालीमा जाल हानेको, भैंसी चाराउन जङ्गल जाँदा टिपेको निउरो फर्कदा बजारमा बेचेर आमालाई पैसा दिएको। तिहारमा रातै भर भैलो खेलेको जम्मा भएको पैसाले टिकापुर पार्कमा पिकनिक खान पुगेको । गाउँको पिपलबोट गुच्चा र घुच्ची खेलेको, थारु साथीहरूसंग गङ्गटो, मुसा, र घोङी मारेर खादै लुक्दै हिडेको, बाख्रा चराउँदा गुलेलीले भँगेरा मारेर खाएको, बिना चप्पल कट्टु र गन्जीमा गाउँ गाउँ डुलेको, खोलामा नुहाउँदै बालुवामा सुतेको, सिला खोजेको भनेर खेतबाटै धान, गहुँ चोरेर बेच्ने अनि एउटै फिल्म ३ चोटि हेर्ने गरेको! बुबाको हात समाएर बजार हिडेको। अनि दिनभरिको बदमासी सकेर साँझमा लखतरान परेर आमाको काखमा भुसुक्क निदाएको !

सबका सब सम्झनामा छ । अनगिन्ती यादहरु यो मनमा अझै बाँकी रहेछन् । यति लामो यात्रा गरिरहेँ जिन्दगीमा तर आफ्नै जिन्दगी फर्केर कहिल्यै हेरेको थिइँन। आज यो पल ती पुराना दिन सम्झेर खुसी हुन पाएको छु कति निश्चल थियो त्याे समय, कति सुन्दर थियो हाँसो, निस्वार्थ थियो त्याे मित्रता, आनन्द थियो भोगाइ र थियाे एउटा सानो संसार ! 

                  !!! नयाँ बर्षको शुभकामना !!!