happy

Bhedi Gothko Katha EP48

by

यो म्याग्दीको दोबा गाउँ हो ।  पुरानो मगर बस्ति । हिमाल हाँसिरहन्छ । अनि हिमाल जस्तै हाँसिरहन्छन् नेत्र दाइ । न्यानो माैसममा भेडा धपाउँदै हिमालको जरासम्म पुग्ने नेत्र दाइ जाडो लागेपछि उँधो झर्छन् । यसरी गोठाला भएर उँधौली उँभौली गर्न लागेको ३० वर्ष बितिसकेछ । 

अहिले जाडो बढेको छ  । नेत्र दाइले गाउँ छेउमै गोठ ल्याइपुर्याएका छन् । गाउँ छेउ भएर के गर्नु नेत्र दाइको बास उही भेडी गोठ । 

बा ब्रिटिस लाहुरे थिए रे । उतै बिते । आमा पनि बितिसकिन् । दाजुभाइ लाखापाखा लागे । नेत्रले पनि बिदेस जाने सपना नबुनेका होइनन् । तर जुरेन । बरु बिदेस गएका उनका छोरा भेडा चराउनै भनेर घर फर्किए ।  

आज नेत्र दाइको गोठमा एउटा पाठो जन्म्यो । उता जंगलमा हिजो हराएका भेडा पनि खोज्नुछ । पारिलो घामले डाँडाकाँडा चुमेपछि नेत्र दाइले गोठ खोलिदिए । हामी भेडाका बथानसँगै नेत्र दाइ र परिवारको पछि लाग्यौं । 

एकछिन जंगलमा खोजेपछि हिजो हराएको एउटा पाठो मरेको भेटियो । जन्मिने र मर्ने सिलसिला नेत्र दाइको गोठमा चलिरहन्छ । 

साँझ घर फर्किने बेलामा पानी पर्यो । यस्ता घाम पानी र इन्द्रेणीहरु कति भोगे कति नेत्र दाइले । भेडाहरु घर फर्किन थाले । गोठमै पाठा पाठी छाडेर आएका आमाहरु चाहिँ अलि हतारमा थिए । दिनभरि चरेर भेडाहरु टन्न अघाएका थिए । नेत्र दाइ चाहिँ भोकै । घर फर्किएपछि अँगनो छेउमा बसेर मकै खाँदै उनले भेडासँगकाे सुखदुख सुनाए । भोली फेरि उहि दिन दाेहोर्यउनु त छँदै छ ।

Marphako Katha EP47

by

मध्य हिउँदमा मार्फाका धेरैजसो घरहरुमा ताल्चा लाग्छन् । मान्छेहरु हिउँ र जाडो छल्न पोखरा, काठमाडौं झर्छन् । मुखिया र कटवालहरुले चाहिँ गाउँ छाड्न पाउँदैनन् । गाउँ सुनसान भए पनि सदियौंदेखि चलि आएको स्थानीय नियम कानुन र चलनले थकाई मार्न पाउँदैन । 

छानाभरि परेका हिउँ जथाभावि फालिदिँदा कुलो र बाटोको बाटो छेकिन्छ । मुखियाको उर्दी गाउँभरि हाँक हालेर सुनाउँदैछन् सोमबहादुर बागदास। 

उसो त गाउँका स्थायी बासिन्दा, सबैले मुखिया र कटुवालको काम आलोपालो गर्नुपर्छ । हिउँका चिसो सोरेर आउने ठिहिर्याउने बतासमा बस्न कसलाई पो बस्न मन लाग्छ र । केटाकेटीका स्कुल छुट्टी हुन्छन् । पर्यटक पनि घुम्न आउँदैनन् । होटल र पसलमा समेत ताल्चा लाग्छन् । न्यानोमा घर हुनेहरु तल झर्छन् । अनि आफ्नो जिम्माको कटुवाल काम तल झर्न नसक्नेहरुलाई पैसा दिएर जिम्मा लाउँछन् ।  

केही दिन अघि परेको  हिउँले ढाकेका स्याउबारी छिचोल्दै कटुवालको नियमित गस्ति सुरु हुन्छ । 

गाउँ घुमेको प्रमाणस्वरुप उनले चिचे अमिलको हाँगा भाच्छन् । गाउँको पुछारमा खोला छेउमा मात्र चिचे अमिलोको बोट छ । चिचे अमिलोको हाँगा लगेर मुखियाको ढोकामा सिउरिदिएपछि कटुवालले गाउँ घुम्ने काम फत्ते गरेको थाहा हुन्छ । 

भोलि झन् धेरै हिउँ पर्छ – रेडियोले भनेको छ । गाउँमै अल्मलिएका मान्छेहरु फटाफट बसको टिकट काटेर तल झर्दैछन् । बाटा घाटा र स्याउका बगैंचाहरु झन् एक्लिँदैछन् । हिउँद्का केही महिना हिमालपारिका यी गाउँहरु बेसी झर्छन् । जोड जोडले हिउँ परिरहन्छ, बतास चलिरहन्छ । तर गाउँ आँफैले धेरै वर्ष अघि बनाएको विधिको स्यानो शासन चलिरहन्छ मार्फा गाउँमा ।

Taroko Katha EP46

by

म्याग्दी सदरमुकाम बेनीबाट म्याग्दी खोलालाई नै पछ्याउँदै हामीले दरबांग जाने बाटो समातेका थियाैं । हामी कथाको खोजिमा थियाैं । 

कथा खोजीका हाम्रा यात्राहरु यस्तै हुने गर्छन् । कहाँ कतिखेर अडिन्छौं पत्तो हुँदैन । पात्रहरुले लोभ्याएपछि गन्तव्य बिर्सिदिन्छौं र त्यही सेरोफेरोमा कथा बुनिदिन्छौं । 

बजार बन्दै गरेका गाउँहरु छिचोल्दै थियौं । बाबियाचौर नजिकै मेला लागेको छ भन्ने सुनेर उत्साहित भएका थियौं । हामीलाई गाउँको मेला हेर्न मन थियो । आँगनमा उभिएर पारिलो घाम तापिरहेका नारायणदत्त अधिकारीले एउटा भाका लगिदिनोस् न भन्दै हामीलाई बोलाए । 

अधिकारी बासँग बिदा भएर केही बेर मोटर चढेपछि बाटोको तल्लापटि मेला लागेको देखियो । फलामे रोटे पिङ थियो । पाल टाँगेर बनाइएका ससाना खाजा पसल थिए । एकातिर फुटबल हुँदै थियो अर्को तिर हातमा धनुस समातेका मान्छेहरु तारो हान्दै थिए । हामीलाई तारोले तान्यो । 

माघे संक्रान्तिको छेकोमा बर्सेनी हुने मेला हिजो मात्र सुरु भएको थियो । मेलाको रौनक अझै दुई चार दिनमा बढ्ने बताइरहेका थिए मेला भर्नेहरु । 

तारो हान्ने ठाउँमा नेत्र मगर भेटिए । हामीले नेत्रलाई पछ्यायौं । 

सन्त कुमार राना पहिले पहिले खुब तारो हानी हिँड्थे । धनुषका ढाँचा र खेल्ने नियम फेरिँदै गएपछि उनी छेउ लाग्न थाले । तर पनि मन मान्दैन । आफ्नो पुरानो धनु बोकेर यस्तै मेलामा उनी भेटिन्छन् । 

खिम जुग्जालीसँग अरुको जस्तो महँगो धनुष छैन । कलिलै उमेरदेखि यो खेलमा लोभिएका खिमले आफ्नो सामान्य धनुसले नै आज चार खोल गरिसकेका छन् । 

साँझ ढल्न लाग्यो । मेलामा आएकाहरु घरतिर फर्कन लागे । दिनभरि तारो हान्ने केटाहरु चाहिँ एउटा छाप्रोभित्र पसेर आजको समिक्षा गर्न लागे । हामीलाई पनि बेनी बजार फर्कुन थियो ।

Baliyo Katha EP45

by

१६ वर्षे उमेरको जिन्दगीका भोगाइ कति होलान् ? भर्खर वालवयबाट उँभो लागिरहेको यो उमेरले तय गरेको यात्रा सरल होला् कि बाङ्गाटिङ्गा ? दुःखको कथा होला कि सुखको कथा होला ? 

सबिनासँग दुई वटा विकल्प थिए: आफ्नो जिन्दगीको कथा अरुलाई लेख्न दिने कि आफै लेख्ने । आँटिली सबिनाले दोस्रो बाटो रोजिन् । हेर्ने कथामा  बलियो कथा सुरु भयो है । 

१६ वर्षे उमेरको जिन्दगीका भोगाइ कति होलान् ? भर्खर वालवयबाट उँभो लागिरहेको यो उमेरले तय गरेको यात्रा सरल होला्न कि बाङ्गाटिङ्गा होलान्? दुःखको कथा होला कि सुखको कथा होला ?  आउनोस् १६ वर्षकी सबिना खातनुको कथा ४ वर्षअघिबाट सुरु गरौं जति खेर उनी १२ वर्षकी थिइन् । 

बा गाउँबाट धान किनेर ल्याई बेच्थे । बाको ब्यापारमा आमाले सघाउँथिन् । 

सबिनाको जिन्दगी, उमेर जस्तै हलुका थियो । किताब च्यापेर दाजु भाइसँगै स्कुल जानु । उखुबारी र आँप गाछीका बँगैचामा पुतली जस्तै पुतलीका पछि दगुर्नु । आमाले पकाइदिएको खानु । पढ्नु, लेख्नु रमाउनु ! आहा कस्तो रमाइलो । 

सबिनाका बा अचानक बिते । आमालाई व्यवहारले थिच्यो । छरछिमेक र समाजको धारणासँग कुस्ती खेल्ने बल आमासँग थिएन । जसरी सबिनाका सखीहरुको बिहे सानै उमेरमा हुन्थ्यो, त्यसरि नै सबिनाको पनि बिहे गरिदिने निधो भयो । 

पढाई छुट्यो । आमा छुटिन् । सपना छुटे । आँपगाछीका पुतलीहरु छुटे । बिहे गरेको भोलिपल्टैदेखि सबिनाको संसार अर्कै भयो । नरमाइलो संसार । चन्चल मन र जिज्ञासु वालापन घुम्टोभित्र बन्धक भयो । त्यसरि नै थुनिए सबिनाका पढ्ने चाहना र थुप्रै सपना । 

बिहे गरेर गएको घरमा बिस्तारै सुरु भयो अत्याचारको श्रृंखला । सक्ने जति सहिन् सबिनाले । 

६ कक्षासम्म पढ्न पाएको सबिनाको चेत त्यति कमजोर कहाँ थियो र? उनका मस्तिष्कमा बिस्तारै विद्रोह सल्बलाउन थाले । सबिनासँग दुई वटा विकल्प थिए: आफ्नो जिन्दगीको कथा अरुलाई लेख्न दिने कि आफै लेख्ने । आँटिली सबिनाले दोस्रो बाटो रोजिन् । 

कानुनले सबिनालाई न्याय दियो । सानैमा छोरीको बिहे गरिदिएर गल्ती भयो कि भन्ने आमालाई पहिल्यै लागिसकेको थियो । आमाले छोरीलाई सक्दो बल दिइन् । 

यो बिचमा आमा पनि गाउँकी नेता भइसकेकी थिइन् । मुस्लिम समाजमा बाहिर निस्केर परिवार र व्यवहार धान्ने महिला पाउन गाह्रो थियो । पार्टीहरु उनलाई खोज्दै आँगनमै आइपुगे । 

सबिनाले ७ कक्षामा पढाइ सुरु गरिसकिन् । जोश र जाँगर बोकेर स्कुल जान्छिन् । डाक्टर बन्ने सपना बोकेकी छिन् । पुरै जिन्दगी अगाडि छ । 

पछाडि बितेका जिन्दगी फर्केर हेर्न मन छैन । सबिनाले अरुले लेखिदिएको एउटा दुःखद कथा च्यातेर फालिसकिन् र आफैं लेख्न सुरु गरेकी छिन् आफ्नो कथा । विद्रोहबाट जन्मिएको बलियो कथा ।

Panche Bajako Katha EP44

by

बालखै छँदा त खासै रोकतोक हुँदैन थियो । बिहे बर्तुन र भोजमा दमाहा बजाउने बुबाको पछि लाग्दै हिँड्न कमला नेपालीलाई कम्ता रमाइलो लाग्दैन थियो । 

कमला ठूली हुँदै गएपछि पन्चे बाजाका तालहरुमा उनी रमाउन पाइनन् । केटी मान्छेले यी बाजा छुन समेत हुन्न भनिन्थ्यो । 

हिरा परियार बजारमा लुगा सिलाउँछिन् । उनका बाबुबाजे पनि लुगा सिलाउँथे ।मर्दा पर्दा विहे बटुल र पूजा अाजामा चै पन्चेबाजा बजाउथे ।

रुकुम सदरमुकाम खलङ्गा छेवैको दलित बस्तिका पुरुषहरुले बाउ बाजेको पालादेखि पन्चे बाजा बजाउने काम गर्दै आएका थिए । जन्तीदेखि मलामीसम्म पन्चे बाजा नभई हुँदैन थियो । बिस्तारै समय फेरियो । पन्चे बाजाको ठाउँमा आधुनिक ब्यान्ड बाजा र लाउड स्पीकर घन्किन थाल्यो । बाउ बाजेको बिँडो थाम्दै आएका नयाँ पुस्ता पनि कतार मलेसिया कै कमाईमा रमाउन थाले । हुँदा हुँदा यो गाउँमा पन्चे बाजा नै बज्न छाड्यो । 

एकदिन यहाँका छोरी चेलीहरुलाई लाग्यो – पुरुषहरुले छाडेर के भो त । हामी पो बजाउन सक्छौं कि । 

पुरुषहरुले सजिलै मान्ने कुरा थिएन । छुन पनि हुँदैन भन्दै आएको बाजा कसरि बजाउन सिकाइदिनु । तर गाउँभरिका महिलाहरु एक जुट भएर ढिपी गरेपछि कमला नेपालीका हजुरबुबाले पहिलो आँट गरे । 

यो आँट वल्लो घर पल्लो घर हुँदै गाउँभरि सल्कियो । छोरी नातिनीहरुले आफ्ना बा बाजेसँग बाजा सिकाइ मागे । 

तर उनीहरले आफ्नो धुन छोडेनन् ।  यसरी सुरु भयो यहाँका महिलाहरुको पन्चे बाजा समूह । अआफ्नो क्षमता र रुचि अनुसार हरेकले एकुन्टा बाजा समाए । 

साँझमा हिराको घर पुग्दा उनकी छोरी ईच्छा बा र काकासँग ट्याम्के सिक्दै थिईन् । घरधन्दा सकेर आमाले पनि बाजा समातिन् । 

पञ्चेबाजाको यो धुन आजकल रुकुमदेखि टाढा टाढासम्म पनि सुनिन थालेको छ । त्यसैले त हिजोआज उनीहरको समूहलाई ठाउँ ठाउँबाट निम्तो आइरहन्छ । भोलि पनि बजारमा एउटा कार्यक्रम छ ।  त्यसकै तयारीका लागि राति अबेरसम्म महिलाहरु अभ्यासमै भिडे । 

विहानै कमलाको आँगनमा सबैजना जम्मा भए ।

दिउँसोको कार्यक्रममा जानु अघि उनीहरूले फेरि गाउँ घन्किने गरी पन्चेबाजा बजाएर तयारी पुरा गरे । 

महिलाहरुको यो पन्चे बाजा टोलीले  दिनभरि खलङ्गा बजार घन्कायो ।

Ruwako Katha EP41

by

६१ वर्षकी शान्ता सानी हुँदा तेह्रथुमको पहाडमा छोरीहरुले पढ्न पाउँदैन थिए । उनका बुबा रामनाथ दाहाल परिवर्तनका लागि पन्चायतविरुद्ध लड्दै थिए । शान्ताले स्कुल जाने अवसर पाइन् । 

मायादेवी सिटौला पनि यस्तै राजनीतिक चेतनाको लहरबिच हुर्केकी थिइन् । उनले घरभित्रैबाट ससाना विद्रोह सुरु गरिन् । 

मुना उप्रेतीले आमाका न्यानो काख महशुस गर्नै पाइनन् । 

गोमा विमलीले श्रीमानको अत्याचार सहनुसम्म सहिन् । 

बुवा मारिएपछि शान्ताको पढ्ने सपनालाई घर व्यवहार र गरिबीले थिच्यो । छोराछोरी हुर्काएपछि शहिदकी छोरी ऋण तिर्ने उपाय खोज्दै इजरेलतिर लागिन् । 

श्रीमानले धाेका दिएपछि मुनाले पनि इजरेलको बाटो रोजिन् ।  गोमालाई पनि इजरेलले नै बोलायो । मेनुका घिमिरे पनि इजरेल पुगिन् ।

जिन्दगीमा धेरै कठीन बाटाहरु हिँडिसकेका उनीहरु लगभग थाकिसकेका थिए । वर्षाै विदेसिएर फर्किदा पनि व्यवहारको बोझ उस्तै थियो ।

त्यति नै बेला नाती पुस्ताको एउटा केटो काठमाण्डाैको र‌गमञ्च छोडेर गाउँ फर्केको थियो । प्रकाश दाहालसँग एकाध नाटक र केही थान सपना थिए ।  नाटक हेर्न आएकी शान्तासँग उनको चिनजान भयो । 

सानैदेखि नाच्न गाउन रुचाउने शान्तालाई नाटकले तान्यो । प्रकाशसँग मिलेर नाटक बनाउने सल्लाह भयो । 

नाटक जस्तै जिन्दगी बाँचेका सङ्गीहरुलाई पनि शान्ताले मन्जुर गराइन् । 

नाटकको तयारी भयो । महिनौंसम्म प्रकाशले उनीहरुलाई अभिनय सिकाए । 

डुली हिँड्ने लेखक चे शंकरलाई नाटक लेख्न भनि प्रकाशले झापा बोलाए । चे शंकरले उनीहरकै जीवन कथा सुने र त्यसैलाई नाटक बनाईदिए । 

अाधासरो  जिन्दगी अरकै खुशीको लागि बित्यो । अहिले अाफ्नै लागि रमाउन सिकेका छन् । 

र‌गमञ्चले उनीहरको जीवनमा रंग भरेको छ । 

त्यो वेदना त्यो चेतना । त्यो साहस त्यो संघर्ष । त्यो आँट त्यो लगन । त्यो मातृभूमि त्यो परभूमि । त्यो सङ्कल्प त्यो समर्पण । त्यो शक्ति त्यो साथ । त्यो आफ्नो त्यो विरानो । त्यो उतार त्यो चढाव । तीनै जिन्दगीमा प्रकाश दहाल र चे शंकरले नाटक बनाए रुवा । हामीले रुवाको कथा बनायौं ।

Eauta Yatrako Katha EP36

by

कतिपय यात्राहरु रहर हुन्छन् । कतिपय बाध्यता । हातमुख जोर्न सप्तरी गोबरगाडा टापुका मान्छेहरु दिनरात कोशीमा हेलिँदै बाध्यताको यात्रा गर्दा रहेछन् । हामीले पनि उनीहरुसँगै यो यात्रा गर्ने रहर गर्यौं । 

सप्तरी हनुमाननगरसम्म हामी मोटर चढेरै गयौ । त्यसपछि पैदल । हनुमाननगर बजारमा डेरा लिएर दश कक्षामा पढ्ने शंकर यादब साइकल ठेल्दै अघि लागे  । हाम्रो टोली उनकै पछि लाग्यो । 

बलौटे खेतका ससाना आली र बालुवामा टेक्दै हामी पहिलो भँगालो छेउ पुग्यौं । हामीसँगै हिँडेका शुभसागर र अजयले जुत्ता चप्पल वारी नै छाड्न सल्लाह दिए । हामीले बाँकि यात्रा खाली खुट्टा गर्ने भयौं । 

आँखाले भ्याउन्जेलसम्म बालुवा र माटो मात्रै देखियो । यस्ता थुप्रै जँधार तर्नुपर्छ रे ।माैसम सफा थियो । नीलो आकाश । नदी तरेपछि यस्ता अनगिन्ती काँसघारी र घाँसे मैदान छिचोल्दै हामी अघि बढ्यौ । पर पर बस्तुभाउका बथानहरु देखिन्थे । सुनसान बाटो । आफ्नै पाईलाका आवाजहरु पनि प्रष्ट सुनिने ।

बाटोमा तरेका साना ठूला जँघारहरु त हामीले गन्नै छोडिदियौ । 

हनुमाननगरमा आज हाट लाग्ने दिन । बजारले मान्छेलाई बोलाएको थियो । दुध बेच्नेहरु, नुनतेल गर्न बजार हिँडेकाहरु बाटैभरि भेटिए  । यो यात्रामा पर्ने सबैभन्दा ठूलो नदी हामीलाई पर्खिरहेको थियो । अजय र शुभसागरले माझीदाईलाई डाके । 

धन्न हाम्रो डुङ्गा पल्टिएन । नदी पार गरिसक्दा हामी सबै आत्तिएका थियौ । लामो श्वास तान्यौ र केही बेर नदी किनारमै सुस्तायौ । 

हामी सँगै हनुमान नगरबाट आएका शंकरको घर पुग्यौ । नौला मान्छेहरुलाई गाउँघरमा असाध्यै प्यारो गर्ने । हामीलाई एकराते दही पनि खुवाए ।

गाउँको पुछारमा पर्ने मुसहर टोलमा आज पूजा रहेछ । गाउँभरिका आइमाइ केटाकेटी त्यहीँ भेला भएका थिए । 

घाम अस्ताउने बेलामा हामीले फर्किने सुर गर्यौं । उत्तरतिरको आकाशमा बादल मडारिएको थियो । पहाडमा कतै पानी परेजस्तो छ । अब नदी र जंघारहरु पनि बढ्छन् । उनीहरुले सुनाए ।

गाउँ छिर्ने अलि ठूलो भंगालोमा अघिको भन्दा पानी निकै बढेको थियो । तत्काल डुंगा बोलाउन सम्भव थिएन ।  घाम अझै पश्चिम लाग्दै थियौ । अघि बढ्ने कि गाउँ फर्किने ! हामी दुविधामा पर्यौ । 

संगै फर्केका अजय र शुभसागरले पानीको गहिराई नापे । उनीहरुले पानीमा बनाएको बाटो पछ्याउँदै हामीले भंगालो तर्यौ ।

Ekadeshka Dakaharu EP34

by

एकादेशमा धनुषा जिल्लाको झिँझा भन्ने गाउँमा डाँकाहरु बस्ने गर्थे । माधव पासवान र राजलाल पासवानहरु उ बेलाका कुख्यात डाँकु थिए । उनीहरु टाढा टाढासम्म डकैती गर्न जान्थे र परिवार पाल्थे । झिँझाका अधिकांशको पुर्ख्यौली पेशा नै डकैती थियो । बाबु बाजेले गरेको पेशा माधव र राजलालहरुले सिकेका थिए । 

३५ सालतिर धनुषाका डाँकुहरुलाई सर्लाहीको लालबन्दी नजिकै जंगल फाँडेर पुनर्वास गराइने भयो । सिमावर्ती विहारमा पनि यस्तै डाँकुहरुलाई त्यहाँको सरकारले सामान्य जीवनमा फर्काउन थालेको थियो । अनि पन्चायतकालमा सशस्त्र विद्रोह सुरु गरेका काँग्रेसलाई तह लाउन यी डाँकुहरुलाई प्रयोग गरिएको पनि सुनियो । त्यसैको बदला डाँकुहरुलाई सरकारले नै घरबास जोडेर नयाँ ठाउँमा राखिदिने भयो रे । 

हातहतियार बोकेर लुटपाट गर्दै हिँड्ने जमातलाई अचानक सामान्य जीवनमा फर्काउनु सामान्य कुरो थिएन । सबैभन्दा पहिले डाँकुहरुलाई हातहतियार र गोली गठ्ठा बुझाउन लगाइयो । पुराना डाँकुहरु उबेला सलेन्डर गरेको सम्झन्छन् । पुनर्वास कम्पनीले जंगल फाँड्यो । धनुषाको झिँझादेखि डाँकाहरु सपरिवार लावालस्कर लागेर आए । सरकारले १८ महिनासम्म रासन पानी र भत्ता दिए र क्याम्पमै राख्यो । स्कुल र स्वास्थ्य चौकीहरु खोलिए । 

३५ सालमै डाँकुहरुको उपचार गर्न खोलिएको स्वास्थ्य चौकीमा खटिएका थिए स्वास्थ्यकर्मी मोहन सिँह । 

डाँकाहरुलाई आफ्नो थलोमा ल्याएर राखेकोमा वरपरका गाउँले त्रसित भए । अनि सुरु भयो मित लगाउने चलन । डाँकाहरुसँग दोस्ती गर्न वरपरका गाउँले आएर भकाभक मित लगाउन थाले । 

डाँकुहरु बिस्तारै खेतीपातीमा रमाउन थाले । जिन्दगीमा थुप्रै डाँका डालेका अठ्तीसलाल पासवान आजकल घर वरपरको ताडको रुख चढ्छन् । ताडीका थोपा थोपा संचय गर्छन् र बेच्छन् । उनलाई मिहेनतको फल मिठो लाग्न थालेको बर्षौं भइसक्यो । 

श्रीमाधव पासवानलाई पनि पछाडि फर्केर हेर्न मन लाग्दैन । पछुतोले उनका आँखा भरिन्छन् । आजकल त उनी धर्मकर्म र अध्यात्ममा पनि रमाउन थालेका छन् । 

पुनर्वास गाउँका नयाँ पुस्तालाई त आफ्नै बाबु बाजेले गरेका कामहरु कथा जस्तै लाग्छ । बाबु बाजेले गरेका कामकै कारण विद्यालय र छरछिमेका उनीहरुले थुप्रै वचन र अपमान खाएका छन् । 

गाउँका युवाहरु कोही पढ्छन् कोही जागिर खान्छन् । धेरै चाहिँ विदेश जान्छन् । पहिले पहिले बाउ बाजेहरु समूह बाँधेर डकैती गर्न जान्थे । आजकल उनीहरु समूह बाँधेर विदेश जान्छन् । 

Akashko Katha EP33

by

सगरमाथाबाट हाम्फालेर बंगालको खाडीमा पुग्ने लाक्पा शेर्पा, लाहुरे बन्न नसकेपछि घर फर्किन पनि नसकेका गोर्खाका जुद्ध गुरुङ र पोखरा पश्चिमको हर्पन डाँडा जस्तै उकाली ओराली खेपेका दीपक पौडेल । यी तिनै जनाको भेट विशाल आकाशमा भएको थियो ।

लाक्पा  कहिले हिमाल चढ्न हिँडिदिन्थे कहिल हावामा कावा खान । आकाश र हिमाललाई मोबाइलको टावरले के भेट्टाउँथ्यो र? बेखबर लाक्पाकी पत्नी गुम्बामा गएर बत्ती बाल्थिन् र श्रीमान्लाई हावाले नउडाओस् र हिमालले नखाओस् भनी कामना गर्थिन् । 

लाक्पा अहिले फेवातालको सिरानतिर एउटा टहरा बनाएर बस्छन् । बस्तु पाल्छन् । दुध खान्छन् । सोलुमै किवी  खेतीमा रमाउने लाक्पा पत्नी श्रीमान्को न्यास्रो मेट्न कहिले काहिँ आउँछिन् । श्रीमान्ले उडाउने इन्जिन विनाको जहाजमा उड्छिन् र रमाउँछिन् । 

दीपक पौडेल । लाक्पाका छिमेकी । सुःख दुःखका साथी । यही दोस्तीकै कारण लाक्पा पनि दीपककै छेउछाउ बसाइ सरेका हुन् । सोलुदेखि । दीपक पनि सराङ्कोटको डाँडाबाट हावामा उडान भर्र्छन् । 

उनी चाहिँ गोर्खाका जुद्ध गुरुङ । लाहुरे बन्न घरबाट हिँडेका जुद्ध पनि प्याराग्लाइडिङमै रमाएका छन् । आफ्ना ससाना बहिनीहरुलाई बिहे गरी पठाइदेलान् भन्ने डरले जुद्धले गाउँबाट पोखरा झिकाए । पढाए । उनका दुई बहिनी पनि प्याराग्लाइडिङ नै गर्छन् । दुर्गा जेठी । कान्छी भर्खर १३ वर्षकी। प्याराग्लाइडिङको लाइसेन्स  जाँच दिन स्याङ्जाका डाँडाकाँडातिर गएकी थिइन् । 

दीपक आजको उडान भर्नुअघि बिरामी आमालाई भेट्न अस्पताल जाँदैछन् । 

साँझ सबैजना जुद्ध गुरुङको डेरामा भेला भए । मनाङमा स्कुल पढाउने उनकी श्रिमती छुट्टीको मौकामा पोखरा झरेकी छिन् । 

भोलिपल्ट दीपक गाउँमा आमा एक्लै बस्ने गरेको पुरानो घर जान्छन् । बिरामी आमालाई पोखरामा आफूसँगै ल्याएर राख्न खोजेका छन् दीपकले । आमाको मन मानिसकेको छैन । दीपकले हार खाएका छैनन् । यसपालि चाहिँ अस्पतालबाट फिर्ता ल्याएर आफुसँगै राख्ने अडान लिएका छन् । 

बुबाको तस्बिर काखी च्यापरे दीपक पोखरातिर ओरालो लाग्छन् । 

Mayako Katha EP31

by

माया हराउँदै गएको शहरमा मायाको कथा भेटियो । ललितपुर कुपन्डोलको गल्लीमा एउटा गाडी वर्कशप भित्र । यही वर्कशपमा राम दाइ र उनको ठूलो परिवार बस्छन् । परिवारमा मान्छे ४ जना । कुकुरहरु चाँही १७ जना।

विहान उनीहरुसँगै कुकुरहरु उठ्छन् । राम दाइ वर्कसपको एउटा थोत्रो जिपको धुलो झार्छन् । मासु किन्न जाने तयारी हुँदैछ ।

आज भनेजति मासु पाइएन । उनीहरुको बाटो हेरिरहेका कुकुरहरुले बिस्कुटमा चित्त बुझाउनु पर्ने भयो ।

लाग्छ उनीहरु यी कुकुरहरुकै लागि बाँचेका छन्  र उनीहरुकै कारण यी कुकुर बाँचेका छन् । जिन्दगीमा अरु ठूला लक्ष र आकांक्षा छैनन् ।

मायामा हिसाबकिताब हुँदैन । त्यसैले होला केटाकेटी जस्ता यी अबोध कुकुरहरु सामान नोक्सान गरिरहन्छन् । उनीहर हर्जाना तिरिरहन्छन् ।

सानैमा परिवारसँग बिछोडिएर अर्काको घरमा काम गर्न बसेका राम दाईले अनेक हण्डर खाए । नियतिले उनलाई वर्षौंसम्म भारतका गल्लीहरुमा डोर्याउँदै यसै थलोमा फिर्ता बोलायो ।

उनीहरुको दैनिकी कुकुरकै सेरोफेरोमा घुम्छ । घर बाहिर रात समेत बिताउन गएका छैनन् उनीहरु, कुकुरकै मायाले ।

मायाको यो शृंखलामा एकदिन अक्सा जोडिन आइपुगेको थियो ।  जतिखेर सानी रायनाले सानै अक्सा पाएकी थिइन् ।

उनीहरुका जिन्दगीका अधिकांश  सम्झनाहरु कुकुरसँगै जोडिएका छन् । हरेक कुकुरका नाम छन् । हरेकका कथा छन् ।

भूइँचालोले भत्केको घर बनाउन सकेका छैनन् । वर्कशपको कमाइजति सबै कुकुरमै खर्च हुन्छ ।

यी कुकुरहरु मात्र कहाँ हुन् र विराला अनि आकाशमा उड्ने परेवा र कागहरुसँग पनि माया गाँसिएको छ । बाबु नामको काग बेला बेला आएर राम दाइलाई बोलाउँछ । राम दाइले आफ्नै हातले खुवाउँछन् । अनि बाबु उडी जान्छ । सन्तोषको मुस्कानले राम दाइको अनुहार उज्यालो हुन्छ ।

अक्साको जिन्दगी अचानक सकिएको थियो । तर उसले सिकाएको मायाको कथा भने कहिल्यै सकिएन ।

हेर्ने कथाको अंक ३० मा हामीले यसअघि झ्याउलीका जुनतारा देखाएका थियौं । हेर्ने कथाका सबै अंकहरु हेर्नको लागि हाम्रो युट्युब च्यानल सब्स्क्राइब गर्नुहोला ।

यस्तै यस्तै कथाहरु बनाउको लागि तपाईं हामीलाई सहयोग गर्न सक्नुहुन्छ ।

Gaun Khane Katha EP29

by

सिराहाको लाहान वरपरका डोम समुदायमा गाउँ खाने चलन छ । गाउँको किनबेच पनि हुन्छ । मधेशको यो रमाइलो चलनबारे आजको हेर्ने कथा – गाउँ खाने कथा ।

Netako Katha EP25

by

गत वर्षको फागुनमा हामी देउखुरीको यो गाउँ पुगेका थियौं । महादेवा गाउँको नाम फेरिएर गढवा नगरपालिका भएको थियो । अनि गाउँकी गीतगाउनेआइमाइ भनेर चिनिने निर्मला चौधरीको नयाँ चिनारी बनेको थियो । 


जिन्दगीका धेरै फागुन र साउनहरु खेतबारी र चुलो चौकोमै बिताएकी निर्मलालाई खोज्दै अघिल्लो फागुन मान्छेहरु उनको घरमै आइपुगे । 


Bau Chhoriko Katha EP15

by

Bau Chhoriko Katha – युट्युबमा ६ वर्ष अगाडि कसैले राखेको एउटा भिडियोले हाम्रो आँखा र मन दुबै तानेको थियो । नेपालबाट गएका गन्धर्व बाउ छोरीले भारतको दार्जिलिङ पहाड कर्स्याङ भन्ने ठाउँमा एउटा घरको आँगनमा बसेर गीत गाइरहेका थिए ।६ वर्षपछि हामी तिनै बाउछोरीलाई खोज्दै झापाको एउटा गाउँ पुग्यौं ।

झापाको सबैभन्दा दक्षिणी भेग केचना कवल । यहाँ भोजपुरका पहाडबाट बसाइँ झरेर आएका गन्धर्वहरुको गाउँ छ । गाउँको नाम चाहिँ सङ्गीत चोक । ४० घर गन्धर्व छन् । 

सङ्गीत चोक सङ्गीतमय छ । खेतीपातीको चटारोबिच पनि साथीभाइ भेटेर सारङ्गी रेट्न थालिहाल्छन् । 

सङ्गीत चोकका गन्धर्वहरुको मूख्य पेशा नै गाउने बजाउने हो । उनीहरु धरान, बिर्तामोड गइरहन्छन् । खेतिपाती भ्याएर छिमेकी देश भारतका सिक्कीम दार्जिलिङ जानेहरुको लर्को पनि उत्तिकै हुन्छ । भारतमा कमाइ धेरै हुन्छ । 

गाउँका युवाहरुलाई हामीले खोज्दै आएको बाउछोरीकोबारेमा सुनायौं । असाध्यै सुखद संयोग भयो । त्यस भिडियोमा छोरीसँग गीत गाउने शिव गन्धर्व त्यहिँ थिए । ६ वर्षअघिको उनको अनुहार अलिअलि फेरिएछ । 

शिवले हामीलाई आफ्नो घर लिएर गए । हामी उनकी छोरीलाई भेट्न आतुर थियौं । 

Babanpurka Gothalaharu EP13

by

बबनपुरका गोठालाहरु – बर्दियाको बाँसगढी नगरपालिकाको बबनपुर । यादब गाउँ । पुरै गाउँ शाकाहारी ।माछामासु खाने त परको कुरा गाउँमा हाँस कुखुरा र बाख्रा समेत कसैले पाल्दैनन् । सबैका गोठमा गाई भैंसी मात्र छन् । गाई भैंसी पाल्नु नै यो गाउँको पुर्ख्यौली पेशा हो ।

सानैदेखि बाउबाजेसँगै गाई भैंसीको पछि लागे । गाई भैंसीसँगै हुर्किए । उ बेला गाई भैसीको खान्की पुर्याउन गोठालाहरु जंगल जंगल चाहर्थे । सुन्दरले पनि बाउ बाजेको विँडो थामे ।  गाईवस्तुको गोठालो गर्दै जंगलमा सालका रुखमुन्तिर उनले थुप्रै रात काटेका छन् । 

नुहाई धुवाई र पुजापाठ सकेर खाना खाए पछि सुन्दर यादव गोठमा जान्छन् र दाम्लो फुकाल्छन् । अनि जंगल छिचोल्दै भैंसीहरु चराउन लैजान्छन् । सुन्दर यादबको वाल्यकालदेखि आजसम्मको दैनिकी यहि हो ।

यसअघि हेर्ने कथाको अंक १२ मा हामीले एक्लो कथा प्रसारण गरेका थियौं । एक्लो कथा यहाँ हेर्न सकिन्छ । हेर्ने कथाका सबै अंकहरु हेर्नको लागि हाम्रो युट्युब च्यानल सब्स्क्राइब गर्नुहोस् । 

The Story of Zubaida Khatun EP08

by

The wait is over. Herne Katha Episode 08 – Story of Zubeda Khatun is finally here.

हेर्ने कथाको आठौं अंकमा जुबेदा खातुनको कथा लिएर आएका छौं । यो कथा बर्दियाको बाँसगढीस्थित एउटा मुस्लिम परिवारको कथा हो । र कथाकी मुख्य पात्र हुन् जुबेदा खातुन ।

सात कक्षा पढ्दा पढ्दा उनकै बिहे भयो । चार छोरीको आमा भइसकेपछि उनलाई फेरि पढ्ने रहर जाग्यो । मुस्लिम समुदायमा यो असम्भव जस्तै थियो । तर जुबेदाको दृढताले सबै असम्भवलाई जित्यो । जुबेदा खातुनको संघर्ष र प्रेरणाको कथा । सँगसँगै बन्द समाजभित्र अपवाद जस्तै बनेको उनको परिवारका रमाइला पाटाहरु । हेर्ने कथा अंक ०८ जुबेदा खातूनको कथा ।

Read more

Batoko Katha EP05

by

Chandrabir Oli  – Story of 72 year old Chandrabir Oli from Dang in Western Nepal. Who for 2 years, alone carved a road through forest and mountain to his home, so that his blind family members could walk. Batoko Katha (Story of a Road) Episode 05 – Herne Katha

आँखा नदेख्ने परिवारलाई हिँडडुल गर्न सजिलो होस् भनेर जंगल र भीर छिचोल्दै २ वर्ष लगाएर एक्लै बाटो खन्ने दाङका चन्द्रबीर ओलीको कथा : बाटोको कथा । हेर्ने कथा अंक ०५ ।

चन्द्रवीर वलीको घर जंगलको माझैमा पर्छ । ११ जनाको परिवारमा ९ जनाले आखाँ देख्दैनन् । गाउँ शहर र उकाली ओराली गर्न भीरका बुट्यानहरुहरु समाउँदै हिँड्नु पर्ने । ७२ वर्षको उमेरमा चन्द्रवीरले एउटा अनौठो सपना देखे ।  सँधै दुःख दिने भीरहरु भत्काउँदै अाँगनसम्म पुग्ने एउटा बाटो खन्ने ।

विहान जुरुक्क उठ्यो । भातभान्छा तयार गर्यो । परिवारलाई खुवायो । सरसफाई गर्यो । अनि बाटो खन्न हिड्यो ।

पुषमाघको मुटु कमाउने जाडो कट्यो उनले बाटो खनिरहे । वैशाख जेठको  मध्य घाममा पसिना पुछिरहे र बाटो खनिरहे । असार साउनको झरिमा रुझिरहे र बाटो खनिरहे । चाडबाड आयो गयो । भोक तीर्खा र थकाइ बिर्सेर उनले बाटो खनि नै रहे । चन्द्रवीरले २ वर्ष लगातार एक्लै बाटो खने ।

उनी र कान्छा छोरा बाहेक परिवारका ९ जनाले आखाँ देख्दैनन् । जहान परिवारलाई परेको अप्ठेरो देखेर उनले बाटो खन्न थाले । ७२ वर्षको उमेरमा उनले जंगलको माझमा पर्ने आफ्नो घरसम्म पुग्ने बाटो बनाउन सुरु गरे ।चन्द्रवीरलाई बाटो खन्न दुई वर्ष लाग्यो । उनले दाङबाट सल्यान जाने बाटोको साततलेदेखि माथि खमारी गाउँसम्मको २ किमि जंगल र भीरपाखाको बाटो एक्लै छिचोले ।अहिले त्यहाँ डोजर लगाइएको छ । गाउँलेहरु यही बाटो आउजाउ गर्छन् । 

हेर्ने कथाका सबै अंकहरु हेर्न हाम्रो आधिकारिक युट्युब च्यानल https://youtube.com/hernekatha सब्सक्राइब गर्नुहोस् ।

तपाईंलाई यो कथा मन पर्यो भने जुबेदा खातुनको कथा पनि मन पर्न सक्छ ।

तपाईं हामीसँग फेसबुकमा पनि जोडिन सक्नुहुन्छ : https://facebook.com/hernekatha

Gharko Katha EP03

by

घरको कथा – उनीहरु भूटान भन्ने देशमा रहेको आफ्नो घर छाडेर दुःखका पहाडहरु काट्दै नेपाल आए । यही घर बनाए । जीवनका कैयौं घामपानी उनीहरुले यहिँको माटोमा बिताए । ९ वर्षपहिले फेरि उनीहरुको घर बदलियो । सपनाका सात समुद्रमाथि उड्दै उनीहरु क्यानडा पुगे । घर त्यहिँ भयो । झन्डै १ दशकपछि अहिले उनीहरु आफूले छोडिगएको आँगनमा पुराना सम्झनाहरु खोज्दै थिए ।

A family of Bhutanese Refugees re-settled in Canada since last 9 years revisit their old shelter camps in Eastern Nepal where they had spend two decades after fleeing Bhutan in the 1990s.

यसअघि हेर्ने कथाको अंक दुई मा चौकिनीको कथा प्रसारण भएको थियो । हेर्ने कथाका सबै अंकहरु हेर्नको लागि हाम्रो आधिकारिक युट्युब च्यानल सब्स्क्राइब गर्नुहोस्

Chaukiniko Katha was published in Episode 02 of Herne Katha. Please subscribe our YouTube Channel to watch all full episodes.