मुगु जिल्लामा मुगु भनिने गाउँ छ । अन्तिम गाउँ । मुगुम कार्मारोङ गाउँपालिकाको केन्द्र पुलुबाट हामी मुगु गाउँतिर उकालो लाग्यौं ।
छोयिङ दोर्जेको घर कार्मारोङको दाउरा भन्ने गाउँ हो । सानैमा काठमाडौं झरेर लामा पढेका छोयिङ फर्पिङको गुम्बामा तिब्बती भाषा पढाउने काम गर्छन् । केही दिनको छुट्टी लिएर छोयिङ आफ्नो गाउँ ठाउँको भाषा-संस्कृति बुझ्न आएका रहेछन् । उनी हाम्रो यात्राका साथी भए ।
छिनिचौरमा केही बेर थकाइ मारेपछि मुगु कर्णालीलाई दाहिने पारे हामी उकालो लाग्यौं ।
बाटोमा भेटिए मुगु गाउँकै पेमा छिरिङ तामाङ । पेमा गमगढीबाट खच्चडमा रासन बोकेर मुगु गाउँ जाँदै थिए । पेमाका खच्चड गोठालोसँग अघि लागिसकेका थिए । हामी पछि पछि हिँडिरह्यौं ।
झमक्क साँझ पर्ने बेलामा हामी चितैकुना पुग्यौं । हाम्रो आजको वास यहि ठाउँमा ।
कोही खच्चडलाई गोठमा हुल्दै थिए । कोही पानी लिन कर्णालीतिर जाँदै थिए । युवाहरु भलिबल खेल्दै थिए ।
राति बास बस्ने होटलमा अचानक आइपुगे भलिबल खेलिरहेका भाइहरु । हामीले उनीहरुको गाउँमा भलिबल सिकाउने मान्छे ल्याइदिन सक्छौं कि सोध्न आएका रहेछन् ।
भोलिपल्ट पेमा छिरिङ हामीलाई छाडेर एकाविहानै बाटो लागिसकेछन् ।
सिरानचौर भन्ने ठाउँ पुग्दा मध्यान्न भइसकेको थियो ।
माथि मुगु गाउँमा यतिखेर गुम्बा पूजा गर्न बसेका दुई पुजारी दम्पत्ती मात्र छन् रे । ती दुई लामा पनि सिरानचौरमै भेटिए । एक जना महिला गर्भवती रैछिन् । भरे-भोलि भएको थियो । ती महिलालाई राम्रो होस् भनेर पुजा गर्न लामाहरु यतै आएका रहेछन् ।
हामी सिरानचौरबाट बाटो लाग्यौं ।
दुई तीन घन्टा हिँडेपछि साँझ पर्ने बेलामा टाढै बाट मुगु गाउँ देखियो । कर्णाली छेउको फराकिलो उपत्यका जस्तो ठाउँमा झुरुप्प बसेको बस्ती ।
गुम्बाका पुजारीको घरमा हामीले बास पायौं । पुरै गाउँमा हिउँदका ६ महिना प्राणीका नाममा केही विराला र खान्दो लामाका दम्पत्ती । आज श्रीमान् तल झरेकाले अलिक पर अर्को गुम्बाबाट उनलाई साथी बसिदिन छुदेन लामा आएकी रहिछन् ।
भोलिपल्ट विहानै देखि चिसो मुगु गाउँमा फुस फुस हिँउ पर्न थाल्यो । सिरानचौर झरेका लामा पुजारीहरु कुन बेला फर्किने हो पत्तो थिए । हामीसँगै गएका छोयिङले गुम्बामा विहानको पुजा गरिदिने भए ।
फर्किँदै गर्दा स्यालधामी भन्ने ठाउँमा सानो दलित बस्ती भेटियो । सारा मुगु गाउँ न्यानो खोज्दै जुम्ला, काठमाडौं झरेका बेला यो दलित गाउँ भने हिमालको काखमा कठ्याङ्ग्रिरहेको थियो ।
साङ्मो कामीले सप्रेम दिएका स्याउका दाना समाउँदै हामी मुगुभित्रको मुगुलाई हिमालको एकलासमै छाडिदिएर उही कर्णालीको तिरैतिर ओरालो झर्यौं ।
