विश्वका अधिकांश मुलुकले कोभिड-१९ सॅंग जुध्दनु परेको छ। धेरै मुलुकले यस महामारीको फैलावटलाई न्युन राख्न आफूलाई लकडाउनमा राखेका छन्। हामी नेपाली पनि यस महामारीबाट कहाॅं बच्न सक्छौॅं र? कर्म अनुसारको फल भने जस्तै आज विश्वलाई वातावरणले ठूलो चुनौती दिएको छ। त्यसको स्वरूप हो कोभिड-१९ र यसबाट बच्न अरू मुलुकले जस्तै नेपालले पनि आफूलाई लकडाउनमा राखेको लगभग दुई महिना भइसक्यो।
लकडाउनको यस समयलाई कसैले आफूलाई कृषिमा व्यस्त राख्नु भएको छ भने कसैले सामाजिक कल्याणकारी कार्य गर्दै आउनु भएको छ। त्यस्तै म एक विद्यार्थी भएका कारणले मैले यस लकडाउनमा आफूलाई विभिन्न काममा व्यस्थ राखेकी छु। लकडाउनका सुरूका दिनमा त मलाई पूरा स्कुलको समयको एक महिने लामो दशै-तिहार बिदा भएको अनुभूति भइरहेको थियो। त्यस ताका मैले खाने, फिल्म हेर्ने, नयाॅं-नयाॅं परिकार पकाउने, सुत्ने यस्तै कार्यमा व्यस्त थिए। लकडाउनको समय जब बढ्दै जान थाल्यो तब संक्रमितको संख्या पनि बढ्दै जान थाल्यो। यस्तो समाचारले मेरो मनमा भय उत्पन्न गरेको थियो।मस्तिष्कमा नकरात्मक सोच बढी आउन थालेका थिए। जस्तै: म पनि यस कोभिड-१९ को संक्रमित हुन्छु कि भन्ने कुराले डर, त्रास उत्पन्न भएको थियो।
समयसॅंग लड्न आफूलाई बढी सिर्जनशील, सकरात्मक राख्नुपर्छ भने ज्ञान ममा बढ्दै गयो। मैले त्यसपछि आफूसॅंग रहेको चित्रकलाको सिपमाथि अझै निखार ल्याउन भगवानहरूको, वातावरणको चित्रहरू धेरै कोरेँ। त्यसै समयमा मैले नेपाली र विदेशी लेखकका क्रमश:”सेतो धर्ती”र “भेरोनिका डिसाइडस टु डाइ” यी दुईवटा पुस्तक पनि पढेँ। त्यस मध्य मलाई सबै भन्दा धेरै मन छोएको पुस्तक अमर न्यौपानेको “सेतो धर्ती” हाे।यस लकडाउनमा अध्ययन गरेको पुस्तक “सेतो धर्ती” मलाई आज सम्म पढेका पुस्तक भन्दा पृथक लाग्यो। यस पुस्तकमा हाम्रो नेपाली समाजमा अझै पनि रहि रहेको बालिववाह र त्यसको नमिठो स्वरूप बालविधवाको दुख, कष्ट र समाजले उनीहरूलाई हेर्ने दृष्टिकोण प्रति चर्चा गरिएको छ।
यस पुस्तकका हरेक लाइनमा मैले यस पात्रकी बालविधवा तारालाई नियाल्दा मेरी हजुरआमालाई सम्झिरहे। मेरी हजुरआमा पनि सानै उमेरमा विधवा हुनुभएको रे। मेरी हजुरआमाले त्यस समयको सामाजिक कुप्रथालाई सहेर पनि आफ्ना सन्तानहरु, मेरा बुबा,काका ,फूपूलाई शिक्षा दिएर आत्मनिर्भर बनाउनु भएको छ। यस पुस्तकको माध्यमबाट मैले मेरी हजुरआमाको दुख, कष्ट र संघर्षलाई अझै नजिकबाट बुझ्ने अवसर पाएकोमा धेरै खुशी लागेको छ। मेरो मनमा यस पुस्तकले गर्दा मेरी हजुरआमा प्रति अझै सम्मान बढेर आएको छ।
कोभिड-१९ यस मानव समुदाय माझबाट कहिले जान्छ भने कुरा अनिश्चित छ र हाम्रो नेपालमा लकडाउन पनि कहिले सम्म हुने हो , कुनै ठेगान भएन। तर कोभिड-१९ जस्तो महामारीबाट बच्न हामीले लकडाउनलाई पूर्ण रूपमा पालना गर्नु बाहेक अरू कुनै उपाय छैन। तर कहिले सम्म भन्ने प्रश्न हामी सबै माझ उठेकाे छ। स्वास्थ्य क्षेत्रका पूर्वाघारको विकास पर्याप्त नभएकाले हामी सजग भएर लकडाउनलाई पूर्ण पालना गरौॅं, आफू पनि बचौॅं र अरूलाई पनि बचाऊॅं।
