lockdown diary guest

साेमबारको दिन थियो। सधैं झैँ आज पनि भान्साघरबाट आमाले नानी ६ बजिसक्यो, चिया खान आइज भन्नुहुन्छ भनेर सुति रहेको थिएँ। तर त्यसदिन आमाले बोलाउनु अघिनै घर बाहिरबाट धेरैनै हल्ला सुनियो। पहिले त बिहानमा टाढा टाढाबाट साइकलमा तरकारी बेच्नेहरु आउँथे पक्कै उनीहरु नै होलान् भनेर बाहिरसम्म पनि निस्कन अल्छि गरेँ। आमाको ‘नानी माथि आइज’ शब्दकै प्रतिक्षामा पल्टिरहेँ। तर अब धेरै नै भयो बाहिरको हल्ला पनि बढ्दो थियो। घर वरिपरिका मानिसहरु बाेलेकाे सुनेँ ‘लौन के दिन आयो यस्तो ! अबबाट त मर्निङ वाक भन्दै राति चारैबजे निस्कन पनि मिलेन। लौ यस्तो तालले पेट कसरी पाल्नुहोला खै!’

त्यत्तिकैमा बाबाले नानीकी आमा अस्ति राख्न दिएको करेलाको बिउ पुर्याउ त भन्नुभयो। छिमेकी काकाले पनि बाबासंग बिउ लिनुभयो। अब त आफ्नै बारीमा खेती गर्नुपर्यो क्यारे नत्र त लकडाउन बढ्दो छ। जहान परिवार मात्रै पनि बाँच्न हम्मे हम्मे पर्छ भन्दै कुरा गर्दै हुनुहुन्थ्यो। पक्कै पनि काकाले अल्लि अगाडिको घर बाहिरको घटनालाई सम्झँदै कुरा गर्नु भएको होला। र अघि मैले खाटमै बसेर सुनेको हल्ला त्यही तरकारी बेच्नेहरुकै पो रहेछ।

तर अरुबेलाको हल्ला र आजको हल्लामा धेरै भिन्नता थियो। अरुबेलाको हल्ला स्थानीय र तरकारी बेच्नेहरु बिचमा हुन्थ्यो भने आजको हल्ला त पुलिस र तरकारी बेच्नेकाे बिचको पो रहेछ।

म सुतिरहेकी थिएँ त्यसैले सबैकुरा बुझ्न आमा जानुभएको रहेछ। आमाले म उठ्नु अघि भएका सबै घटनाक्रमहरु सुनाउँदै मलाई चिया दिनुभयो। आमाले सुनाउँदै हुनुहुन्थ्यो, तरकारी बेच्ने दिदीलाई  पुलिसले लाठी हान्यो रे! अनि त्यो दिदीलाई पुलिसले लग्यो रे। यो कुरा सुनेर म एकछिन त स्तब्ध भएँ। कौसीबाट बाटो तिर हेरेँ । अहिले त्यो सडक सुनसान थियो। सबै मानिसहरु आफ्नो आफ्नो कामतिर लागिसकेका थिए। त्यो शून्य सडकमा थियो त केवल छरिएका तरकारीहरु र तरकारी बेच्न आएकी दिदीको फुटेका चुराका केही टुक्राहरु। त्यो देखेर नरमाइलो लाग्यो। एकैछिनमा भुस्याहा कुकुरहरु पनि त्यही छरिएका तरकारी सुघ्नँ थाले। म त्यो दृश्य हेरि नै रहेँ र स्तब्ध भएँ।

बाबा पनि चिया खान आउनु भयो र चियाको पहिलो चुस्कि लिँदै आमालाई सुनाउँदै हुनुहुन्थ्यो ‘अब त ५ वर्षपछि हाम्रो गाउँको खेत, बारी जाेत्न गइन्छ जस्तो छ। सहरको हालत यस्तो छ। बाबाआमाको कुरा सुनेर मलाई पनि खुसी लाग्यो र अघिको सटको दृश्य सम्झेर फेरि दुख पनि लाग्यो। मेरो मनमा अनेकौँ कुराहरु खेल्न थाले। ५ वर्ष अघि त्यो खेत किन बाँझो थियो। के अब पैसाको साँच्चै  केही मूल्य छैन। के अब मानिसलाई मिहिनेतको भन्दा बेइमानीको फल मिठो लाग्छ। तर के हजुरबाले भनेझै उहिलेको पाला र अहिलेको पालामा साच्चै धेरै नै भिन्नता छ त?

हुनपनि हो घरबाट निस्कन मिल्दैन सबै श्रोत साधनहरु ठप्प छन्। आफ्नो दैनिक जीवनयापन सबैलाई गर्नैपर्यो।अनि मानिसले अझै पनि भएका जग्गा जमिनहरु प्लटिङ गर्दै बेच्लान् त। के अझै पनि घर छेउको बारी बाँझो राखेर पैसाको पछि कुद्लान् त। यो बन्द समस्याले सबै मानिसमा कडा मेहिनतका साथ मिठो फल पाउने नयाँ जागरण र स्वाभिमानको साथ बस्ने नयाँ मोड लिन सिकाओस्।

पुलिसको गाडी फेरि कुईँ कुईँ गर्दै आइपुग्यो ।

हे भगवान् यो बन्दले सबै मानिसमा मैले सोचेको जस्तै परिवर्तन ल्याओस् र नेपाल छिट्टै विकसित र आत्मनिर्भर बनोस्।

जीवन मूल्यवान त थियो नै! तर कति मूल्यवान हुँदोरहेछ भन्ने आधार र प्रमाण यो महामारीको संत्रासले पक्कै आकलन गर्न सकिन्छ। भोलिका दिनमा खै यो मास्क लाउने चलनले कतिसम्म निरन्तरता पाउँला! तर आज चाहिँ मास्क लगाउनुपर्ने बाध्यता छ। हातमा लगाउने सेनिटाइजरको बजारको मागले भने मास्क र सेनिटाइजरको व्यापारीहरुलाई गतिलै फाइदा भएको हाेला।

यो संकटमा गाउँ जाने मेसो थाँती राखेर काडमाडौंमै बसेको म। कुरा सोचेरै दिन कटाउने बाहेक कुनै उपाय छैन । बाहिर जाउँ कहाँ जाउँ।हर कुरा ठप्प छ। आजभोलि मेरो काम भनेको विहान एक फेर घर नजिकैको तरकारी पसलमा गएर एक छाक तरकारी ल्याउने र केही किचनको काममा आमालाई सकेकोे सहयोग गर्ने । यो बाहेक मेरो दैनिकीमा कुनै जिम्मेवारी छैन।

बिहानीको पारीलो घामसंगै दिन बिताउन बार्दलीमा बसिरहेको थिएँ। करेसामा करिव चार पाँचजनाको जमघट देखेँ। कोही वार्तालाप गरिहेका र केही चाहिँ सामाजिक दुरी कायम गर भन्दै सुझाव दिइरहेका थिए। उनीहरु वडा कार्यालयबाट विपन्न वर्गलाई सहयोग गर्नको लागि तथ्याङ्क संकलन गर्न आएका रहेछन्। बुझ्दै गएँ, कथा अलि फरक पो रहेछ। म बसेको घरको छिमेकी घरबेटी पनि विपन्न वर्गमा नै पर्दारहेछन् झैँ लाग्यो। किनकि सहयोग लिनको लागि उहाँको पनि डाटा संकलन भयो। यो वेला विपन्न वर्गको परिभाषा खोज्न मैले चासै दिइन। डाटा संकलनकर्ताले भन्दै थिए छुटेकाहरु भोलि वडा कार्यालयमा आउनु र त्यहीँ फारम भरेर बुझिलिनु।

राति यही कुरा सोच्दा सोच्दै निदाएँछु। भोलिपल्ट सधैँ झैँ सबेरै उठ्नु पर्ने बाध्याता थिएन। आजको लागि तरकारीकाे पनि व्यवस्था थियो। म ओछ्यानमै पल्टिरहेँ। खाना खाँदै गर्दा मैले हिजो वडाका प्रतिनिधिहरुले भनेका कुरा सम्झेँ। आमाले जाऊ बुझैर आऊ भन्नुभयो। म करिव बिहान ११ बजे तिर वडा कार्यालय गएँ। चर्को घाममा मानिसको हुल थियो। वडा कार्यालयको वरपर। के गरिब के धनी सबै जना सहयोग पाइन्छ कि भन्ने आशामा आएका थिए।आमाले हामीलाई अहिले नै त्यस्तो केही आवश्यकता छैन। कुरा बुझेर मात्र आए हुन्छ भन्नुभएको थियो। वडाका प्रतिनिधिहरुले भन्दै थिए, अहिले सहयोग फारम सकिएको छ। पछि उपलव्ध भएपछि खवर गर्छौं ।

छेउपट्टी बसेका एक जना दाइलाई देखेँ। ज्यामी काम गर्नुहुन्छ होला झै लाग्यो मलाई। “दुई हप्ता भइसक्यो साइटको काम नचलेको कसरी जीवन धान्ने, कसरी परिवार पाल्ने” भन्दै वडा प्रतिनिधिसंग विलौना गर्दै हुनुहुन्थ्यो। तर वडाका प्रतिनिधिहरुले कड्किँदै जवाफ दिए “तपाईंहरुलाई भनिसकेँ त, अहिले फारम सकिएको छ।अब आएपछि खबर गरौँला।” यही गन्थन मन्थन चल्दा चल्दै फारम नपाइने भएपछि सहयोगका आशमा गएकाहरु फर्किन थाले र म पनि आफ्नो कोठामा फर्केँ ।

फर्किदै गर्दा मनमा कुरा खेलिरह्यो । प्रश्नै प्रश्नको चाङ लाग्यो । साँच्चै विपन्न वर्गले राहत पाउँछन् त ? कि जो टाठा बाठा छन् उनीहरुले मात्र पाउने हो ? मेरो छिमेकी घरबेटी विपन्न वर्गमा पर्छन् कि, ती ज्याला मजदुरी गर्ने दाइ !

बहिनी यसपालि एस.इ.इ परीक्षाको तयारीमा थिइन्। उनकाे परीक्षा स्थगित भयाे। केही दिनपछि नेपाल सरकारले लकडाउन सुनायो। बस टिकटको लागि गोङ्गवु बसपार्कबाट २ चोटी रित्तै हात फर्कनु पर्यो। साथीहरुलाई समेत टिकटको लागि भनेको कतै भेटिएन। र अन्त्यमा जे जस्तो भए पनि अब काठमाडौं मै बस्ने निधोँ गरे।

आजभोलि घरबाट आमाबुवाले दैनिक फोन गर्नुहुन्छ। आफ्नो कोठामा बसिरहनु, बाहिर कतै नजानु भन्दै सम्झाइ रहनुहुन्छ। बिहान क्याम्पस अनि दिउँसो कोठामै बसेर साँझ तिर खेल्न निस्कने बानी एकैचोटी कोठाभित्र दिनभर बसिरहन सजिलो त पक्कै थिएन। तर पनि कोरोना भाइरसको बढ्दाे संक्रमणका समाचारहरु सुन्दा सबै अप्ठ्यारोपन हराएर जाने रहेछन्। मोबाइल, ल्यापटप, इन्टरनेट साथी बनेका छन् अचेल। छत, भान्सा र सुत्नेकोठा ठूला मान्नुपर्ने भएको छ। घर जानुभएका साथीहरु र देश विदेशमा रहनुभएका आफन्तजनहरुसँग कुराकानी गरेर दिन बिताइरहेको हुन्छु। हेर्ने कथा दोहोर्याएर हेर्ने समय पाएको छु।

लकडाउनले ‘बिसु’को निकै याद दिलायो। बिसुका थुप्रै सम्झनाहरु मनमा खेले। यसपालि घर पुग्ने याेजना थियाे।

सम्झिए भोलि त नयाँ बर्ष हो। नयाँवर्षको सुरुवात अर्थात ‘बिसु जात्रा’ हाम्रोतिर निकै रमाइलो गरि मनाउने गरिन्छ। कार्तिक मंसिरमा खेतीपातीको काम गहुँ-जौँ छरिसकेर ज्याला मजदुरी गर्न छिमेकी देश भारत जाने र ‘बिसु’को अवसर पारेर घर फर्कने आफन्तजनरू र घरपरिवारमा हुने खुसीयालीलाई सम्झिए। (यसपालि त महाकाली पौडेर पनि घर फर्किन पाउनु भएन रे!)

हजुरआमाले भोलि ‘बिसु’ हाे, विहान सबेरै उठेर आँखा नखोलि आँगनमा जाने र आकाशतिर हेरेर आँखा खोल्ने भन्नुभएको सम्झे। भन्नुहुन्थ्यो त्यसाे गर्दा बर्ष भरि मन सफा र शान्त हुन्छ रे ! ‘बिसु’मा बटुक पकाउन मास भिजाएको सम्झे। गाउँमा हुँदा हरेक बर्ष साथीभाइहरुसँग ‘बिसु’ जात्राको अवसरमा लाग्ने मेला गएको सम्झे। सबै कुरोको सम्झना आयो सायद घरबाट टाढा भएर होला।

हुन त पछिल्ला ६-७ बर्ष यता नयाँ बर्ष घरपरिवारसँग मनाउन पाएको थिएन। तर यसपालि बहिनीको एस.इ.इ पनि सक्किने र आफ्नो पनि क्याम्पस बिदा पर्ने भएकाले ‘बिसु’ घर जाने योजाना थियो।त्यसैले याे नयाँ बर्ष अलि बढी नै याद दिलाउने खालको रह्यो।

म अहिले दिपायल, डोटीबाट करिब ८३२ कि.मि. टाढा रहेको गोठाटार, काठमाडाैंमा बस्दै आइरहेको छु । गाउँ छोड्दा अरुले झैँ मनमा अनगिन्ति सपनाहरु साँचेको थिए सके लोक सेवामा नाम, नसके राम्रो निजि कम्पनीमा काम, परिवार प्रतिको मेरो जिम्मेवारी बढ्दै गएको जो थियो। तर अहिले आएर मेरो मात्रै के भनौँ पूरै संसारको प्रगति, उन्नति, आशाको घडी एकएक टक्क अडिएको छ । जसरि सुँनेथे, काठमाण्डौँको घण्टाघरको घडी रोकिएको छ।कसैले कल्पना सम्म गरेको थिएन होला कि, यस्ता पनि दिन आउँछन, जहाँ महिनौँ घर भित्र बस्नु पर्ला, सम्पत्ति हुँदा पनि अभावै अभावमा दिन काट्नुपर्ला, उपचार सजिलै सम्भव हुँदा पनि मर्नुपर्ला, आफ्नैले लाश छुन सम्मन डराउँलान, आदि इत्यादी कुरा ।

सरकारले कोभिड – १९ का कारण गत चैत्र ११ बाट देशैभरी लकडाउन गर्याे। मनमा खुसी छायो, संक्रमणमा कमि आउँछ भनेर। फेरि एक दुई जनामा कोराना भाइरसको संक्रमण देखिएसँगै पुनः लकडाउनको अवधि थपियो।मेराे मनमा केही पिर पनि थपिए। केही आशा पनि थपिए। अब त यो भाइरसको संक्रमण कम होला कि भन्याे तर त्यसाे कहाँ हुनु र! यसरी लकडाउन थपिदैँ जाँदा अचेल मनले मनलाई घरी घरी एकै प्रश्न गरिरहन्छ, आँखिर कहिले, कहिलेसम्म यो लकडाउन ? जाँच थियो, जाँच छुट्यो, सानो काम गर्थे त्यो पनि बन्द छ। थाहा छैन कम्पनीले तलब पनि दिन्छ दिदैँन। कमाएर घरमा दिनु पर्ने बेला आफैँ घरपरिवारमा आश्रित छु । 

हरेक दिन साँझ डेरा घरको छतमा जान्छु, म गोठाटार आए देखि कहिल्यै सुनसान नदेखेको एयरपोर्ट अनि आकाश सुनसान देख्छु। अनि यसो सोच्छु  आखिर कहिलेसम्म यो सन्नाटा मनमा छाइराख्ने हो? कहिलेसम्म नेपाल यातायातको हर्न सुन्न नपाइने हो? कहिलेसम्म चाड पर्व स–परिवार सँगै मनाउन नपाउने हो? कहिलेसम्म हामी सामान्य जीवनमा फर्किने हाे? यी प्रश्नहरुको उत्तर सबैले केवल अनुमान मात्र लगाउन सकेका छन्।यस महामारीको अन्त्य कहिले हुन्छ कसैलाई थाहा छैन। यो रोगका कारण नेपालसँगै विश्वमा आर्थिक मन्दि छाउने निश्चित छ। करोडौँ वेरोजगार हुने निश्चित छ। र यसको प्रत्यक्ष चापमा युवाहरु पर्ने पनि निश्चित छ। यी कुराहरु सम्झिदा मन झनै विरक्त भएर आउँछ कारण त्यो करोडौँ वेरोजगार युवामा म पनि पर्ने हो । जो सुन्दर सपना बोकेर सुन्दर गाउँ छोडि आएको थियो। 

यति हुँदा हुदैँ पनि यो लकडाउनले गर्दा थप अध्ययन गर्ने समय जुटेको छ। जुन मैले लिएको लक्ष्य प्राप्त गर्न थप सहज हुने पूर्ण विश्वास लिएको छु। तर साँझपख समाचार सुन्छु मनमा कता कता पिर पर्न सुरु हुन्छ । आशा गरौँ यो महामारीको अन्त्य चाँडै हुनेछ । 

२०७६ साल जसरी २०७७ सालको नयाँ वर्षको उमगं हामी माझ छ कि छैन त थाहा छैन, तर कोरोनाको त्रास भने देशविदेशका मानिसको मन र मस्तिष्कमा यसरी गडीन पुगेको छ कि, मानिसहरु आफूले माया गर्ने व्यक्तिहरुको मुहार हेर्न आफ्नो गाउँघर फर्कने चहानामा देखिन्छन्। जसरी काक्रो खादैँ जादाँ फेद तितो हुन्छ, त्यसरी नै हेर्ने हो भने, विदेशमा कोरोना फैलिँदा गुलियो काक्रो खाए सरह रमाइरहेका हामी, अहिले फेद अर्थात आफ्नो वक्षस्थल तर्फ आइपुग्दा तितिन पुगेका छौँ र हाम्रो मन पनि तितिएको छ । बिहान उठेर समाचार पढ्यो त्यही कोराेना भाइरस। मृत्यु हुनेकाे सङ्ख्या देखेर उराठ लाग्छ र लकडाउनको कारण देश अब कुन बाटो तिर उन्मुख हुन्छ भनेर पनि सोच्छु तर जवाफ मिल्छ त केबल, मौनता। दिन र रात नभनि खटिएका सुरक्षाकर्मीे र सहयोगी हातहरु प्रतिको माया र सम्मान अझै बढेकाे छ मनमा। सलाम छ हजुरहरुप्रति ।

सोच्छु, टाढा समुन्द्रपारी, आफ्ना आफन्त भएकाहरुको हालत के भएको होला, जहाँ कोरोनाको त्रास यहाँ भन्दा दोब्बर तेब्बर नै छ। जब हामी बुवाबाट केही किलोमिटर पर हुदाँ पनि उहाँ हामीसँगै भएको भए कति खुसी हुने थियौँ जस्तो लाग्छ। तर फेरि मानिसहरुको मनोबल र इच्छाशक्त्ति देख्दा केहि हद सम्म भए पनि राहत मिल्छ कि पक्कै पनि एक दिन यो संसार जुरमुराई उठ्नेछ र हामी पहिले भन्दा अझै बलियो हुनेछौँ । 

२०७७ साल क्यालेन्डर त घरकाे भित्तामा भित्री सक्यो तर हाम्रो मनमा भने अझै भित्रीन सकेको छैन। सधैँ हर्ष र खुसीका साथ मठ मन्दिर, ताल तलैयामा छाउने नयाँ साल यस वर्ष, घरको गेट भन्दा बाहिर छाउन सकेन। मन उजाड छ, सक्रिय छ त केबल कोरोना भाइरस। उही उच्च मनोबल र सकरात्मक बिचार धाराले यस्ता कोरोना भाइरस त के जस्तो सुकै आँधिलाई पनि हराउन सक्छौँ रे। बढ्दै गरेको प्रकोप सँगै हाम्राे ईच्छाशक्ति घट्नु हुदैँन । बढ्दै गरेको त्राससँगै हाम्राे मनोबल पनि घट्नु हुँदैन ।

बाटाहरु रित्तिएका छन्, तर मन नरित्तिउन्

आम्दानी आउने श्रोतहरु रित्तिएका छन्, तर धैर्य धारण गर्ने शक्ति नरित्तिउन्

खाद्यान्न रित्तिएको छ, तर राहत बाढ्ने हात नरित्तिउन्

सहयोग गर्न योग्य साधन रित्तिएका छन्, तर सहयोगी हातहरु नरित्तिउन्

सहरहरु रित्तिएका छन्, तर सहरलाई उज्यालाे बनाउने हात नरित्तिउन् 

पहिले भन्दा अहिले चराको चिरबिर बढी सुन्छु। लाग्छ, उनीहरु अहिलेकाे संसारमा रमाइरहेका छन्। आफूलाई पूर्ण रुपले यो स्वच्छ हुन पुगेको हावा, यो पानी अनि यो वनजङगलमा समर्पित गरेका छन् । यस लकडाउनमा हामीले आफूलाई बुझ्ने र फर्केर हेर्ने  मौका पाएका छौँ, वर्षौ देखी थाती राखेका कामलाई पूरा गर्ने समय पाएका छौँ,गाउँघरका तिजु, काफलका रुखले पनि यस वर्ष साथी पाएका छन्। यस बखत आफूलाई र घर परिवारलाई सम्हालेर आफूलाई चिन्ने सक्दो प्रयास गर्दैछु।

हेर्ने कथाका धेरै अंकमा गोमा आमाको कथा पनि निकै प्रिय लाग्छ। केही दिन अघि मेरी आमाले उहाँलाई बजारमा भेट्नु भएको रहेछ। कथामा जसरी नै उहाँले एक टुक्का गीत पनि गाउनु भएछ र केही भलाकुसारी पश्चात छुटिनुभएछ। यति कुरा सुनाउँदा मेरी आमाको मुहारमा छुट्टै खुसी थियो। सानो सानो कुरामा पनि खुसी हुन त्याे अनुहारबाट सिकेँ पनि।

बिहानको किरणसँगै मेरा आँखाका परेली पनि झुल्के घाम र नयाँ परिवर्तन हेर्न आतुर छन्। तर सधैँ जसो मेरो दिनको सुरूवात इन्टरनेटमा “कोरोना” भाइरसको अपडेट संगै हुने गरेको छ। 

मलाई लक डाउनको तेस्रो दिन सम्म पनि थाहा थिएन “लक-डाउन”को अर्थ के थियो भनेर तर पालना भने गरिनै रहेको थिएँ। बिस्तारै फेसबुक र इन्टरनेट तिर यसको व्यापक हल्ला हुँदै गयो अनि मलाई पनि थाहा भयो। 

संसारभर अहिले महामारीले निकै त्रास पैदा गरेको छ। यसैगरी मेरो मनमा पनि एक प्रकारको डर पैदा गरेको छ। तर म बिभिन्न तरिकाले आफ्नो मन सम्हाल्ने काम गरिरहेको छु। विकल्प पनि अरू केही छैन।

मन ‘झनै आत्तियो’ भन्दै थियो हिजोको तुलनामा आज संक्रमितको संख्या बढ्दो छ। समाचारले आफ्नो धर्म छोडेको थिएन। अझ थप सतर्कता अपनाउन आग्रह गर्दै थियो। म धन्यवाद दिन चाहन्छु संन्चारकर्मी, डाक्टर, पुलिस, नर्स र अरु बिभिन्न विधाको सहयोगीहरुलाई जसले यस्तो माहामारीको बेलामा पनि यसरी कर्म गरिराख्नुभएकाे छ।

यो मेरो लागि निकै महत्वपूर्ण समय रहेको छ। मलाई हेर्न मन लागेको सिरिज, फिल्महरु हेर्नका लागि मलाई सबैभन्दा उत्कृष्ट समय मिलेको छ। मैले यो बसाइमा Money Heist, Vikings, Prison break, Narcos, The last kingdom  सिरिज र मुना मदन, पुरानो पुस्ताका फिलिम, हेर्ने कथाको छुटेको भाग र बिभिन्न डकुमेन्ट्री हेरेर दिन बिताएको छु। केही समय निकालेर म उपन्यास पनि पढ्छु।

म यो बेला आफूलाई सिकाइको समयमा सदुपयोग गरि रहेको छु। अझ भन्न पर्दा मैले अहिले भन्दा पहिले कहिल्यै यसरी डायरी लेख्ने गरेको थिइन। तर अहिले मेरो दैनिकि नै बनेको छ। म धन्यबाद दिन चाहन्छु “हेर्ने कथा” र “सपनाको श्रङ्खला” को सम्पूर्ण पात्र र टिमलाई। 

म यो समय अझ बिशेष होस् भनेर जानि नजानि भए पनि गितारमा औंलाहरु चाल्न थालेको छु। म आफू हराइएको महसुस भएको थियो, यो बसाइले म भित्रको आफूलाई खोज्न मद्दत गरिरहेको छ। मैले आजकै दिनमा मात्र हेमन्त रानाको “साइँली” गितमा धेरै थोरै बजाउन सक्ने भएको छु। जब म गितार समाएर बजाउन र गाउन सुरू गर्छु तब मलाई उज्जवल सागरको भनाइहरुले थप उर्जा र हौसला दिन्छन्।

अब त  बर्खा लाग्यो क्यारे। गाउँमा सबैजना खेति गर्नमा मस्त हुन्छन्। टुसाएकाहरु फक्रिउन्, फक्रिएकाहरु फुल हुन्, फुलेकाहरु सुगन्धित हुन्, सुतेकाहरु उठुन्, उठेकाहरु हिडुन्, हिडेकाहरू दैडिउन्, दैडिएकाहरु गन्तव्यमा पुगुन्। 

यस्तै सोच्दै र कल्पना गर्दै आजको दिन बित्छ र  त्यो भन्दा अगाडि मैले मेरा भावना, चाहनाहरुलाई यही वहानामा यो डायरी लेखेर भ्याए । 

मलाई यसरी  लेख्न प्रत्यक्ष, अप्रत्यक्ष सहयोग गर्नुहुने सम्पूर्णलाई दश औंला जोडेर नमस्कार 🙏🙏

  

                                                                                        

                                                                        

लकडाउनले म लगायत धेरैको दैनिकी फेरिएको छ।  म कर्मथलोबाट जन्मथलो फर्किएको छु । मेरो घर तराईमा पर्छ। गाउँघरका मान्छेहरु खेतबारीको काम गर्न अनि गाईवस्तु चराउने सिलसिलामा घर बाहिर निस्किरहनु पर्ने हुनाले यता मान्छेहरुको चहलपहल भैरहन्छ।                                                 

लकडाउनले देशका धेरैजसो मानिसहरु घरमै अर्थात एकान्तवासमा छन् । यसले थुप्रै क्षेत्रहरुमा प्रत्यक्ष असर पारेको छ। सुरुमा सरकारले लकडाउन घोषणा गर्दा, देशका नागरिक अनभिज्ञ थिए । म पनि अनभिज्ञ नै थिए । अहिले लकडाउन के हो भन्ने कुरा प्रायः सबैले बुझेका छन्। अत्यावश्यक काम बाहेक अरुबेला घर बाहिर निस्कन नपाए पनि नियालेर हेर्दा  केही सामाजिक कुरामा भने सकारात्मक प्रभाव पारेको देखिन्छ ।

 धेरैजसो व्यस्त हुने मानिसहरु घरमै परिवारसँग बस्दा परिवारमा खुशीको माहोल हुनेनै भयो । यस्तो अवस्थामा पारिवारका सदस्य छलफल गर्न पनि सजिलो भएको छ। मान्छेहरुले लकडाउनको समयलाई सदुपयोग गर्दै  आफूलाई मन पर्ने विभिन्न परिकारहरु घरमै बनाएर खाएको सामाजिक संजालका पोस्टहरुमा देखिन्छ।

यसरी घरमा विभिन्न परिकारहरु बनाउँदा परिवारका सदस्य तथा बालबालिकाहरुले केही सिक्ने मौका पाएका छन् । यतिमात्रै होइन बालबालिकाहरु घरमै बस्दा अन्य कुराहरु पनि सिकेका छन् । जस्तै चित्रकला, नृत्यकला आदि। लकडाउनले मानिसहरु घरमै  सिमित हुँदा घर आँगनको सरसफाइ तथा सानोतिनो मर्मत सम्भारमा पनि ध्यान दिएको पाइन्छ। 

हाम्रो गाउँतिर कसै कसैले आफ्नो घरमा फूल बगैँचा पनि बनाएका छन ।  अरुबेला  व्यस्त भएर पढ्न नपाएकाहरु यो बेला पुस्तक पढिरहेका भेटिछन्।  सृजनात्मक तथा रचनात्मक काम गर्नेहरुले पनि यो समयको सदुपयोग गरिरहेको देख्छु गाउँमा।

मेरो दैनिकी पनि यस्तै यस्तैमा बितिरहेको छ। अहिले म हेर्ने कथको सम्पूर्ण भागहरु पुनः हेरिरहेको छु। यो समयमा सबैले हेर्ने कथाका प्रेरणादायी कथाहरु आफूले हेरिसके पनि परिवारका सदस्यहरुलाई देखाउन सक्नुहुनेछ ।

तपाईंहरु जहाँ हुनुहुन्छ, सुरक्षित साथ रहनु होला। स्वास्थको ख्याल राख्दै यो लकडाउनको समय सृजनात्मक बनाउनुहोला।                    

जब चीनको बुहान सहरमा कोरोनाको आतंक मच्चिरहेको थियाे, त्यतिबेला हामी काम गर्ने देशमा त्यस्तो केही हल्ला खल्ला थिएन। हामीलाई त पत्यार नै लाग्दैन थियो कि त्यसले यति ठूलो रुप लिनेछ भनेर।

हामीले काम गर्ने छिमेकी देश इरानमा नि निकै मानवीय क्षति भैसकेको थियो। त्यसपछि यसकाे बारेमा चासो बढ्न थाल्यो। अनि मनमा डर पनि। बिस्तारै हामी काम गर्ने देशमा नि संक्रमण हुन थाल्यो। विभिन्न संचार माध्यम अनि सामाजिक संजाल मार्फत हामीले नि यसका लक्षणहरु र बच्ने उपायहरु नि थाहा पाइसकेका थियौ। त्यतिकैमा एक्कासि हामी बस्ने क्याम्पमा एउटा मिटिङ भयो र हाम्राे दैनिकीमा केही फेरबदल भयाे। कहाँ कसरी हुन्छ, सेनिटाइजर, मास्क र पन्जाको व्यवस्था गर्नतर्फ लाग्यौं। सुरुमा काम गर्ने ठाउँमा मास्क लगाउँदा मान्छेहरुले हामीबाट दुरी बढाए जस्तो महसुस हुन्थ्यो र आफूलाई मास्क लगाउदा सास फेर्न गाह्रो भए जस्तो हुन्थ्यो।

पछि यसकाे संक्रमित नेपालमा नि भेटिए रे भन्ने समाचार आए पछि मनमा डरले डेरा जमाएर बस्यो। हाम्रो जस्तो देशमा यसकाे महामारी फैलियो भने कसरी नियन्त्रणमा आउँला। त्यसमाथि झन मेरो घर त त्यो बिकट वस्तीमा छ जहाँ सामान्य रुघखोकी लाग्दा सिटामोल नि पाउँदैन। म यस्तै सोचेर रातभर काम गरेर रुममा जाँदा नि कयौँ दिन नसुतेर पुन: काममा जाने समय हुन्थ्यो।

त्यसमा पनि मैले त मेरो कम्पनीबाट भिसा नि क्यान्सेल गरिसकेको थिए। मेरो भिसाको अन्तिम मिती ७ अप्रिल २०२० थियो र कम्पनीले मलाई ‘१५अप्रिल सम्म काम गर अनि अन्तिम अप्रिलमा तँलाई घर पठाउछु’ भनेको थियो। यो कुरा यहाँ कोरोना फैलनु भन्दा अघिको थियो। मैले त घर जाने भनेर अलि अलि किनमेल नि गरिसकेको थिए। घरमा नि बैशाख अन्तिम तिर आउँछु भनेर सबैलाई खबर गरिसकेको थिए। म एकदम खुसी थिए २/३ साल पछि घर जाँदै थिए।मैले सपनाका धेरै महल बनाउँदै थिए। तर त्यत्तिकैमा कोरोनाको संक्रमण विश्वव्यापी फैलि रहँदा हामी काम गर्ने देश नि अछुताे रहन सकेन।

यहाँ दिनप्रतिदिन संक्रमित बढदै जान थाले अनि सरकारले कडा कडा निर्णय लिन थाल्यो। अलि अलि गर्दै पूरै देशमा कर्फ्यु जारी गर्यो। दिनमा लाखौ लाख मान्छेहरुले किनमेल गर्ने र भ्रमण गर्ने दुबई मल बुर्जखालिफा बुर्जअलअरब जस्ता सपिङ्ग मल र होटलहरु बन्द गर्यो। लाखौ लाख गाडी गुड्ने शेख जायद रोड एकाएक सुनसान बनायो। लाखौ यात्री बोक्ने मेट्रो रेल सार्वजनिक बस नि बन्द गर्यो। बिस्तारै यहाँ काम गर्ने मान्छेहरु बेरोजगार हुन थाले। एउटा रुम मा ५/६जना भन्दा बढी बस्न कहर हुन थाल्यो। त्यसपछि त झन मान्छेहरुको मनमा अनेक खुल्दुली र तनाव उत्पन्न हुनथाल्यो। काम नहुँदा तलब नि नहुने।

नेपालमा नि यसकाे संक्रमण बढेसंगै सरकारले नि सबै बन्द घोषणा गर्यो। अन्तराष्ट्रिय उडान नि सबै बन्द भयो। म जस्ता भिसा सकेर घरजाने भनि सपना देखेका र टिकट हातमा भएर नि जान नपाएकाहरुको सबै सपना त्यही तुहियो। अब प्रवासमा भएका सम्पूर्ण नेपालीहरुको कुनै त्यस्तो सपना छैन। बश सपना छ त , कसरी म सुरक्षित रहुँ ,परिवार कसरी सुरक्षित हुन्छ्न् र कहिले नेपाल जान पाउँछु भन्ने मात्र छ । मेराे घर जाने प्लेन त छि देशकाे अर्थ व्यवस्था धानेको वैदेशिक रोजगार अनि यहाँ कार्यरत नेपालीहरु अप्ठेराेमा पर्दा सरकारको तर्फबाट केही न केही आफ्नो पक्षमा निर्णय हुन्छ होला भनि आशा गरि बसेका छाैं हामी धेरैजना।   

सपनाका कुरा गर्दागर्दै म सपना मै हराएँछु ।अघिकै प्रसङ्गमा आउँछु। एक दिन कामबाट फर्किएर म कोठामा बसिरहेको थिए।त्यतिकैमा क्याम्प बोस आएर ‘तिमीहरु साँझ तयारी हौ है। जहाँ काम गर्छौ त्यही बस्ने आज देखि।’ हामी ५ जना सुरक्षागार्ड एउटा यहीँकै आवसिय बिल्ल्डिङ्गमा काम गर्थ्याैं। सुरुमा त अचम्म लाग्यो यस्तो महसुस भैराको थियो कि म आफ्नो घर परिवार छोडी टाढा जाँदै छु। हुन त परदेशमासँगै एउटै रूममा बस्ने  सबै परिवार जस्तै भैहाल्छ्न्। त्यसपछिदेखि हामी हाम्रो क्याम्पबाट सिफ्ट भएर यतै काम गर्ने ठाउँमा हालसम्म पनि बसिरहेका छौ। मेरो अन्तिम डिउटी १५ अप्रिल भने पनि अन्तिम अप्रिलसम्म गर भन्ने आदेश दिएको छ। त्यही कम्पनीको आदेशलाई पालना गरेर काम गर्दै छु। नेपाल सरकारले हामीलाई प्राथमिकता दिन्छ होला भन्ने आशामा हामी लाखौ नेपालीहरु बसिरहेका छौ।

घरबाट ‘के छ कस्तो छ त्यताको अवस्था’ भनेर धेरैले सोध्नु भयो। हाम्रो घर तिर फोन त बडा मुस्किलले लाग्छ। अब इन्टरनेटको के कुरा गरौ। म पहिला हप्ता मा १/२ पटक मात्र फोने गर्ने मान्छे, अहिले दैनिक फोन गर्छु। मैले कुनै दिन फोन नगर्दा उताबाट खबर आइहाल्छ ‘किन फोन नगरेको’ आमाले चिन्ता मान्नु भाको छ। यस्तो अवस्थामा हामीले घरपरिवारलाई कति सम्झिन्छौ होला! उनीहरुले कति सम्झिन्छन् होला! घरमा टिभी छैन। आमाले थोत्रो बिग्रेर कुनामा फालेको रेडियो बनाउन लगाएर समाचार सुन्छिन् रे!

म जस्ता लाखौ छोरा छोरी प्रदेशमा बिचल्ली अवस्थामा छ्न्।न काम, न पैसा, न खाना, केहीको ठेगान छैन। यस्तो बेला हामी के गर्ने ? हाम्रो एउटै मात्र अनुरोध सरकार सामु। हाम्रो उचित सुरक्षित व्यवस्थापन हुन पर्यो। आज यो डायरी पनि मैले समय धेरै भएर लेखेको हैन १२/१४ घण्टा काम गरेर रूम आएर सुत्न खोज्दा निद्रा नलागेर मनमा उठेका र घटेका कुरा मात्र लेखेको हुँ ।

 हस् त मेरो डायरी यही अन्त्य गर्ने अनुमति चाहान्छु। 

जिन्दगीकाे सँधै एउटै रुटिन उत्साह त खासै थिएन तैपनि दिन हो बितिदिन्छ, म हुँ बिताइदिन्छु ।

पहिलो बर्ष हो अरबमा। निन्द्रा मजाले नखुली नै a/c को भ्यार्‍र्‍र आवाज सधैं झै… बेड छेउमा रहेको टेबल माथिको रिमोटले बन्द गरिदिएँ। सँगै भएको मोबाइल ताने अनि थाहा भो बिहानको ९:३० भएछ। टाइम चेक पछिको दोस्रो काम १ मेसेज, ३ फेसबुक नोटिफिकेसन अनि  6 message from 3 chat on whatsapp , message र facebook notification ।ले कहिलै प्राथमिकता पाएनन् । म सिधै whatsapp मा घुसेँ। प्यारी मान्छेको Good morning रिप्लाई गरेपछि दोस्रो छोडेर तेस्रो chat मा ट्याप गरे दोस्रो यो कारणले छोडेको हो कि त्यो एउटा Group को message थियो र तेस्रो कम्पनीको message थियो । हेरे केही थिएन। बन्द गरि फेसबुक खोले अनि फेसबुकका पाना पल्टिँदै जाँदा नारायण कार्की दाजुले share गर्नु भएको हेर्ने कथा को lockdown Diaries मा  भएको कथा पढे र मलाई पनि लेख्न मन लग्यो। म खासै लेख्दिन। अँ कहिलेकाही प्रयास भने गर्ने गर्छु । कसरी सुरु गर्नेहोला सोच्न नपाउँदै पेट्भित्र मुसा दौडन थलिसकेछन्। यस्तोबेला घरको याद बिछट्टै आउने। सुति सुति बेड टी र नास्ता ल्याइदिन यो बिरनो मुलुकमा को नै छ र!

उठेर खाना बनाए र खाँए। धन्न यो माहामारीको बेलामा नजिकैको सुपर मार्केट बन्द भएको छैन र कम्पनीले पनि समयमै सेलरी दिएकै छ। तैपनी एक महिना बढी सम्मको खाना स्टक राखेको छु । चामल, दाल, चाउचाउ, चिनी, चियापत्ती, नुन, तेल, मर-मसला आदि अनि टमाटर र अरु सब्जी चै मार्केट बन्द नहुन्जेल हप्तामा एकपटक जाँदैछु। गत हप्ता नजिकैको Jumla Express जाँदा पन्जा र मास्क नलगाइ पस्नै दिएन ।

आज Night shift छ शैक्षिक संस्थामा। दिनभरी रूम र किचन। यति नै हो दैनिकी । गत ६ महिना देखि मेरो duty यस्तै छ लगभग। जहिले क्वारेन्टाइन। shift भने चेन्ज हुन्छ कहिले day त कहिले night

खाना खाएपछि फेरि बेडमा पल्टिएको म कथा कसरी लेख्ने सोचिरहेको बेला एउटा रुपेन्देही जिल्लाको साथीको message आयो। याे त्यही साथी हो जो म सँगै नेपालबाट आएको थियो र अहिले अबुधाबीमा लुब्र संग्रहालयमा काम गर्दैछ ।

पिडा सबैको उहीँ त हो । विश्व भरी महामारीको रुप लिएको कोभिड १९ र त्यसबाट भएको असुविधा भन्दै थियो। ‘नेपालबाट  आउँदा लिएको ऋण अझै तिरेर सकिएकाे छैन। यो कोरोनाले गर्दा ड्युटी अफ भाको आज ५ दिन भो । यही ICAD लेबर क्याम्पमा बिना ड्युटी बसेकाे छु।’

उसकाे कुरा सुनेर मन अमिलो भयो। मेरो भने शैक्षिक संस्थामा डिउटी थियो। त्यसैले मेरो अफ थिएन र मेरो बसाइ पनि यही थियो। म नि नेपालबाट आउँदा सुरुमा ऊसँगै त्यही लेबर क्याम्पमा २३ दिन बसेको थिए।

यहाँ विदेशी मजदुरहरुकोलागि विभिन्न ठाउँमा लेबर क्याम्प छन्। जहाँ प्राय सबै कम्पनीहरुले आफ्ना कामदार राखेका हुन्छन्। अनि एउटा रुममा ८ देखि १२ जनासम्म हुन्छन्। एउटा तलामा २० देखि ३० वटा रूम अनि २ देखि ५ तले बिल्डिङहरु त कत्ति हो कत्ति। Average मा ४/५ वटा रुमको लागि ठूला ठूला toilet र bathroom यद्यपि नियमित सफाइको चै प्रबन्ध गरिएको हुन्छ। अरब बसाइको सात महिना चलिरहँदा सुरुवाती दिन र ट्रेनिङ  परीक्षा गरि २३ दिन बाहेक अरु बेला क्याम्पमा नबसेकोले मलाई त्यहाँको बारेमा धेरै जानकारी छैन। जे होस् यो कोरोनाको माहामारीमा अन्यत्र भन्दा क्याम्पमा संक्रमणको फैलन सक्ने सम्भावना अलिक बढी नै हुन्छ। तर के गर्नु, लगभग सबैको त्यहीँ बस्नु भन्दा अर्को बिकल्प हुदैन र छैन पनि!

ओहाे !! कस्तो गर्मी साच्चै a/c त बन्द पो छ ।फेरि अन गरेँ।सितल हुँदै गयो म भने facebook को भित्तो स्क्रोल गर्न थाले। केही थान birthday wish र news update नियमित समाचार अचेल निकै कम सुन्छु। कोरोना बाहेक अरु समाचार खासै हुँदैन पनि। अँ , नेपाल एम्बेसि, अबुधाबी पुलिस, खलिज टाइम्स, गल्फ न्यूज, सेतोपाटी, नागरिक, उज्यालो लगायतका पेजहरुबाट पर्याप्त सूचना चैं लिएकै हुन्छु ।

ए ! १२ बजिसकेछ! एकपटक natural call एटेन्ड गरेपछि साबुन पानी प्रयोग गर्ने त पुरानै बानी हो। तर अचेल हरेक चिज छोएपछि कि त सेनेटाइजर कि त साबुन पानी । सकेसम्म सुरक्षित त हुनैपरो। नत्र सात समुन्द्र पारीको यो देश अनि रुघाखोकी, ज्वरो या कोरोनासँग मिल्दोजुल्दो लक्षण देखिएमा कम्पनीमा जानकारी गराउनै पर्ने supervisor को निर्देशन। हैट्ट !!!

सहर बसेको पनि ६ वर्ष भैसकेछ । गाउँबाट एस.एल.सी दिएर उच्च शिक्षा हासिल गर्न काठमाडौँ छिरेको म ठिटो , हेर्दा हेर्दै २४ वर्ष लागि सकेछु । गाउँकै एक सामान्य सरकारी विद्यालयबाट एस.एल.सी प्रथमश्रेणीमा उतीर्ण हुँदा के के न पाए र जस्तो भएकाे थियाे। साथमा केही सपना बोकि काठमाडौँ  छिरेको म गाउँ र काठमाडौको वातावरणमा आकाश जमिनको फरक रहेछ भन्ने अनुभूति त्यतिबेलै गरे ।

एक वर्ष अगाडि व्यवस्थापन संकायमा स्नातक सकिसकेको म जागिरको लागि भौतारिरहेको थिए। गाउँबाट बुवाले गाउँमै आएर केही गर भन्नुभएको कुरा अहिले लकडाउनको समयमा झलझल्ती याद आउँछ। हुनपनि लकडाउनले मलाई व्यक्तिगत रुपमा धेरै कुरा सिकाएर जान्छ जस्तो अनुभव मअहिले गर्दै छु । लकडाउनकै कारण गाउँ जान नपाएपनि म गाउँमा आमाले पकाएको खाना र  बुवाको त्यो उत्तरदायित्व मिसावट वाणीबाट पटक पटक टोलाइरहन्छु । मास्टर दोस्रो सेमेस्टरको परीक्षा हुँदाहुँदै लकडाउन भएको र अफिसको केही कामकाजले गर्दा गाउँ जानबाट वञ्चित भएको थिए।

आफैमा चित्त बुझाएकाे छु । जीवनभन्दा ठूलो कुरा के नै छ र? डेरामै बसेर आफूसंग जे छ त्यही खाएर बाहिर ननिस्किकन मैले कोरोनाभाइरस न्यूनिकरण गर्न भूमिका खेल्दछु भने यसमा दुखी हुने कुरा नै के छ । यसो सोच्छु, हाम्रो  जस्तो देशमा यसले युरोप,अमेरिका जस्तो महामारीको रुप लियाे भने त हामीलाई बाँच्न पनि धौँ धौँ पर्नेछ। त्यसैले आफ्नो मनलाई सकभर सकारात्मक राखेर केही सिर्जनात्मक काम गर्न खोज्छु ।

इन्टरनेटमा युट्युब हेरेर केही मिठा परिकारहरु  बनाउन कोसिस गर्छु । अनि युट्युबकै मद्दतले आफ्नो शरीरलाई स्र्फूर्त राख्ने टिप्सहरु फलो गर्छु ।हुनपनि यो समयमा इन्टरनेटको सही सदुपयोग गर्न जानेमा असल साथी हुँदोरहेछ। तर पनि बुवाआमासँग भैदिएको भए अर्कै मज्जा हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ । त्यो न्यास्रोपनलाई थाती राख्दै फेरि युट्युबमै प्रेरणात्मक भाषण हेर्छु, पुराना साथीहरुसँग कुरा गर्छु । स्नातकतह पढ्न भनि विदेशिएका साथीहरुको गुनासो सुन्छु। अनि सोच्छु,यो परिस्थितिमा उनीहरुभन्दा आफू धेरै नै भाग्यमानी रहेछु । कमसेकम हामीलाई कलेज शुल्क, खाने खर्चको तनाव त छैन ।

यही लकडाउनकै कारण आफूले काठमाण्डौ आएर सिकेको कुरा मनन र चिन्तन गर्ने भएको छु ।आफूले आफैलाई अझै बुझ्न पाएको छु । आफूमा भएको कमजोर पक्षलाई अझ बढी केन्द्रित गरी सुधार्ने प्रयत्न गरिरहनेछु। हाम्रो पुस्ताकाे २०७२ सालको भूकम्प देखि लिएर यो लकडाउनको अवस्थालाई साक्षात्कार अनुभव, सायद पछिल्लो पुस्तालाई कथन गर्न साँचिएको हुन सक्छ ।जीवनमा कस्तो कस्तो चुनौति अनि अवस्थालाई स्विकार गर्न बाँकी छ भने यो त विश्वभर आइरहेको भुमरी र आपत्ति हो। धैर्य राखे यो अवस्थाबाट पार अवश्य पाउन सक्छौँ ।

हुन त अरुको डायरी पढ्न रमाइलो लाग्छ ! तर मैले भने तिमीलाई पहिलो चोटी सम्झिने कोसिस गरेकी छु । 

पहिलो चोटि तिमीसँग मित्रता गाँस्दा आफ्नो जीवनको अभिन्न अंगकाे बारेमा तिमीलाई केही बताउन चाहे। मेरो जीवनको महत्वपूर्ण अङ्ग अर्थात ‘मेरी आमा !’

सानैदेखि परिवारसँगै हुर्किने मौका पाएँ । परिवारबाट टाढा छुट्टै बस्ने अनुभव नै भएन । मैले पहिले देखि नै सोच्ने गर्थेँ, “आफूलाई पढाइको कति तनाव छ । कसरी राम्रो गर्ने होला? कसरी बाआमालाई खुसी बनाउने होला? कसरी गुरुको आज्ञा पालना गर्ने होला? कति सङ्घर्ष गर्नुपरेकाे छ! भविष्यमा यति पढेर पनि केही गर्न सकिएन भने कति बेइज्जत हुन्छ होला!” 

यस्तै तनाव, पिर र चिन्ताले आफूलाई बाँध्दा आमालाई हेर्थेँ । अनि लाग्थ्यो “आहा! कति रमाइलो जिन्दगी !” लाग्थ्यो “आमाको जस्तै जिन्दगी भए त क्या मजा! न कतै पढ्न भन्दै जानुपर्ने, न कसैलाई खुसी पार्नुपर्ने, न कसैलाई रिजाउनुपर्ने, न केही कारणले आफ्नो बेइज्जत हुन्छ कि भनेर चिन्ता गर्नुपर्ने । कति रमाइलो त्यो जिन्दगी। त्यसरी बस्न पाएँ त।” आमालाई कसैलाई खुसी पार्नै पर्दैन भने पनि मैले नै कहिलेकाहीँ समयमा खाना नपाक्दा, नुन मरमसला कहिलेकाहीँ ट्वाक्क नलाग्दा “अरु के काम छ र आमाको? त्यति जाबो काम गर्न पनि गाह्राे हुने आफूले के के काम भ्याउनुपरेको छ !” भनेर गाली गर्थेँ । आमाले थाकेँ भन्दा “केही नगरी थाक्ने कस्तो खालको ज्यान होला” भन्ने सोच पनि आउँथ्यो । 

लकडाउनले सबैतिर अस्तव्यस्त भएको बेला मेरो सोचमा भने केही परिवर्तन आएको छ । आमाको कामलाई अझ बढी नियाल्ने मौका मलाई लकडाउनले दिएको छ । अरु बेला बिदा नै भएपनि आफ्नो पढाइ तथा अन्य काममा व्यस्त भएर होला, आमाको यो घरमा, मेरो जिन्दगीमा योगदान के छ भनेर मैले त साँच्चै कहिल्यै बुझेकी नै रहेनछु। तर अहिले हेर्छु र अचम्म लाग्छ “कसरी भ्याउनु भएको होला त्यति सबै काम?” लकडाउन नहुँदा जुन समयमा आमा उठ्नुहुन्थ्यो , त्यही समयमा पनि अहिले पनि उठेर घर सफाइ, न्वाइ ध्वाइ, व्यायाम र योगा, पूजा पाठ, चिया, खाना, सरसफाइ, खाजा, हामीलाई पढ्नुपर्छ भन्ने प्रेरणा, कहिले विभिन्न शारीरिक र मानसिक गेम खेलाउने, बत्ति कात्ने, फूल स्याहार्ने, फेरि बेलुकाको खाना र हामीलाई सुताएर बल्ल आफू सुत्ने काम गरेको नियालिरहेकाे छु।  आमाको यति काम देखेपछि अहिले त म अब आमालाई धेरै गाह्रो भयाे होला भनेर सघाउन पनि थालेकी छु । आमाको शरीरमा कहिलेकाहीँ तेल लगाएर माडिदिन्छु । आमासँग बसेर ‘हेर्ने कथाका’ विभिन्न अङ्कहरु हेर्न थालेकी छु । आमा अहिले निकै खुसी हुनुहुन्छ । 

लकडाउनले मात्र मलाई यो पनि अनुभूति गरायो कि आमाकाे पूरै जिन्दगी परिवारको बारेमा सोचेर मात्रै बितेको! आमा भएको भएर मात्र जीन्दगीमा सुख रमाइलोपन, सहजता, सम्बृद्धिले बास गरेको छ । धेरैले भनेको सुन्छु “गृहिणीको, आमाको घर बस्ने बाहेक के काम हुन्छ र !” तर लकडाउनले बुझायो आमाले नै हाम्रो जीन्दगी स्वर्ग स्वरुप बनाइदिनुभएको छ । धन्यवाद आमा !! सम्पूर्ण आमाहरूलाई कोटी कोटी प्रणाम ! 

याे स्वास्थ्यकर्मीहरुले आफ्नो जीवनलाई खुकुरीको धारमा राखे झै गरेर काम गरिराख्नु परेको छ । काम नगरौँ भने पनि सकिन्न।गर्न पनि डरमर्दाे। तर यो स्वास्थ्यकर्मीको जिम्मेवारी हो ।

म पनि एक स्वास्थ्यकर्मी हुँ। देशमा लकडाउन छ । मलाई भने लकडाउनले झनै बढी संवेदनशील व्यस्त र अझै जिम्मेवार बनाएको छ। मैले काम गर्ने अस्पतालले आकस्मिक सेवा, अन्तरंग सेवा र बहिरंग सेवा प्रदान गरि नै राखेको छ। कुष्ठ राेगबाट प्रभावितहरू, टिबि, मधुमेह र टाढा टाढाबाट जुनसुकै समस्या लिएर आउनु भएका बिरामीहरुलाई पनि अस्पतालको टिमले सेवा दिइरहेकै छ ।

म साँढे आठ बजे ड्युटी जान्छु र तीन बजे फर्कन्छु। आवश्यक पर्याे भने जुनसुकै समयमा पनि अफिसमा उपस्थित हुन्छु। अस्पतालमा मेरो जिम्मेवारी भनेकाे आवश्यक पर्ने औषधी आपूर्तिको व्यवस्थापन र बिरामीहरुलाई औषधी वितरण गर्नु हो । लकडाउन भन्दा अगाडि दैनिक ५०० देखि ६०० जना बिरामीहरु आउने गर्थे। अहिले भने मोटामोटि २० देखि ३० जना आउने गर्छन्। मैले औषधी दिने बेलामा ‘कसरी आउनु भयो?’ भनेर साेध्ने गर्छु। कतिपय बिरामीहरू हिँडेर, कोही साइकलमा, बाइकमा त कोही एम्बुलेन्स समेत रिजर्व गरेर आएकाे बताउनु हुन्छ।बिहान खाए बेलुका के खाने। दैनिक ज्यालादारी काम गर्ने बिरामीहरू एम्बुलेन्स रिजर्व गरेर ३००० देखी ४००० सम्म पैसा तिरेर औषधी लिन आउनुपर्ने अवस्था छ । गरिबहरुको लागि निकै सकस भएकाे छ यो लकडाउन ।

धन्न म कार्यरत अस्पतालले दुःखी, गरिब, असक्त, अपाङग, कृष्ठरोगी र प्रभावितहरुलाई सम्पूर्ण सेवाहरु र औषधी फ्रिमा दिन्छ।तर कहिले सम्म होला यसरी लकडाउनमा बसेर काम गर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरुले ।

पहिला पहिला फार्मेसीको झ्यालमा औषधी लिनेको भिड हुन्थ्यो। तर अहिले भने एउटा बिरामी औषधी लिन आयो भने पनि मनमा कस्तो कस्तो बिचारहरु आउँछन्। किनभने यस अस्पतालमा भारतबाट जाँच गर्न आउने बिरामीको संख्या पनि धेरै नै हुन्छ। त्यसैले कोरोनासँगै लिएर आएका छन् कि अथवा कोरोनाको संसर्गमा भएका व्यक्तिहरु पनि आएका छन् कि भनेर मन डराइरहेको हुन्छ। अहिले तराईका जिल्लाहरुमा प्राय मानिसहरु विदेश तथा भारतबाट आउने भएकोले मनमा त्रसित भएर काम गर्नु परेको छ । यो कोरोनाको डर कहिलेसम्म हो? अत्यास लाग्न थालिसक्यो। तापनि सामाजिक दुरीलाई कायम राख्दै औषधी बितरण र परामर्श दिने गर्छु ।

सुरु सरुका दिनमा लाग्थ्यो,कोरोना त जहाज चढेर मात्र आउँछ। तर होइन रहेछ। यो त हिँडेर, बसमा, ट्रेनमा ,साईकलमा जेमा पनि आउँदो रहेछ । जुनसुकै ब्याक्तिबाट पनि आउन सक्दो रहेछ।  हरे कस्तो दिन आयो, मान्छेसँग मान्छे डराउनुपर्ने । यतिखेर म स्वर सम्राट नारायण गोपाल ज्यूको गीत ‘मुटु माथि ढुङ्गा राखि हाँस्नु पर्या छ’ सम्झिन्छु ।

म अस्पताल परिसरभित्र बस्छु । अहिले अस्पतालको परिसरमा क्वारेनटाइनको व्यवस्था छ । यस्तो बेलामा सरकार र जनतालाई सहयोग नगरे कहिले गर्ने भनेर १० बेड राखिएकाे छ । अहिले यहाँ ५ जना क्वारेनटाइनमा छन्। म दैनिक बेलुका आधा घण्टा अस्पताल परिसर घुम्थेँ जसले स्वास्थ्यलाई फाइदा हुन्थ्यो। तर अहिले म घुम्न छोडेर बालबालिकासँग टेवुलटेनिस खेल्छु। घरमा आएर थप व्यायाम गर्छु । आफूलाई स्वस्थ राख्नु नै महत्वपुर्ण कुरा हो यो समयमा ।

कोरोनाको बारेमा समाचार सुन्छु। स्थिति राम्रो छैन बिरामी बढ्दो क्रममा छन् । विदेशतिर त स्वास्थ्यकर्मी र डाक्टरहरको समेत मृत्यु भएको समाचार छ। मनोबल बढाएर काम गर्न खोज्छु तर घरीघरी त झसंग हुन्छु। आखिर मेरो पनि त मनमै हो ।

मेरो परिवारका तीन जना अस्पतालमै काम गर्छौं । झन् हामीलाई केही हुने हो कि भनेर मनमा धेरै कुराहरु खेल्छन्। अनि घरमा खाना राम्रो खाएर शरीरको प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउनुपर्छ र मनोबल बढाएर काम गर्नुपर्छ भन्ने सल्लाह गर्छाैं । कस्तो त्रासको जिन्दगी हामी स्वास्थ्यकर्मीको।।

कामको सिलसिलामा म मलेसिया आएको आउँदो अगस्ट ४ तारिखमा ६ वर्ष पुग्छ। म अगस्टको १/२ तारिखमा घरमा जाने आशामा बसेको छु। म यहाँ सुरक्षागार्डको काम गर्दैछु। सुरक्षागार्डलाई न त छुट्टी मिल्ने न त आराम नै मिल्ने। नियमित कामको सास्ती पाएको अवस्थामा लकडाउनले गर्दा ड्युटीमा मलाई केही राहत मिलेको छ । मलेसियामा अहिले देशभर कोभिड-१९ रोगले गर्दा मार्च १८ देखि अप्रिल २८ सम्म लकडाउन छ । लकडाउनले गर्दा मैले काम गर्ने अफिस पनि बन्द छ। मेरो नियमित दिनचर्या ५:३० बजेको मोबाइलको अलार्मसँगै सुरु हुन्छ ।

बिहानै उठ्यो, खाना पकायो, नुहायो, खाना प्याक गर्यो र ६:३० मा झोला बोकेर नियमित काममा हिँड्यो । मेरो ड्युटी बिहान ७ देखि साँझ ७ बजेसम्म हुन्छ । म मलेसियाको पहाडी क्षेत्रमा बस्ने भएकोले यहाँ उकाली र ओराली गर्दै ड्युटी जानु पर्छ । बिहानको आधा घण्टा पैदल हिडेर ड्युटी जाँदाको बेग्लै मजा हुन्छ  किनभने चिसो हावा, मनिसहरुको मर्निङ वाक र उज्यालो हुँदै गर्दाको चरीको चिरबिर आवाजमा हिडेंकाे पत्तै हुँदैन । मलाई पनि बिहान मर्निङ वाक हिँडेको जस्तै लाग्छ ।

ड्युटी ७ देखि सुरु हुने भएपनि अफिस ९ बजे देखि खुल्छ र कामको चाप बिस्तारै बढ्दै जान्छ। दिनभर ड्युटीमा यताउता गर्दागर्दै साँझको ६ बजे अफिस बन्द हुन्छ। अफिसका सबै स्टाफहरु घर हिँडेपछि म साथीलाई कुर्दै दिनभरको थकाइ मेट्छु । जब साथी आइपुग्नुहुन्छ तब म फेरि आफ्नो झोला बोक्छु अनि उही उकालो र ओरालो बाटोमा हस्याङफस्याङ गर्दै कोठातिर लाग्छु ।

कोभिड-१९ रोगले गर्दा कम्पनी बन्द भएको हुँदा ड्युटीमा मलाई आनन्द छ। कम्पनीमा सुरक्षागार्ड अन्तिम अवस्थासम्म पनि खटिनु पर्ने भएकाले मेरो छुट्टी भने छैन तर राहत मिलेको महसुस भने गरेको छु। यहाँ सुरक्षागार्ड बाहेक घाँस काट्ने कामदार अरु तीन जना आउँछन्। त्याे पनि हप्ताको तीन दिन मात्र। सफा गर्ने दुई जना स्टाफ भने नियमित आउँछन्। अहिले मैले बिहान र बेलुका यिनै कामदार र सुरक्षागार्डको बारेमा कम्पनीका मान्छेलाई रिपोर्टिङ गर्ने मात्र काम हो।

आजभोलि दिनभर आरामले एक्लै बस्ने र मोबाइल खेलाउने काम हुन्छ। अहिले काम सजिलाे भएकाले मलाई त लकडाउन थप भए हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ बेलाबेलामा। तर के गर्नु फेरि तलब भनेको समयमा नपाइने हुँदा छिटो खुले हुन्थ्यो भन्ने पनि लाग्छ। कम्पनीबाट मोबाइलमा मेसेज पनि आइसकेको छ – यो महिना खाना खर्च मात्र दिन्छु बाँकी तलब अर्को महिना सबै दिन्छु भनेर । हुँदैन यो महिना चाहिन्छ भनौं भने पनि कसरी भनौं सबै अफिसियल काम बन्द छ। तलब भन्दा पनि ठूलो चिन्ता त यो साल म बेलैमा घर जान मिल्दैन कि भन्ने पो छ।

आशा राख्द छु छिटै कोभिड-१९ रोगको अन्त्य होस् । म समयमै घरमा जाने वातावरण मिलोस् ।

चैत्र १० गते सोमबारको दिनसम्म कार्यालय जानु परिरहेको थियो। एकाएक साँझको करिब ६ बजेतिर समाचारमा सुनेँ “भोलिबाट सरकारी कर्मचारीलाई घरबाटनै काम गर्ने वातावरण मिलाइने भयो।” लामो समयदेखि घर जान आत्तिरहेको मेरो मन खुसी हुँदै इसेवामा फ्लाईटको टिकट हेर्न पुग्यो । किनकी लामो दुरीका गाडीहरु दुई दिन अघिबाट नै बन्द भैसकेका थिए। भैरहवा, नेपालगंज, पोखरा कहाँको टिकट दर कति । अहिलेको अवस्थामा कहाँ जान उचित भनेर सोच्दै मात्र के थिएँ “देश भोलि बिहान ६ बजेबाट लकडाउनमा जाने सरकारको निर्णय” भन्ने अर्को समाचार आयो।

म बानेश्वरमा होस्टलमा बस्दै आएको थिएँ । एकाएक मनमा डर पैदा हुनथाल्यो। पूरै ठप्प भएपछि होस्टलमा कसरी बस्ने भन्ने चिन्ताले सताउन थाल्यो। भैँसीपाटीमा बस्ने ठूलो ममीसँग बरोबर फोन सम्पर्क भैरहन्थ्यो। त्यस दिन पनि समाचारहरु सुनेपश्चात हतारमा मलाई फोन गरेर ठूलममीले भन्नुभयो, “भोलि बिहान ६ बजे भित्र आइपुग्दैनो होला तिमी। ट्याक्सी खोजेर सामान लिएर आजै आऊ।”  

सम्पूर्ण सामानहरु होस्टलबाट निकाल्नुपर्ने थियो। न सामान प्याक गर्न सहज न ट्याक्सीमा नै अट्ने। अतालिँदै सामान प्याक गर्दै गोंगबु बस्ने दाजुको भ्यान मगाएँ। दाजु आफै भ्यान लिएर आउनुभएको थियो। सामान लोड गरेर अघि अघि भ्यान अनि पछि पछि स्कुटरमा कुद्दै रातको १० बजे ठुलममीकोमा आइपुगेँ। यसरी हतार हतार आउँदा मलाई लागेको थियो, लौन नि कसैले लखेट्दै छ यसरी। आखिर के हो यो कोरोना भाइरस।

२०७६ साल मंसिरमा बिहे लगत्तै म कामबाट सरुवा भइ काठमाडाैँ आएको थिएँ । जागिरे बुहारी भएर बिहे पश्चात घर बस्ने अवसर जुरेन। काठमाडाैँ आएपछि नजिकिँदै गरेको लोकसेवाको परीक्षालाई ध्यानमा राखेर मैले केही समय होस्टल बस्ने निर्णय गरेको थिएँ । पढाइले सोचे अनुरुपको गति लिन नसकेतापनि चैत्र महिनामा परीक्षा दिएपछि मात्र घर, माइती दुवै ठाउँ पुग्नुपर्ला भनेर चित्त बुझाउँदै बसिरहेको थिएँ। एकाएक काठमाण्डौँमा लकडाउन भएर बस्नुपर्यो ।

लकडाउन हरेक हप्ता बढेसँगै मेरो घरको बुवा ममीहरु नयाँ बुहारी बिहे पछि घरमा बसेकै छैन भन्दै निकै आत्तिनुहुन्छ। अनि काठमाडाैँ बर्दघाटसम्म बुहारीलाई  ल्याउनकालागि कहिले एम्बुलेन्स त कहिले रासनको ट्रक लगायतका उपायहरु सोचिरहनुहुन्छ। तर यस्तो जोखिमको अवस्थामा हामी जस्ता बुझेका व्यक्तिहरुले भावनामा बगेर गलत कार्य कदापि गर्नुहुँदैन। हामी धैर्यवान र संयमित हुनैपर्छ। माइतीका बा आमाको दुख उहाँहरुकै मनमा छ। जन्माएर यहाँसम्म पुर्याएको छोरी, पढ्दा होस् या जागिर गर्दा टाढा टाढाबाट यात्रा गरेर प्राय भेट्न आइरहने छोरी, बिहे पछि यतिका महिनामा एक पटक पनि घर आइन भनेर सोच्नु हुँदो हो। सबै छोरीहरुलाई आत्मनिर्भर बनाएका मेरा बा आमा निकै व्यवहारिक हुनुहुन्छ। बाहिर नदेखाएपनि फोन गर्दा सिधै मेरो मुटुमा वाण लाग्छ। अनि भिडियो कल गर्दा मलिन अनुहार देखिन्छ। तैपनि दरिलो भएको देखाउने सक्दो कोसिस गर्नुहुन्छ उहाँहरु किनकी तत्कालको अवस्थामा मुटु दरिलो पार्नुको अन्य कुनै विकल्प छैन।

माइतीको माया एकातिर, घरको माया एकातिर र श्रीमान एकातिर भए पनि समयले थप धैर्यवान बन्न सिकाएको छ मलाई। जहाँ छु घरमा जस्तै सुरक्षित र सुखी छु । हरेक दिन ठूलाेममी र ठूलबुवाबाट नयाँ कुराहरु सिक्दै छु। यो समयलाई घर परिवार र व्यवहारका कुरा सिक्ने अवसरको रुपमा लिएको छु मैले। भनिन्छ सुख आफ्नो हेर्नु दुख अरुको। यो समयमा घर, माइत या श्रीमानसँग हुन पाएको भए हुने भन्ने मात्र न हो अरु त के कमी छ र यहाँ मलाई। नियमित रुटीन बनेको छ। बिहान सबेरै उठ्ने, सरसफाई गर्ने, भान्छामा बुवा ममीको सहयोगी हुने, योगा गर्ने, टीभी, इन्टरनेट चलाउने, मन लागे पढ्ने आदि इत्यादि । आफ्नो संसारबाट बाहिरिएर हेर्याे भने बिचरा बस्ने, खाने नभएर अलपत्र परेका कति व्यक्तिहरुबारे सुन्छौँ, देख्छौँ हामी । यस्तो कुराले मन कुँडिएर आउँछ।

लकडाउनको २१ औँ दिनसम्म आइपुग्दा मन कुनै बेला थोरै अत्तालिएको छ। के भइरहेको छ र कहिले सम्म यत्तिकै हुने हो भन्ने लाग्छ । तर हामी अत्तालियौँ, कमजोर भयौँ भने परिस्थिति सहज कहिल्यै हुन सक्दैन। परिस्थिति जतिनै विषम भए पनि, भित्री मनोबल कहिँ कतै डगमगाएता पनि एकछिन अत्तालिनु, कमजोर महसुस गर्नु स्विकार्य हुन्छ तर कमजोर परिस्थितिले आफूलाई धरमराउन दिनुहुँदैन। अँधेरी रात पछि सुनौलो बिहानी अवश्य आउँछ। जब हामी निराशा बिच दरिएर आशावादी हुन सक्छौँ तब मात्र हाम्रो जीवन सार्थक हुन्छ।

यस पटक पनि मलाई आशा अनि भरोसा छ, विश्वव्यापी रुपमा आतंक मच्याइरहको कोरोना भाइरस पनि एक दिन परास्त भएर जानेछ। मेरो देश साथै विश्व नै सामान्य अवस्थामा आउनेछ । निकट भविष्यमा म मेरो घर परिवारलाई भेट्न पाउँनेछु।

नयाँ साल २०७७ को सबैमा शुभकामना।

म आफ्नो घरमा बन्दाबन्दिमा रहेर झ्यालबाट देखिएको राहत बितरणका नमूना हेरिरहेकाे छु। र केही पात्रहरूको बारेमा तपाईंलाई बताउँदैछु।

पहिलो पात्र : यी पात्र शारीरिक रूपमा अपाङ्ग हुनुहुन्छ तर स्नातकोत्तर गर्नुभएका।उहाँकी श्रीमती पनि शारीरिक रूपमा श्रीमान जस्तै हुनुहुन्छ तर सरकारी तलब लिने सेवामा हुनुहुन्छ। त्यो घरमा एउटा गैरसरकारी, गैह्रनाफा मुलक संस्थाको बोर्ड झुन्डिएको छ जुन वहाँको अपाङ्गता संग सरोकार राख्छ । उहाँको आफ्नै पक्की घर छ, २/४ वटा ५०/६० लाख पर्ने घडेरी र ब्याजमा रकम लगानी गर्नु भएको बुझिन्छ। उहाँहरुका छोराछोरी पनि बाहिर कतै पढाइ गर्छन् वा बिहेवारी गरेर छुट्टै बस्छन्, एकदुई बर्ष आगाडि देखिन्थे आजकल देखिदैनन्। यो बन्दाबन्दी पछाडि एउटा सरकारी गाडी उहाँको निवासमा आयो। सायद काेही आयो भन्ने लाग्यो र त्यति वास्ता गरिन। केही दिनपछि दुईवटा निजी गाडी आए। पहेंलो र निलो हाफ जकेट लगाएका मुख मास्कले ढाकेका मानिस राहत लिएर आएका रहेछन्। फोटो खिचे र गए। अनि फेरि पछि स्थानीय वडाबाट पनि त्यहीँ घरमा राहत ल्याएर दिएछन्।  

दोश्रो पात्र: यी पात्र तराई मूलका हुन्। एक श्रीमती र दुई बच्चा गरि ४ जनाको परिवार छ। हातमा सुनको औँठी छ, जग्गा भाडामा लिएका छन, ४/५ जना कवाडी संकलन गर्नेलाई रोजगार दिएका छन। बन्दाबन्दी पछि देखिएका छैनन्। घरतिर लागे कि! अघिल्लो महिना कवाडी लिन घरमा बोलाएको बेला सोधेको थिएँ, के छ कमाइ धमाइ ? उसले कपाल कन्याउँदै भन्यो ” के हुनु र सर पोहोर घरबाट ५ लाख ल्याएर यही जग्गा भाडामा लिएर टहरो बनाएर काम सुरु गरेँ, अहिले त्यो पैसा फिर्ता गरेँ, जग्गा भाडा तिरेँ, केटाकेटीलाई बोडिङ हालेको छु, हामी पालिएका छौं।” बन्दाबन्दिको ६/७ दिनपछि वडाका राहत प्रतिनिधि कवाडीखानामा देखे। केही क्षण पछि उनी मेरो घर अगाडीको किराना पसलमा जाँदै थिए। छतबाटै सोधे तिमीलाई पनि राहत दिन आएका हुन् र ! उस्ले जबाफ दियो ” हजुर घरबेटीले नाम लेखाइ दिनु भएको रहेछ, भोलि तिर राहत आउँदै छ।

तेस्रो पात्र: यो पात्रलाई  मैले मेरै घरबारीको कुनामा रहेको पुरानो गाइगोठलाई कोठा बनाएर भाडामा दिएको छु। उसको घर बेनीको तातोपानी नजिकको एउटा दलित बस्तीमा छ, पढाइ लेखाइ खासै छैन र दक्ष कामदार पनि होइन। कुनै ठेकेदारकोमा दैनिक ज्यालामा काम गर्छन्। घरभाडा तिरेर सार्वजनिक सवारीमा जाँदा पनि सस्तो पर्ने भएकोले बिगत दुई बर्ष देखि यहीँबाट काममा जान्छन्। यो पात्रलाई सायद राहत आवश्यक होला भन्ने सोचेको थिए। तर बन्दाबन्दी पछि पनि उसको ढोका बाहिर कुनामा खाली बियरका बोत्तल देखे जुन अघिल्लो दिन थिएनन्। त्यो देखेपछि राहतको बारेमा सोधपुछ गर्न मनले मानेन।

चौथो पात्र: यो पात्र बन्दाबन्दी भन्दा एक/ दुई महिना अगाडि वैदेशिक रोजगारमा गएका खाडीबाट चार बर्ष पछि पहिलो पटक फर्किएका हुन्। घर लमजुङ तर मासिक चार हजार भाडा तिरेर श्रीमती छोरीलाई बोर्डिङ पढाउन मेरै घरमा भाडामा बसेका छन् र बढी भएको कमाइले एउटा घडेरी जोडेको छ भन्ने सुनेको छु। श्रीमतीको अन्य कुनै पेशा छैन। हालै बिदेशबाट फर्केकोले उनलाई सायद राहत आवश्यक नहोला भन्ने लाग्यो मलाई। यस बिषयमा न उनले कुरा उठाए न मैले।

मेरा अगाडि यी पात्रहरू छन् तर वास्तविक राहत कसलाई आवश्यक हो ? कि होइन ? कसले मूल्याकंन गर्ने ? हामीले तिरेको करबाट वितरण हुने राहत भोकभोकै हुनेका हातमा पनि पुगोस् भन्ने सोचेर याे सबै लेखेको हुँ।  

वर्ष दिनको महान चाड दशैँलाई बिदा गरेर तिहार नजिकिँदै गर्दा, परदेशीहरु घरदेश फर्किने समयमा गाउँभरी मखमली अनि चमेलीहरु फुल्दै गर्दा, म भने, मनभरी घरदेशको सम्झना अनि आखाँभरी सपनाहरु बोकेर, जीवनकाे पहिलो जहाजमा, एउटा बेग्लै यात्रा तय गर्न निस्किएँ— बाबा आमाको आशीर्वादलाई शिरमा सजाएर । साथीभाइ अनि आफन्तको मायालाई हृदयमा सङ्गालेर, २०१९ को अन्त्यतिर, अक्टोबर महिनाको २४ तारिखका दिन मैले त्यो सहर छोडे, जुन सहरको कुनाकाप्चा अनि गल्ली–गल्लीसँग म परिचित थिएँ । हेर्दा हेर्दै काठमाडौँको त्यो झिलिमिली पनि बिस्तारै हराउँदै गयो । एकछिन मन अमिलो भयो । जहाजको झ्यालबाट फेरी एकपल्ट त्यो मधुरो सहरलाई हेरेँ, दुई थोपा आशु पुछेँ । मन भारी भयो । त्यसपछि ‘अब चै साँच्चै कतै टाढा जाँदैछु’ जस्तो भान भयो ।

यसरी नेपाल छोडेर अस्ट्रेलिया आएको पनि झण्डै छ महिना पुग्न लागेछ, यो आधा वर्ष कसरी बित्यो पत्तै पाएको छैन । सुरुका केही महिना त घुमघाम र रमझममै बित्यो, तिहारको बेला थियो, सायद नेपालीहरुको बाक्लो बसाइँ भएर होला यता, नेपाल जस्तै लाग्यो । आएको दिनमै मोःमो पार्टीले स्वागत अनि भोलिको देउसीभैलो कार्यक्रम। विदेशमा पनि स्वदेशी मायाले म आश्चर्यचकित थिएँ । अनि सबैप्रति आभारी पनि । बिस्तारै म यताको रहनसहन र परिवेशमा घुलमिल हुँदैथिएँ । ‘बुस फायर’ले अस्ट्रेलियालाई तहसनहस पारिदियो, करौडौको क्षति भयो, दिनानुदिन डढेलोको खबरले मन त्रसित भैरहन्थ्यो । कक्षामा पनि सबैको ध्यान अनि कुरा पढाइमा भन्दा धेर डढेलामै हुन्थ्यो। आज डढेलो कहाँसम्म फैलियो, हामीभन्दा कति पर छ? यस्तै कुराले हामी चिन्तित हुन्थ्यौँ । प्रोफेसरहरु पनि यस्तो खडेरी पैले कहिले नदेखेको भन्दै वर्षाको लागि प्रार्थना गर्थे । मलाई भने आगलागीले रङ्गाएको यहाँको आकाश अनि प्रदूषण देख्दा पनि नेपालकै झल्को आइरहन्थ्यो।

बिस्तारै सबै कुरा सामान्य हुँदै थियो फेरि यो कोरोनाले संसार नै तहसनहस पारिदियो । लाग्छ, मेरो यो दुई वर्ष यस्तै यस्तैमा बित्ने पो हो कि ?? यो  परदेशसँग धेरै आस गरेर आएको त थिइनँ तर पनि केही गर्छु र सिक्छु, केही हदसम्म भएपनि बाआमाका सपना पूरा गर्छु भनेर छिरेकाे। यो सबथोक भोगिरहँदा आजकल कताकता मनमा चिसो पस्छ, भोलि के हुने हो चिन्ता लाग्छ ।

अचेल मन बेचैन हुन्छ, छट्पटिन्छ । न म खुलेर रमाउन सक्छु, न त दुखी भएर बसिरहन । रमाइलो गर्न मसँग साथीभाइ छन् । आफ्नो रहरको काम गर्न समय छ। घण्टौ फेसबुक चलाएर बस वा संसारका कुनाकाप्चाहरुमा छरिएर बसेका मित्रजनहरुसँग भलाकुसारी गरेर बस्न इन्टरनेटको सुविधा छ । तर पनि यो मनमा बेग्लै खालको छटपटी र औडाह छ । कोरोनाको कहरले सबथोक लथालिङ्ग र भताभुङ्ग भएको देख्दा आज त रमाउँला, भोलि के गराैँला भन्ने पिर लाग्छ । अझ, मजस्ता भर्खरै मात्र पढ्न आएका अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरुलाई त के–के समस्या पर्छ त्यो भनि राख्न नपर्ला।पत्रपत्रिका र टेलिभिजनमा आइरहेकै छन्, सामाजिक सञ्जालमा त झन् चाहिनेभन्दा बढी भाइरल भइरहेकै छन् । यो सब देखेर म सँधै दुखी भइ रहन पनि सक्दिनँ किनकी मलाई थाहा छ, म एक्लो छैन । सबैलाई यस्तै परेको छ । यो बेला झुपडीमा बसुन् वा महलमा, सबले आफ्नै खालका पिडा महसुस गरेका छन् । अनि सबैलाई आफ्नै समस्या ठूलो लागेको छ । 

हिजोआज जिन्दगी नै कस्तो कस्तो बनेको छ । आधा रातसम्म निन्द्रा नलागेर मोबाइलमा संसार चिहाउनु अनि मध्यदिनमा उठ्नु मेरो दिनचर्या बनेको छ । मलाई न छिट्टै उठेर काम जाने हतार छ, न त युनी पुग्न । म उठुँ, सुतुँ, खाऊँ, नखाऊँ जे गरुँ तर घरको चार कोठाभित्र । मेरो लागि सबथोक खुल्ला छ, सबथोक छुट छ अचेल । कुनै दिन, हामीमध्ये धेरैले यस्तै कुराको ईच्छा गरेको हुनुपर्छ । तर पनि खै त यहाँ सन्तुष्टि, खै त यहाँ हृदयदेखिको खुसी ??

कारोनाले गर्दा घर बसेको पनि महिना दिन पुग्न लागि सक्यो, अझ कति दिन यसरी बस्नु पर्ने हो, थाहा छैन । घर बसिरहँदा भएभरका चलचित्र हेरेर अनि गेम खेलेर नी भ्याइसकेँ । तासको जुतपत्ति मात्र आउने मलाई अचेल म्यारीजबाहेक सबथोक आउँछ भन्दा फरक नपर्ला । बाघचालबारे सुनेको मात्र थिएँ, साथीभाइले घरमै कागजको टुक्राले बनाएर सिकाएदेखी त्यै आजकल ‘फेबरेट’ बनेको छ । केही नहुदाँ मोबाइलमा लुडो पनि खेल्छु र दिन कटाउँछु, मन भुलाउँछु । यस्तै बेला युनीले फेरि ‘असाईनमेन्ट’हरु दिन्छ— अनलाईन क्लास के–के जति हो गरौँ भन्छ । तनमन नै बैचैन भइरहेको बेला पढाइमा पनि के मन जान्छ र ? उताबाट त्यत्रो पैसा तिरेर पढ्न आइयो यता युनीचाहिँ, त्यै अनलाइनको ‘पावार पोईन्ट’ र १—२ घण्टे लेक्चरले टार्न खोज्छ । चित्तै बुझ्दैन, तर पनि बुझाउनु परेको छ किनभने कोरोना सबैको लागि एक अप्रत्यासित वास्तविकता बनि सकेको छ । यस्तो होला भनेर न कसैले सोचेका थिए, न कोही यसबारे तयार नै । 

मसँग आज जति गुनासा गर्ने ठाँउहरु छन्, सायद चित्त बुझाउने ठाउँहरु पनि उत्तिकै छन् । कोरोनाले संसारभरका लाखौ मानिसहरु सङ्क्रमित भैरहँदा, म स्वस्थ छु । हजारौ जना घरबार विहिन अनि भोकभोकै परिरहँदा, दुई छाक मिठो मसिनो खाइरहेकै छु । टाढा होस् या नजिक ‘के छ हालखबर, सन्चै छौ?’ भनेर सोध्ने साथीभाइ र शुभचिन्तकहरु पाइरहेकै छु । अर्काकै देशमा किन नहोस्, आफ्ना सोच्नेहरु भेटेकी छु । बा–आमाको आशीर्वाद लागेकै छ । अनि… परिस्थिति जस्तोसुकै होस्, यो मुस्कान सँधै यस्तै रहोस् भन्दै हर दुःखसुखमा साथ दिने प्यारो मान्छे छ । आखिर यो भन्दा अरु के चाहिन्छ र जिन्दगी जिउनलाई अनि खुसी हुनलाई ! 

सबैमा माया अनि मिठो सम्झना ।

sukugrg10@gmail.com

मेरो इन्टर्नसीप दैनिकी भने सबै कुराहरु बन्द रहँदा पनि सदा झै खुल्लै छन्।

म चाहिँ नेपालगन्ज मेडिकल कलेजमा कार्यरत इन्टर्न डा.रोजी थपलिया।

डब्लु एच ओले विश्व स्वास्थ्य संकटकाल घोषणा गरे लगत्तै काठमाडाैं विश्व विद्यालय अन्तर्गतका सबै पठन पाठन बन्द भयाे। छात्र छात्रावास पनि खाली खाली छ। छात्रावास अहिले भूत बंगला भन्दा कम लाग्दैन मलाई। सबैको दैनिकि घरमै बितिरहेका बेला फेसबुकका भित्ता टिकटक, मिष्ठान्न परिकार अनि कोरोना अपडेटले भरिरहँदा म भने अस्पताल मै सबै थोक खोजिरहेकी छु।

एउटा पुरानो सर्जिकल मास्क धोइपखाली पुन: त्यहीँ मास्क लगाएर खै कसरी जोगिने होला भन्दै स्त्री तथा प्रसुती विभागको दिनँहु डिस्चार्ज, राउन्ड देखि लेवर ड्युटीमा लागिरहेकी छु।

कैलाली कंचनपुरका केसहरु आइरहँदा लाग्छ २ कोश परै बसौं। तर मेरो इथिक्सले त्यस्तो गर्न दिंदैन। दिन दिनै नयाँ नयाँ जीवनका ढोकाहरु खोल्छौं आफ्नै आँखा अगाडि।  तर कुन दिन आफ्नै जीवनको ढोका बन्द हुने हो त्याे कसलाई के थाहा!  

कलेजले दिएको कपडाको मास्कले त भाइरसलाई आँछु पनि हुँदैन होला। यहाँ हामी इन्टर्नलाई कसैले गन्दैनन्। ठूला भनिएका डाक्टरको त कुरा छाेडौं, सिस्टर, हेल्परले पनि राम्राे व्यवहार गर्दैनन्। राम्राे खाले मास्क भए उनैले पाउँछन्। हाम्रो कथा त उही टुकी मुनि अँध्यारोको अँध्यारै छ।

यसो इमर्जेन्सीमा हेर्छु, दाइ दिदीलाई, नत गतिलाे कवच, न त गतिलाे हतियार नै छ उहाँहरुसँग। जसो तसो ओटी गाउन र मास्कले आफूलाई ढाकेकाे देख्छु। यस्ताे देख्दा लाग्छ, उनीहरू साँच्चै ज्यान कै परीक्षा दिइ रहेका छन् यतिबेला ।

बाहिर ज्वरो क्लिनिकको कथा व्यथा त्यस्तै छ। झनै बिजाेक।

जति  छ त्यति नै सुरक्षा कवचमा दिनकै खटिएका हुन्छन् सबै। सबैलाई भाग पनि पुग्दैन।

युद्धभूमीमा भाइरससँग लड्दा लड्दै साँच्चिकै लास बनी लड्ने त होइन भन्ने त्रासलाई एक ठाउँमा पोको पारेर, अर्कातिर आशाको बन्द पोको खोलेर काम गरिरहेकाे देख्छु सबै । वास्तविक जीवनका नायक, जिउँदा देवता त यिनै हुन् भन्दा फरक  नपर्ला।

उनीहरूले गरेकाे काम देख्दा आफू पनि यही भिडको एउटा फक्रीदै गरेको कोपिला भएकोमा गर्व लाग्छ।तर यो गौरवलाई बेला बेला समाचारमा सुनिने डाक्टर माथिको कुटपिट, लाठिचार्ज, कोठा छोडिदिनु पर्ने घरबेटीको धम्की, सरकारको लाइसेन्स खारेज, हिरासतमा राख्ने, जागिरबाट निलम्बन गरिने अनि अलि अस्तितिर त प्रहरीकै लाठी पनि खानुपरेकाे खबरले छिया छिया पारिदिन्छ।

घर,आफन्तजन ,इष्टमित्रकाे फोन आइरहँदा आफूलाई निकै भाग्यमानी महसुस गर्छु। फेरि दिनकै डाक्टर नर्सको मृत्युको खबरले मिडिया रुवाएको बेला मेराे बाबाले ‘छोरी, सुरक्षा कवच बिना अस्पताल नजानु’ भनेको म कहाँ सुन्छु र ! म बाबाकी प्यारी छोरी उहाँको वचन राख्न भन्दा यतिबेला कर्तव्यको ठेली खोलेर अस्पताल तर्फ कदम बढाउँछु। मलाई थाहा छ यसले दिन रात मेरा बाबा आमाका मस्तिष्कमा त्रास भरिदिएकाे छ । तपाईंकी प्यारी छोरी अटेरी बनेकी छ आजकाल ।

अझै केसहरु बढिरहेका छ्न्, बढ्दोक्रममा छन् ।

मैले भनेको कसैले सुन्ने भए यत्ति भन्न चाहन्छु – हामी जस्ता जुनियर डाक्टरको सुरक्षा तर्फ पनि ध्यान जाओस् अबका दिनमा।

कोरोना नबढाउन, धेरै कुराकाम अघि बढाइएकाे छ। म पनि अघि बढिरहेकी छु। मेरो पनि सुरक्षा होस्।

म पनि त देश कै छोरी हुँ।

जय चिकित्सा धर्म! जय चिकित्सक!

माछापुछ्रेको छेउबाट मडारिँदै गएर कालो बादलको ढिक्का कहिले धौलागिरिमा त कहिले निलगिरिमा ठोकिन्थ्याे।  डाँडाको टुप्पोबाट निहालिरहँदा पूर्वी चैते बताससँग मिसिएर आएका पानीका थोपाले प्याट्ट हान्दा शरीर झसङ्ग हुन्थ्यो। केही बेरमै पानीले चुर्लुम्म भिजेका दुबोका मुनामा टेक्दै तल झर्नुको मज्जालाई आखिर केले जित्न सक्थ्यो र !

सधैजसो नौलो बिहानी। घरको मिठो सम्झना अनि घामको मिठो स्पर्शसँगै चियापसलबाट फेसबुकमा शुभकामना छाड्दै सुरु हुने मेरो नयाँ बर्ष यसपालि भने फरक भयाे। संयाेग वा बिडम्बना, मुलुक लकडाउन, परिस्थिति बिषम त छँदै थियो । फेरि थोरै बिषेश पनि कारण धेरै बर्ष पछि नयाँ बर्षलाई आफ्नै घरमा पाइयो ।

माछापुछ्रे तिर ढाड टेकाएर धौलागिरि तिर फर्किएको मेरो गाउँ प्रकृतिको धनी त छ नै, अनि भित्रैबाट अनुभूति गरे।  समुन्द्र पारीको मेरो सपनाको देश र सहर भन्दा आज म आफ्नै गाउँमा कति सुरक्षित रैछु, आखिर कति खास रैछ त जन्मभूमि।

मुलुक लकडाउनमा छ। अनि त्रासपूर्ण सहरमा मन अडाउन कहाँ सकिन्थ्यो र!  म पनि अघिल्लो दिन नै झोला बोकेर घरतिर लम्किहालेको थिए ।बसन्त ऋतु चल्दै थियो । चैते गर्मी बढ्दो थियो । एकै छिनमा चैते हुरीले चिस्साइ हाल्थ्यो पनि। न वल्लो डालि पल्लो डालि गर्ने चरिलाई लकडाउन थियो । न त्यो फक्रनै लागेका काभ्रा र कोइरालाका फुललाई। धौलागिरि र निलगिरिसँग बादल जुधेँरि खेलेकै थिए। एैसेलु र काफल पाकेकै थिए। लालिगुराँसले बन सजाएकै थियो। टेका भरि दाउरा थिए। बर्ष भरिलाई पुग्ने भकारीमा अन्न । कोइली र न्याउली यति मिठो गाउँछन् ? प्रकृति आखिर जहाँको पनि त्यही छ। 

कर्ममा बिश्वास राख्नेलाई आखिर केले नै छेक्थ्यो र! फाँटमा मकै गोड्ने र जौं गहुँ थन्क्याउनेको चटारो थियो। गर्मी निकै थियो। तर खहरेको त्याे चिसोपानीलाई भेट्न कहाँ सकिन्थ्याे र! कुलो लगाएर बाँसको धारोबाट झारेको खोल्साको पानीमा रुझ्नुको छुट्टै माजा थियो । डाँडैको चौतारीमा छेउमा रेडियो राखेर बजार तिर फर्केि डोको बुन्दै गरेका उपल्ला घरे साइँला बालाई केको लकडाउन, के हिउँद के बर्खा !” उ बेला सुख काट्न , पैसा कमाउन सहर बिदेश छिरेकाहरु फेरि गाउँ नै फर्केलान जस्तो छ ! आखिर दुखमा त सबैलाई गाउँ नै प्यारो लाग्दो रहेछ ।” बाजेकाे आफ्नै सुर थियाे।

डाँडैको छेउमा रहेको सानो स्कुल, पर्खाल झै बनेर उभिएका सल्लाका बोट, मोदि कालिको सुसाहट, मैदानमा बैँस चढ्दै गरेको दुबो जहाँ इन्जिनियर बन्ने सपना बोकेर तल माथि गरिन्थ्यो कुनैबेला , बार्षिक परिक्षा सकिए पछिको त्यो उमङ्ग , नयाँ बर्षसँग  सुरु हुने नयाँ शैक्षिक सत्र, नयाँ जोश। आहा ! साचिक्कै अविस्मरणीय छन् ती दिनहरु। बाल्यकाल जसलाई भुल्न नि नसकिने अनि जसमा फर्कन पनि नसकिने ।

बिसम परिस्थितिमा कोरोनासँग जुद्दै गरेको विश्व, जीवनसँग लड्दै गरेको मानव जाति। तैपनि भयभित मनलाई सान्त्वना दिदैँ आशा जगाउँदैछ, सुरक्षित अनुभूति गराउँदैछ, मेरो प्यारो गाउँ । 

                 

म बिहान आमैको सत्ताइसौं बोलावटमा उठेँ। मुख धोएँ र भान्सामा गएँ। समय साढे दश!

“के हो आज तरकारी?” त्यही नियमित प्रश्न।

अनि उत्तरको लागि दिमागमा चार ओटा अप्सन। आमैले अप्सन ए रोज्नुभो, यसो ढकन सारेर हेरेँ, सही जवाफ रैछ । 

खाना खाइसकेपछि, अफिसको काम गर्नलाई हाजिर गरेँ। खाना खाएर एकछिन नसुते त “वर्क फ्रम होम को मतलबै भएन नि।” सोच्दै कुन चाहिँ कोठाको कुन चाहिँ खाटको तापक्रम कम छ भनि छामछाम छुमछुम गर्दै चिसोचाहिँ पत्ता लगाएर सुतेँ।  

तीन बजेछ । “ओहो ! आज त मस्त सुतियो ।” उठेर ब्रस गरेँ। अनि आलस्य जीउ लिएर फेरि लागेँ भान्सा तिर। दिमागमा प्रश्न आयो,”के हो खाजा आज?” चार ओटा अप्सन सहित, सही जवाफ फेरि आमाबाट। यतिबेलासम्मको हिसाब गर्दा म लगभग ४० मिनेट मात्र उठेको थिएँ। म सुतेरै पनि थकित । खाजा खान बसुन्जेल नि वाक्कै लागिसकेको थियो। ग्वामगुम खाएर सोफामा लडेँ । कोल्टे परेर। पेट भ्ल्यात्त निस्क्यो। “दशैंको बेला तिर हुँदा झन्डै याब्स नै देखिन लागि सक्याथ्यो । दुई सेन्टिमिटर जति बोसो नभाको भए हेर….!!! अब साँझमा वर्क आउट गर्नुपर्छ। हुँदैन यसरी।” मनमनै सोचेँ।  

टिभीले नि कोरोना कोरोना बाहेक केहीँ दिदैन। वाहियात लागिसक्याे।”बरू एकैछिन इन्स्टाग्राम चलाउनुपर्यो।” मिम पनि केही रमाइला लागेनन् । एउटा मजाको सिनेमा डाउनलोड गरेँ। हेर्न लागेको, त्यही नामको पोर्न परेछ । स्किप स्किप गरेँ । दुइतीन मिनटपछि बन्दै गरेँ । यसपालि राम्ररी हेरेर डाउनलोड गरेँ । हेर्दा हेर्दै बिचमा एकछिन पज गरेँ।म वर्क फ्रम होम प्र्याक्टिस गरिरा मान्छे, वर्क प्रोग्रेस सिट पनि अपडेट गर्नुपर्याे।

सिनेमा सकिने बेला हुन हुन लाग्दा कुकुर चुईं चुईं गर्दै मुख हेर्न आइपुग्यो। पेटभार हल्का गराउन कुकुर लिएर बाहिर निस्के। बाटोमा मान्छेहरु लखर लखर गरिरहेका थिए। साँझमा दोबाटे लाग्छ र कोरोना निस्किदैन भन्दै मान्छे निस्के कि क्या होे! कुकुरले काम सक्यो, मैले एउटा ड्युटी । 

घर पुगेर  युट्युबमा यसो दुई चार वटा भिडियो हेरेँ। यही बेला खाने बेला भयो । बिहान खाको खानेकुरा नि युज भैसक्या छैन होला जिउमा। के नै गरिएको छ र, भन्ने सोच्दै एक थाल बजाएँ । खाना खाएसी यसो फेसबुकमा टहल्ने बानी छ, अम्मल नै भनौं। यसो ककस्को कैले कैलेका फोटा उत्खनन् भएछन्, ककस्ले नयाँ मिम भेटेछन, हेरौँ हासौँ जानकारी लिउँ। अनि मन नपरेको मुन्छेको रैछ भए ठ्यास्स लाइक फाल्दिम्ला, हाँसो उठ्दो कन्टेन्ट भए पनि जस्तो लाग्छ। त्यसै गरेँ।

 “लुडो हान्नी?” भनेर मेसेज आयो ।

इन्भिटेसन लिंक आयो । तर गेम सुरु नभै टाइम ओभर रे। “के भो ओए?” भनेको “बेबि अनलाइन आइ, सरि ल पछि।” रे ! अनि यसै बस्दै गर्दा एघार बज्यो, अब पो के गर्ने । युट्युब । खोइ, के बाट हेर्न सुरु गरेको थिएँ । हेर्दै जाँदा *how to play harmonica* को बेसिक कोर्स सकिसकेछु, “वाह् हिजोको तबला वालाले भन्दा त छिटै सिकायो यसले। सजिलो रैछ हार्मोनिका बजाउन” जस्तो लाग्यो। न मसँग तबला छ न हार्मोनिका नै, न त यिनीहरु बजाउन सिक्नु नै छ। 

तीन बजेछ, अझै निद्रा लागेन। बत्ति निभाए केही हुन्छ कि भनेर त्याे पनि निभाएँ। निन्द्रा छैन । दायाँ फर्कन्छु, म्याराथन दौडन लागेको धावक जस्तो पोजिसनमा सुत्छु, मुर्दासनमा सुत्छु, घोप्टिएको मुर्दासन, आर्कोपट्टी फर्किएको मुर्दा, आर्कोपटी फर्किएको धावक, निन्द्रा आउने सुरसारै गर्दैन। जुरुक्क उठेँ।  बायाँ हात ठ्याक्कै माथि उठाएँ । अनि इन्स्टाग्राममा “does everybody do this or is it just me?” लेखेर आउने पोस्टमा मनमनै हाजिर गरेँ। बत्ति बालेर पानी खाएँ। साढे चार। निन्द्राको अत्तो पत्तो छैन। बेकार दिउँसो सुतेछु। 

अनि यो लकडाउनको पहिलो दिन के भाको थियो सम्झिन खोजेँ। म दिनभरी सुत्ने भएकाले राती निन्द्रा नलाग्ने हो या, रातभर जागिरहने थकाइले दिउँस निदाउने हो, यो कुरा पत्ता लगाउनुथ्यो। पहिले अण्डा कि पहिले कुखुरा जस्तै। पहिलाे दिन सम्झन सकिन। पर्दाको चेपबाट उज्यालो भित्र छिर्न थाल्यो । “आज पनि सुत्न सकिएन राति। भोलि देखि त दिउँस सुत्दिन, अफिसको काम नि सक्दिन्छु कति राख्नु, सुपरभाइजरले माग्यो भने के बुझाउनु प्रोग्रेस रिपोर्ट त टन्नै भरिएको छ। एकाध घन्टा एक्सर्साइज नि गर्छु अनि त कसो निद्रा नलाग्ला १२/१ बजे सम्म…”

” बाबु उठ्, एघार बज्न लागिसक्यो।”

टिरिङ टिरिङ…. बिहानै मोबाइलको अर्लाम बज्छ ।

उठेर घडी हेर्दा ठ्याक्कै ०६:३० बजेको छ । हतार हतार बाथरुम छिरेर फ्रेस हुन्छु । किनकी ०७:०० बजे ड्युटी भ्याउनु छ । २ वटा टिफिन बक्स (खाना र तरकारी ) झोलामा हाल्छु केही फलफूल पनि । साथीहरू कपडा लगाएर तयार भैइसकेका हुन्छन् । म पनि हतार गर्दै जुत्ता टल्काएर कोठा बाहिर निस्कन्छु । सेक्युरिटी डिपोर्टमेन्ट टक्क हुनुपर्छ । त्यसैले सधैं सफा अनि चिटिक्क पर्नुपर्छ । 

हामी अपार्टमेन्टको तेस्रोतलामा बस्छौं । हिजोआज लिफ्टबाट उक्लन र झर्न खुब डर लाग्छ ।त्यसैले सिंढीबाटै उक्लन्छु, झर्छु । कोरोना संक्रमित भएकाले पो छोएका छन् कि भनेर? मनमा अनेकौं कुरा खेलाउँदै रोड पार गर्छु । कोठाबाट हिडेको २ मिनेटमै हस्पिटल आइपुगिन्छ । झोला सेक्युरिटी कोठामा राखेर मलाई पर्खेर रिसेप्सनमा बसिरहेको फिलिपिनो साथीसँग ड्युटी टेक ओभर गर्छु ।

 हिजोआज कोरोना संक्रमित बिरामी संख्या बढी नै आइरहेका छन् ।

मुदिर ( अस्पताल प्रमुख ) को आँखा छलेर मोबाइल हेर्छु । फेसबुक, युट्युब अनि म्यासेन्जरमा आएका म्यासेज हेर्छु सबै कोरोनाकै कुराले भरिएका हुन्छन् । मन झन आत्तिन्छ। हतार हतार ग्लोब्स र मास्क लगाएर बस्छु । गेट, ढोका खोलेपछि बाथरुम गएर मिचिमिची हात धुन्छु । हातमा मात्र त कुरै छैन आफू बस्ने कुर्सीमासम्म स्यानिटाईजर लगाएर घरिघरि टिसु पेपरले सफा गर्छु । घर सम्झन्छु अनि करेसाबरी सम्झन्छु । डालोभरी घिउबोडी, रायोको साग, फर्सीको मुन्टा गाँजर ,मुला मक्कैको भात र ढिँडो । आहा ! त्यस्तो अर्गानिक खाना छोडेर सुख खोज्ने वहानामा महिनौसम्म फ्रिजमा राखेको विषादी तरकारी खाएर म हाँस्न खोजिरहेको कस्तो मूर्ख ! मेरो बाजेले आधा बैँसमा वरपिपल रोप्दा लगाएको गाह्रो मेरो यो मस्त जवानीले हल्लाउनसम्म आँट गर्दैन । त्यो ढुंगाहरु उसैगरि उठाउन र मिलाउन अहिले म जस्ता चार जवान चाहिन्छ । बुढाहरु कसरी बलिया र स्वस्थ रहे ? यसो सम्झन्छु – पक्कै पनि अर्गानिक खाना खाएर नै हो । 

घरीघरी अरबी भाषामा बोलिरहेको हुन्छु । ‘सु मुस्किल इन्ता? फि हरारा? फि काहा? फि नफस मुस्किला?’ अर्थात तपाईंलाई के समस्या छ ? ज्वरो छ ? खोकी? श्वास प्रश्वासमा केही समस्या छ ? आदि । त्यसपछि हातमा स्यानिटाइजर लगाउन भन्छु । अनि ज्वरो नाप्छु र डाक्टर, नर्सलाई रिपोर्ट गर्दै जिम्मा लगाउँछु। दिन यसैगरी बितिरहेको थियो । हिजोआज त यी सबै बन्द भयो किनकी हामीले काम गर्ने हस्पिटल ‘स्पेसल कोरोना भाइरस’ संक्रमित बिरामी राख्ने आईसोलेन बनेको छ।

पूरै अस्पताल नै लकडाउन छ । सुपरभाइजरको रूपमा काम गर्ने चितवनको एक जना दाइ हुनुहुन्छ जीतेन्द्र गुरुङ । अल्फावेट नाम चार्ली । रेडियो (Walkie Talkie) मा  म्यासेज आउँछ – “अल स्टेसन, अल स्टेसन, दिस ईज चार्ली स्पिकिङ । अटेन्सन – कोभिड 19 पोजेटिभ प्यासेन्ट अन दि वे , बि अलर्ट ” । अनि हामी सबै स्टाफलाई जानकारी दिँदै बिरामी लाने बाटो क्लियर गरेर बस्छौं । रेडियोमा अपडेट जारी रहन्छ । गेट देखि वार्डसम्म बिरामी पुर्याउनु मुख्य भूमिका हाम्रो नै हुन्छ । बिरामी वार्डसम्म लगिसकेपछि लगेको बाटो सफा नगरिन्जेल कसैलाई पनि आवतजावत अनुमति हुँदैन । जब हामीले ‘पाथ इज क्लियर’ भन्छौ अनि मात्र आवतजावत हुन्छ। 

हरेक देशका हरेक थरीका मान्छे आउँछन् । कसलाई के भन्ने, कहाँ पठाउने सबै हाम्रो काम हुन्छ । सामान ल्याउने लाने सबै चेकिङ हामीले नै गर्नुपर्छ । हिजोआज त हरेक दिन पोजेटिभ बिरामी ३/४ जना आइरहन्छन् । वार्ड नै भरिसकेको छ । घर परिवारले लौ अब छोडेर आइज भो अब पैसाको मुख नहेर भन्छन् । शुभचिन्तक आफन्त साथिभाईहरुले पनि फेसबुक मार्फत साबधान रहेरने र घर फर्किने सल्लाह दिन्छन् । यसैगरी दिनहरु बितिरहेको छ । फरक अनुभव पनि । यस्तै गर्दै ५ हप्ता बितिसक्यो ।

राम्राे चैं के छ भने यतिधेरै कोरोना पोजेटिभ बिरामीहरु रिसिभ गरिरहँदा हस्पिटलका कसैलाई पनि केही भएको छैन। त्यसैले आत्मबल बढेकाे छ। सजगता अपनायो भने त कसैलाई केही नहुने रहेछ भनेर साथीहरू र घर परिवारलाई पनि भन्ने गरेकाे छु। उनीहरु पनि अलि ढुक्क हुन्छन्। अहिले त निक्कै जना पूर्णरुपमा निको भएर घर पनि फर्किसकेका छन । यस्तोबेला चै एकदम खुशी लाग्ने रहेछ। 

हस्पिटलमा काम गर्दाका यी अनुभवले मलाई के लाग्छ भने एक्लैले पनि सजगता अपनाएर हुँदैन । यो सबैले गरे मात्र सम्भव छ। हामी समूहमा काम गर्ने भएकाले बेला बेलामा कसरी सुरक्षित रहने भनेर छलफल गर्छौ । त्यसैको कारण आजसम्म सुरक्षित छौ जस्तो लाग्छ । अर्को कुरा अस्पताल पनि सफा रहनुपर्छ ।

वैदेशिक रोजगारको सिलसिलामा दुबई आईयो । लगभग ७ बर्ष बितिसकेछ अस्पतालमै काम गरेको । कहिलेकाहीँ आफ्नो देशको अस्पताल सम्झन्छु र एक्कासी नमज्जा लाग्छ। कारण सरसफाइ नै हो । नेपाल र यहाँको अस्पतालको म्यानेजमेन्ट दाँज्ने हो भने आकाश पतालको फरक हुन्छ । जे होस् सबैले सजगता अपनाए कोरोना भाइरस पनि सामान्य रहेछ भन्ने लागेको छ र ढुक्क छु ।

इनयाँ बर्ष आइसक्याे । हेर्ने कथाको दर्शक तथा पाठकहरु सबैलाई नयाँ बर्षको अनेकौं शुभकामना !

बिहानको झुल्के घामसँगै कल्याङकुलुङ चिर्बिराइ रहेका चराहरुको मधुर आवाज । क्षितिज पारीबाट चिहाइरहेको मधुर सूर्यको किरण । त्यसमा सुगन्ध बिनाको शाकुराका फूलहरुले बिस्कुन लगाएका। बिना संकोच , बिना आवाज बिना गन्तव्य लम्की रहेको खोलाले कति रमणीय आभास गराउँछ ।

तर यथार्थ त्यो भन्दा बिल्कुलै भिन्न अनि कहालीलाग्दो छ। अहिले बिपत्तिमा जीवन र मरनको दोसाँधमा हरेक मानिसहरु मुकाबिला गरिरहेका छन् । यता आफ्नो दैनिकी सामान्य चल्दै नै थियो । यहाँ पनि सुरुका दिनमा त्यति संक्रमण संख्या नभएता पनि दिनानु दिन बढ्ने क्रम थियाे। जन्मभूमी अनि आफ्ना परिवारसँग टाढा हुनुको पिडा त हुने नै भयाे। त्यसमा पनि यो अवस्थाले झन पिडा थपेको अनुभूति भयाे ।

अङ्ग्रेजी मार्च महिनाको सुरुवातबाट संक्रमणको संख्या बढेसँगै मेराे निरन्तर चलिरहेको काममा केही कटौती भयाे। विदेशी भूमी त्यसमा पनि तुलनात्मक रुपमा खर्चिलो ठाउँ। अझ दिनानु दिन संक्रमण हुनेको संख्या बढ्दै जानु अनि काममा कटौतिले केही असहजता महसुस भयाे। नियमितको काम नहुँदा फुर्सदीलाे भएर दिनहरु निकै कष्टकर बने।

दिनको सुरुवात आफ्नो नित्यकर्म पश्चात सामाजिक सन्जाल अनलाइनले दिन दिनै विश्वका शक्तिशाली मानिएका देशहरु लगायत विभिन्न देशहरुमा लाखौंको संक्रमण र हजारौकाे मृत्यु हुने खबर ल्याउँथ्याे। त्यसले मन नै अमिलो बनाउने।हप्ताको केही दिन काममा जाँदा सार्वजनिक यातायातमा यात्रा गर्नु पर्ने भएकाले अलि बढी जोखिम हुने। अन्य देशको तुलनामा यहाँको सरकारले सुरूमै उति कडा नगरेकाले मानिसहरुको आवतजावतमा त्यति धेरै भिन्नता भएन। तर अधिकांशले मास्क र पन्जाको प्रयोग गरेका थिए ।केही भने बिना संकोच सामान्य मास्ककाे पनि प्रयोग नगरि यात्रा गरेकाे देखेर त्रास पनि हुने। तर सजग हुनु भन्दा बिकल्प थिएन।

अहिले याे अल्लि फुर्सदिलो समयको सदुपयोग गर्न खबरका साथै विभिन्न उपन्यासहरु अनलाइनबाट अडियो मार्फत सुन्ने गरेकाे छु। अर्की आइमाइ… एक सर्को माया ..त्रिभुवनकी एरिका …दरबार बाहिरकी महारानी जस्ता उपन्यासले समय कटाउन धेरै सघाएको छ।

सबैलाई धन्यवाद।

म पोखरामा बसेर कानुन विषय पढ्दैछु।मेराे दोस्रो सेमेस्टरको परीक्षा चलिरहेको थियो । यसै त हाम्रो परीक्षा ढिला सञ्चालन भइराखेको बेला झन् कोरोनाले गर्दा अर्को सूचना नआइन्जेल सम्मको लागि परीक्षा स्थगित भयो । त्यस्तो सूचना जारी हुने बित्तिकै घर नगइकन  आमा र भाइ डेरा गरेर बस्नु भएको ठाउँ काठमाडौं पुगेँ ।

एकहप्ताको लागि मात्र लकडाउन हुन्छ भन्ठानेर हामी घर नगइ काठमाडौंमै बसेका थियौं।  अहिले संक्रमितको सङख्या बढिरहँदा र लकडाउन अवधि लम्बिदै जाँदा भने गाउँ नगएकोमा पछुतो जस्तै लागेको छ । उता घर गएर पनि घर भित्रै बस्न परे पनि यहाँ कोठामा बसेको जस्तो असजिलो हुदैनथ्यो होला।

भाइ १२ कक्षाको परीक्षाको तयारी गर्दै भएकाले भाइ र आमा काठमाडौंमा डेरा गरेर बस्नु भएको हो । म पनि पढाइकै सिलसिलामा पोखरामा होस्टलमा बस्छु ।

लकडाउनको समय जसोतसो बितिरहेकै थियो । हाम्रो घरमा अहिले हामी आमा, भाइ र म छौं । बाबा देशको सुरक्षामा बाहिरै हुनुहुन्छ। हामीहरू कहिले लुडो खेलेर , कहिले इन्टरनेट चलाएर, कहिले कोठा भित्रै आखाँ छोपि खेलेर, पुस्तकहरु पढेर त कहिले रमाइला गफगाफ गरेर दिन बिताइराखेका छौं । हामी मोबाइलमा झुन्डिएको देखेर होला आमाले लकडाउनको दोस्रो हप्ताको अन्त्य तिर ‘मलाई पनि रोमनमा मेसेज लेख्न सिकाइदेओ त’ भन्नु भयो ।

मेसेन्जर ,फेसबुक, इन्टरनेटको दुनियाँमा मेरो आमाले लेख्न सिक्न रूचि देखाउनु स्वभाविक पनि हो । अहिले भाइ र मैले आमालाई मोबाइलमा मेसेज टाइप गर्न सिकाइरहेका छौं । उहाँ भन्नुहुन्छ ‘लेखिराख्यो भने त जानिने रहेछ । ‘मोबाइलमा मेसेज लेखिसकेपछि भाइ र मलाई पढ्न भन्नुहुन्छ । आमाले लेखेका मेसेज पढेर भाइ र म मजाले हास्छौं । एकदम खुसी लाग्छ ।

आमाले बाबालाई पहिलाे मेसेज लेखेर पठाउँदाको खुसी बेग्लै थियो ।

” Sriman ju ma,

Srimati ko tarfa bata seer nugye dhog 

Lekhnu parnye khabar ta thyenw tara pane hajur ko samjana ma maya mamata lye garda 2 4 sabda lekhna badhye vayeko xu “

आमाको मेसेज पढेर बाबाले ‘के अचम्म भयो आज’ भन्दै हुनुहुन्थ्यो रे । 🙂

भर्खर लेख्न सिकेकाले उहाँले लेखेका मेसेज त्यति शुद्ध हुदैनन् । तर हामी उहाँलाई हौसला दिन्छौं । आमाले नयाँ कुरा सिक्नलाई गरेको यो प्रयासले साँच्चै नै हामी खुसी छौं ।

नेपालीमा अब्बल मेरी आमालाई अंग्रजी रोमन सिकाउन त्यति गाह्रो भएन ।

मेरी आमा रोमनमा लेख्न जानेर मख्ख हुनुहुन्छ।

आमालाई खुसी देखेर हामी पनि खुसी छौ। 🙂

खै, के लेखौ! खासै लेख्न पनि आउँदैन। जानेको पनि छैन तर नलेखी पनि बस्न सक्दिन । कहाँबाट सुरु गरौं भन्ने भेउ नै पाइन। हात थरथरी कामेको छ। सम्झियो अनायासै आँखा रसाइहाल्छ ।

रोजगारीको सिलसिलामा आफ्नै जन्मभूमी अनि जन्मदिने आमा र सारा परिवारलाई छोडेर परदेश लागेको पनि आज ठ्याक्कै २३ महिना बितेछ । परदेश हो कहिले कस्तो दुख कहिले कष्ट भोग्दै दिनहरु बिते। ती दिनहरुलाई सन्झन त चाहन्न। तर परदेशमा भोगेको दुखका दिनहरु यो मानसपटलबाट सितिमिती चाहिँ नहट्ने रैछ । दुख त सबै आफ्नो ठाउँमा थियो नै । साथ साथै नयाँ साथीहरुसँगको भेटघाट अनि हाँसी मजाकले गर्दा घरदेशको सम्झनालाई थोरै भुलाउँथ्यो । 

साथीहरु थिए कोही कस्ता !

कोही कस्ता !

 तर सबै लाथ्यो मै जस्ता !

हुन पनि हो सबै मै जस्ता आफ्नो दुखलाई सुखमा परिणत गर्न यति टाढा आफ्नो देश, घर परिवार छोडेर आइपुगेका।

तर के गर्नु भाविको खेल अनि बिधाताको झेल कत्तिको त्यो सपना पूरा हुन्छ । कत्तिको अधुराे नै । झनै कोरोनाको महामरीले गर्दा डर माथि डर थपिदिएको छ ।

यस्तै आज त April 16 तारिख भैसकेछ । १६ दिन भएछ मेरो बखत भाइले यहि परदेशी भूमिमा हामी सबैलाई अप्रिलफूल बनाएर यो दुनियाँ छोडेको । अनि निसन्देह आफ्नो घरपरिवार अनि आफ्नी प्यारी ममतामयी आमालाई एक्लै बनाएर गएको। हो, त्यही बखत भाइ! जो साथी साथी मजाक गर्दा मेरो पाखुरीमा झुन्डिने! त्यही बखत भाइ, हाँसखेल गर्दा पटक पटक मलाई झाँगलझुँगल बनाउने! 

कुरा 2020 April 1 को हो, कतारमा बाइकमा home delivery गर्ने काम गर्ने हामी सधैँ झै आफ्नो ड्युटी रुम फर्कियाैं। त्यही दिन अप्रील १ को रात बाइक लिएर रुमबाट निस्केको मान्छे त्यसपछि ड्युटी रुममा कहिल्यै फर्केनन्। बरू उनको दुर्घटनामा परेर ज्यान गएको खबर मात्रै काेठामा फर्कियाे। उनको नेपाल घर चाहिँ सुर्खेत भन्थे। साँच्चिकै बखतले हामीलाई त अप्रिलफूल नै बनाएर गए।जीवनभरि नबिर्सिने अप्रिलफूल । 

बखतको पनि कति सपना थिए होलान्! आफ्नी आमालाई सुखसँग पालौंला,जिन्दगी खुसी खुसी बिताउँला। तर त्यो सपना खोलीमा हाल्दा झिङ्राले च्यातिदिएको जाल झै च्यातियो । कतारको दुखले उसकाे जीवन खायो, सक्कायो ।बुढेसकालमा ‘मेरो बखत छोरा आउँला भनेर बाटो हेर्दै’ बसेकी आमाकाे पर्खाइ हेराइमा मात्रै सिमित भयाे । 

आमा तपाइको छोरा पक्का आउँछ। तर जसरी Airport बाट बाइबाइ गर्दै पठाउनु भको थियाे त्यसरी नै हाइ हाइ गर्दै हैन।ऊ त अब काठको बाकसमा बन्द भएर आउँदैछ आमा । तपाईंलाई सुख दिन हैन तपाईंको मुटुमा गढेर कहिले नउप्किने किला बनेर आउँछ । मैले यी कुराहरु भनिरहँदा ती आमाले सुनिन् भने र पढिन् भने के भन्लिन मलाई। के बित्ला उनी माथि । यो खबर त पुग्यो होला उनको कानसम्म। के बितिहेको होला उनी माथि। कसरी आफूलाई सम्हालेकी होलिन् । खै ! आमा म के नै भन्न सकुँला र ! के नै गर्न सकुला र ! करिव करिव २२/२३ महिनाको भेटलाई त मैले  कहिल्यै भुल्न नसक्ने भएको छु भने तिमी त आमा। मैले पनि कति पटक भने : ‘ए बखत भाइ! आउन मेरो पाखुरामा एकफेर फेरि पिङ खेलन। मलाई फेरि एकफेर झाँगलझुँगल बनाउन।तर खै त! तिमी त्याे बाकसबाट उठ्नै मानेनाैं।’ 

आफैले जन्माएर हुर्काएर बढाएकी कसरी बिर्स्याैली र ! आमा मेरो बखत भाइले तिमीले सोचेको अनि चाहेको खुसी दिन सकेन।  उसको तर्फबाट म माफी माग्छु तिमीसँग। क्षमा माग्छु आमा तिमीसँग माफ गर्देउ है आमा !!!  

हो ! आफू भित्र आफू नरहेको बखत भाइ! आज तिमी कतारको कुन चाहिँ अस्पतालमा नेपाल जाने दिन कुर्दै छाै होला ।याे महामारीको बेलामा तिमीलाई नेपाल लैजाने प्लेन पो कहिले आउने! सबैलाइ कोरोनाको महामारीले त्राही त्राही बनाइरहेको यो दिनमा तिम्री आमालाई त्यसले अब के नै फरक पार्दाे हो र बखत भाइ! कोरोना भन्दा ठूलो भाइरस उनको मुटुमा छिरेको छ। यसकाे न कहिले भ्याक्सिन बन्छ न कहिले उपचार हुन्छ ।

अन्त्यमा

तिमी त यो दुनियाँबाट गयौं । मेरो प्यारो बखत भाइ, अब तिमी मेरो पाखुरामा झुन्डिए जसरी तिम्रा यादहरु मेरो मानस्पटलमा नझुन्ड्याउन है!  मलाज्ञ नघच्घच्याउन है!