जयान्ती राई

हरेक दिन फरक नयाँ जोस र जाँगरको साथ मेरो दैनिकी सुरु हुन्छ। म एउटा ठूलो परिवारमा बसिरहेको छु। यहाँ जीवनमुखी र उत्पादनमुखी शिक्षा घोकाएर हैन गराएर सिकाइन्छ। म खोटाङ जिल्ला रुपाकोट मझुवागढीको शुभद्रा मदन फाउन्डेसनबाट यो डायरी लेखिरहेको छु। डायरी लेख्नु यहाँ हाम्राे दैनिकीभित्रै पर्छ।

जीवन सिकाइ रहेछ। सिक्ने र सिकाउने काम कहिले नटुङ्गिने रहेछ।हामी यहाँ हरेक दिनलाई नयाँ बनाउने प्रयास गरिरहेका छौँ। यहाँ दैलेखकी ६ वर्षकी यमुना शाही देखि ७२ वर्षका फाउन्डर मदन राई सम्मको दिनहरु प्राय एकैनासकाे छ। 

यो वर्ष अन्तिम हुन लागेकाले नयाँ शैक्षिक सत्र सुरु हुनुभन्दा अगाडि विद्यार्थीहरुलाई विदामा घर पठाउने कुरा थियो। तर अफसोच विद्यार्थीहरु घर जान पाएनन्। कारण, उही कोरोना भाइरस। वर्षमा एक पटक घर जान पाउँदा विद्यार्थीहरुमा जुन उत्साह देखिन्थ्यो, घर जान नपाउने भनेपछि त्याे अनुहारमा उदासी छाएको थियाे। 

लकडाउनसंगै हाम्रो विद्यालयको मूल गेट पनि बन्द भयाे।जसले गर्दा भिजिटरहरु आउन बन्द भयो। हाम्रो ठूलो परिवार भएकाले सुरुमा त मनमा निकै त्रास थियाे। नयाँ भाइरस न त तत्काल उपचार हुने, न औषधी नै पाइने, न त रोग जाँच्ने उपकरण नै थियो। मात्र सतर्कता अपनाउनु थियाे। तातो पानी पिउने, साबुनपानीले हात धुने, अरुसंग हात नमिलाउने, यति बुझेपछि समस्याको समाधान निस्कियो।हामी सबै मेन्टर(ठूला विद्यार्थी)हरुले इन्टरनेट र सामाजिक सञ्जालको माध्यमबाट याे कुरा बुझेर सानाहरुलाई बुझाउन ढिलाइ गरेनौ। कुरा बुझेपछि उनीहरुको अनुहारमा त्राससंगैकाे जिज्ञासा सहजै पढ्न सकिन्थ्यो। हामीले विद्यार्थीहरुलाई सशंकित होइन सचेत बन्न सिकायौँ। 

यो विश्वव्यापी महामारीसंग लड्न एकजुट भएर यो ठूलो परिवार सहकार्यमा लागेका छाैं।यो परिवारमा दैनिक १ घण्टा स्वस्थ रहन ‘स्वास्थ्य कक्षा’ चलाइरहेका छौँ ।अहिले यहाँ बगैंचा वरिपरि फूलहरु फुलेका छन्। बारीमा तरकारी उत्पादन भइरहेको छ। ठूलो परिवारको भान्सामा खाना पाकिरहेको छ, कार्यालयबाट पाउने सेवा पाइएकै छ। चारखुटे जनावर र दुई खुट्टे पंक्षीले घासदाना पानी पाइ रहेका छन्। हामीले यस घडीलाई शक्तिमा बदल्यौ एक एक दुई होइन एक एक एघार भएर काम गर्याैँ ।

म पनि हिजोआज विद्यार्थीसंगै सिक्दै सिकाउन बनस्पति विज्ञान शाखामा व्यस्त छु । हाम्रो फार्म अलि तलपट्टी पर्छ। झर्दा वरपर हेर्छु -धमाधम मेलापातमा काम भइरहेकै छ। म मेरो सहरको साथीलाई फोन गरेर सोध्छु उसको हालखबर । ऊ भन्छ – ‘बेहाल छ, बेडरुम किचन र बाथरुम गर्याे, बस्यो, साथमा छ फेसबुक।’ अझ ऊ सबै मनको बह पोख्न थाल्छ-’कोठामा बस्दा बस्दा ऐठन होला जस्तो भइसक्यो।’ हुन पनि हो यो भन्दा अरु उपाय के नै पो हुन सक्थ्यो। उसको कुरा सुनेर म निशब्द हुन्छु। कोरोनाले यही त फरक बनायो । सहरलाई गाउँ र गाउँलाई सहर । हिजोसम्म सहरमा काम खोजी गर्नेको ताँती थियो। सबैलाई हतारमात्र हुन्थ्यो । आज त्यही सहर सुनसान छ ।गाउँमा कसैलाई फुर्सद छैन, सबैलाई हतार छ, कामको चटारो छ। एकपल्ट कल्पना गरौँ त, गाउँमा सधैँ यही व्यस्तता रहे गाउँ कति सुन्दर हुन्थ्यो! कति बाँझो जमिन उर्वर हुन्थ्यो! अनि ती बृद्ध बुवाआमाहरुले नातिनातिनाहरुको सहारा पाउँथे होला। बालबालिकाहरुले संस्कार सिक्थे होला।

यो महामारीले समस्याहरु मात्र हैन नयाँ नयाँ विकल्पहरु पनि ल्याइरहेको छ। त्रासमात्र हैन शिक्षा पनि दिइरहेको छ। यी यस्तै कुराहरु मनमा खेलाउँदा खेलाउँदै फार्मको सिकाइ सकेर तरकारी बाेकी भान्छा छिर्छाैं। खानापछि आरामको समयमा इन्टरनेट चलाउँछु। सबै तिर कोरोनाकै समाचार छ। सञ्जाल, यट्युव,फोन गर्याे, वेवसाइट सबै तिर कोरोनाले अस्तव्यस्त बनाइरहेको पाउँछु। यति जना संक्रमित, यति जना मर्याे, यी यस्तै कुराहरु सुन्दा मन डराउँछ। तर पनि याे बेला सयंमले अगाडि बढ्न सिक्दैछु। 

बेलुका ५:४५ मा विद्यार्थीहरुको स्वास्थ्य जाँच हुन्छ । याे बेला विद्यार्थीहरु थप उत्साहित देखिन्छन्। कारण उनीहरु सहरको कोठामा बन्द छैनन्। उनीहरु त यहाँ खुल्ला आकासमुनि फूलै फूलको बगैंचामा रमाइरहेका छन्।  

अन्तत: हामी सबै स्वस्थ छौँ। व्यस्त छौ, मस्त छौँ। त्यसैले खुसी छौ। जो जहाँ छौँ, सुरक्षित रहौँ ।